Video giảng Khoa học tự nhiên 9 Cánh diều bài 3: Khúc xạ ánh sáng và phản xa toàn phần

Tóm lược nội dung

BÀI 3: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG VÀ PHẢN XẠ TOÀN PHẦN

Xin chào các em, chúng ta lại có hẹn trong buổi học ngày hôm nay rồi!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kỹ năng như: 

• Thực hiện được thí nghiệm chứng tỏ được khi truyền từ môi trường này sang môi trường khác, tia sáng có thể bị khúc xạ (bị lệch khỏi phương truyền ban đầu).
• Nêu được chiết suất có giá trị bằng tỉ số tốc độ ánh sáng trong không khí (hoặc chân không) với tốc độ ánh sáng trong môi trường.
• Thực hiện được thí nghiệm để rút ra và phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng.
• Vận dụng được biểu thức trong một số trường hợp đơn giản.
• Thực hiện thí nghiệm để rút ra được điều kiện xảy ra phản xạ toàn phần và xác định được góc tới hạn.
• Vận dụng kiến thức về sự khúc xạ ánh sáng để giải quyết một số hiện tượng đơn giản thường gặp trong thực tế.

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi vào bài học, các em hãy quan sát và thảo luận tình huống dưới đây: một chiếc đũa được nhúng trong một hộp đựng nước ở hình 3.1, ta thấy chiếc đũa như bị gãy tại mặt phân cách giữa nước và không khí. Theo em, vì sao lại xảy ra hiện tượng như vậy?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Nội dung 1: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Các em thân mến, để bước vào bài học, chúng ta sẽ tìm hiểu định nghĩa của hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Từ đó, các em có thể nêu một số hiện tượng khúc xạ ánh sáng trong đời sống mà em thường gặp.

Video trình bày nội dung:

- Khúc xạ ánh sáng: Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

- Các hiện tượng khúc xạ ánh sáng trong đời sống hàng ngày có thể gồm: 
+ Khi ánh sáng đi qua một lăng kính (ví dụ như kính cận, kính râm), ánh sáng sẽ bị khúc xạ và tạo ra hình ảnh vật thể được phóng to hoặc thu nhỏ tùy thuộc vào loại lăng kính và cách sắp xếp của nó.

+ Khi bạn nhìn xuống một bể nước, bạn có thể thấy các vật dưới nước bị lệch hướng so với vị trí thực sự của chúng. Đây là do ánh sáng đi qua biên giới giữa không khí và nước, dẫn đến hiện tượng khúc xạ.

2. ĐỊNH LUẬT KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

Nội dung 1: Chiết suất của môi trường

Các em hãy trao đổi theo nhóm, quan sát bảng 3.1 dưới đây. Theo các em, tốc độ ánh sáng truyền trong môi trường nào là nhỏ nhất? Từ đó, em hãy cho biết chiết suất môi trường nào là lớn nhất.

• Tính chiết suất của môi trường không khí ở 0°C và 1 atm.

Video trình bày nội dung:

- Dựa vào số liệu bảng 3.1 ta thấy: Tốc độ ánh sáng truyền trong môi trường kim cương là nhỏ nhất.

Ta có: 

nên tốc độ truyền ánh sáng trong môi trường càng nhỏ thì chiết suất môi trường càng lớn.

 =>Chiết suất môi trường kim cương là lớn nhất.

• Chiết suất của môi trường không khí ở 0 °C và 1 atm là:

Nội dung 2: Định luật khúc xạ ánh sáng

Các em hãy quan sát hình 3.5 và trả lời câu hỏi sau: đâu là môi trường chứa tia tới, đâu là môi trường chứa tia khúc xạ và xác định điểm tới và pháp tuyến của mặt phân cách tại điểm tới đó.

Video trình bày nội dung:

- Môi trường chứa tia tới là môi trường không khí.

+ Môi trường chứa tia khúc xạ là bản bán trụ bằng thủy tinh (môi trường thủy tinh).

+ Điểm tới là vị trí giao điểm giữa tia tới và mặt phẳng bán trụ thủy tinh.

+ Pháp tuyến của mặt phân cách tại điểm tới là đường thẳng vuông góc với mặt phẳng bán trụ thủy tinh và đi qua điểm tới.

………

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Vậy là bài học của chúng ta đến đây là hết rồi, để củng cố kiến thức, hãy cùng thầy/cô hoàn thành những bài tập dưới đây nhé!

Câu 1. Hiện tượng nào sau đây liên quan đến sự khúc xạ ánh sáng?

A. Tia sáng mặt trời bị hắt trở lại môi trường cũ khi gặp mặt nước.

B. Tia sáng mặt trời bị lệch khỏi phương truyền ban đầu khi đi từ không khí vào nước.

C. Ánh sáng mặt trời phản chiếu trên mặt nước.

D. Khi soi gương ta thấy ảnh bị ngược với vật.

Câu 2. Hiện tượng phản xạ toàn phần chỉ xảy ra khi nào?

A. Ánh sáng đi trong hai môi trường có chiết suất bằng nhau.

B. Ánh sáng đi từ môi trường có chiết suất nhỏ sang môi trường có chiết suất lớn hơn.

C. Ánh sáng đi trong hai môi trường có chiết suất rất lớn.

D. Ánh sáng đi từ môi trường có chiết suất lớn sang môi trường có chiết suất nhỏ hơn.

……..

Nội dung video Bài 3: Khúc xạ ánh sáng và phản xạ toàn phần còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.