Video giảng Khoa học tự nhiên 9 Cánh diều bài 33: Gene là trung tâm của di truyền học

Tóm lược nội dung

PHẦN 4: VẬT SỐNG

CHỦ ĐỀ 11: DI TRUYỀN

BÀI 33: GENE LÀ TRUNG TÂM CỦA DI TRUYỀN HỌC

Mến chào các em học sinh thân yêu!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kỹ năng như: 

• Nêu được khái niệm di truyền, khái niệm biến dị.
• Nêu được khái niệm nucleic acid. Kể tên được các loại nucleic acid: DNA (Deoxyribonucleic acid) và RNA (Ribonucleic acid). 
• Thông qua hình ảnh, mô tả được DNA với cấu trúc xoắn kép, gồm các đơn phân là 4 loại nucleotide, các nucleotide liên kết giữa hai mạch theo nguyên tắc bổ sung.
• Giải thích được vì sao chỉ từ 4 loại nucleotide nhưng tạo ra được sự đa dạng của phân tử DNA.
• Nêu được chức năng của DNA trong việc lưu giữ, bảo quản, truyền đạt thông tin di truyền.
• Trình bày được RNA có cấu trúc 1 mạch, chứa 4 loại ribonucleotide.
• Phân biệt được các loại RNA dựa vào chức năng.
• Nêu được gene quy định di truyền và biến dị ở sinh vật, qua đó gene được xem là trung tâm của di truyền học.
• Nêu được sơ lược về tính đặc trưng cá thể của hệ gene và một số ứng dụng của phân tích DNA trong xác định huyết thống, truy tìm tội phạm,...

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi vào bài học, chúng ta hãy thảo luận tình huống sau: 

Tháng 3/1975, vào thời điểm chiến tranh đang xảy ra rất khốc liệt, nhiều gia đình đã rời quê hương để đi lánh nạn, trong đó có gia đình bà M. Nhưng thật không may, trên đường đi lánh nạn, gia đình đã để lạc mất đứa con gái mới vài tuổi. Suốt 43 năm không từ bỏ việc tìm kiếm, kì tích đã xảy ra. Nhờ chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly”, gia đình bà M đã vô tình phát hiện thông tin của một người phụ nữ có hoàn cảnh giống với người con gái của bà M. Xét nghiệm DNA đã được tiến hành, kết quả cho thấy người phụ nữ đó thật sự là con gái của bà M. Sau bao nhiêu năm xa cách, bà M giờ đây đã có được hạnh phúc trọn vẹn bên người con gái mà bà hằng đêm nhớ mong.

Theo em, việc xét nghiệm DNA trong trường hợp trên có vai trò gì?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Nội dung 1: Tìm hiểu về di truyền và biến dị

Các em thân mến, các em có bao giờ tự hỏi tại sao chúng ta lại giống bố mẹ, ông bà ở nhiều đặc điểm như màu mắt, màu tóc, chiều cao...? Nhưng đồng thời, tại sao anh chị em trong cùng một gia đình lại có những nét khác biệt? Để giải đáp những câu hỏi này, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về hai khái niệm vô cùng quan trọng trong sinh học, đó là di truyền và biến dị.

Video trình bày nội dung:

- Di truyền là quá trình truyền đặc điểm của sinh vật qua các thế hệ.

Ví dụ: Bố tóc đen, mẹ tóc đen → con cũng tóc đen.

Bố mắt xanh, mẹ mắt xanh → con cũng mắt xanh.

- Biến dị là hiện tượng cá thể được sinh ra trong cùng một thế hệ có những đặc điểm khác nhau và khác với các cá thể ở thế hệ trước…

Nội dung 2: Tìm hiểu về nucleic acid

Các em đã biết rằng thông tin di truyền được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Vậy thông tin di truyền đó được lưu trữ ở đâu trong tế bào? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta sẽ tìm hiểu về một loại phân tử sinh học rất quan trọng, đó là nucleic acid. Các em hãy quan sát hình 33.1 và cho biết một nucleotide gồm những thành phần nào?

Tại sao người ta lại nói đến đầu 5’ và đầu 3’ của một chuỗi polynucleotide?

Video trình bày nội dung:

- Nucleic acid là hợp chất đa phân (polymer) được cấu tạo từ các đơn phân là nucleotide.

- Một nucleotide gồm:

+ Gốc phosphate.

+ Đường pentose.

+ Nitrogenous base: Adenine (A), Guanine (G), Cytosine (C), Thymine (T) và Uracil (U).

- Các nucleotide liên kết với nhau bằng liên kết phosphodiester tạo nên chuỗi polynucleotide.

- Chuỗi polynucleotide có chiều 5’ - 3’ được xác định dựa vào nucleotide ở mỗi đầu của chuỗi: 

+ Nucleotide ở đầu 5’ có gốc phosphate (liên kết với carbon 5’) tự do.

+ Nucleotide ở đầu 3’ có gốc hydroxyl (liên kết với carbon 3’) tự do…

……….

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Qua những kiến thức đã học, các em đã có một cái nhìn tổng quan về di truyền, biến dị và nucleic acid. Để củng cố kiến thức và rèn luyện kỹ năng giải bài tập, chúng ta sẽ cùng nhau làm một số bài tập sau đây nhé!

Câu 1: Các nguyên tố hoá học tham gia trong thành phần của phân tử DNA là

• A. C, H, O, Na, S.
• B. C, H, O, N, P.
• C. C, H, O, P.
• D. C, H, N, P, Mg.

Câu 2: Điều nào sau đây đúng khi nói về đặc điểm cấu tạo của DNA?

• A. Là một bào quan trong tế bào.
• B. Chỉ có ở động vật, không có ở thực vật.
• C. Đại phân tử, có kích thước và khối lượng lớn.
• D. Đơn phân tử, có kích thước và khối lượng lớn.

………

Nội dung video Bài 33: Gene là trung tâm của di truyền học còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.