Slide bài giảng sinh học 11 kết nối bài 9: Hô hấp ở động vật
Slide điện tử bài 9: Hô hấp ở động vật. Trình bày với các hiệu ứng hiện đại, hấp dẫn. Giúp học sinh hứng thú học bài. Học nhanh, nhớ lâu. Có tài liệu này, hiệu quả học tập của học môn Sinh học 11 Kết nối tri thức sẽ khác biệt
Bạn chưa đủ điều kiện để xem được slide bài này. => Xem slide bài mẫu
Tóm lược nội dung
BÀI 9 HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT
MỞ ĐẦU
CH. Tại sao cá heo, cá voi sống trong nước nhưng phải thường xuyên nhô lên mặt nước để thở?
Trả lời rút gọn:
Cá heo và cá voi thường phải nổi lên mặt nước để hô hấp bằng phổi. Mặc dù sống dưới nước, chúng cần lấy oxy từ không khí. Thời gian chúng có thể lặn dài không quá lâu, chỉ khoảng mười mấy phút trước khi phải nổi lên để thay đổi không khí.
I. VAI TRÒ CỦA HÔ HẤP
DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM
CH.Phân tích mối liên quan của các giai đoạn trong quá trình hô hấp.
Trả lời rút gọn:
- Quá trình hô hấp ở người và Thú gôm bao gồm năm giai đoạn chặt chẽ liên quan: thông khí, trao đổi khí ở phổi, vận chuyển khí O2 và CO2, trao đổi khí ở mô, và hô hấp tế bào.
- Mỗi giai đoạn này đều ảnh hưởng và thúc đẩy lẫn nhau. Ví dụ, sự hít và thở ra tạo điều kiện cho trao đổi khí ở phổi và tế bào diễn ra, trong khi sự trao đổi khí ở mô và hô hấp tế bào là cơ sở cho quá trình trao đổi khí và thở.
- Nếu một trong những giai đoạn này bị gián đoạn, cơ thể sẽ không thể duy trì sự sống.
CH.Tại sao cơ thể động vật bắt buộc phải lấy O2 từ môi trường và thải CO2 ra môi trường?
Trả lời rút gọn:
Quá trình hô hấp là cách mà động vật trao đổi khí với môi trường. Bằng cách này, chúng lấy O2 từ môi trường và thải CO2 ra môi trường. O2 cần thiết cho sự hô hấp của tế bào, cung cấp năng lượng cho cơ thể. CO2, sản phẩm của quá trình hô hấp tế bào, được thải ra để duy trì cân bằng môi trường nội bộ của cơ thể.
II. CÁC HÌNH THỨC TRAO ĐỔI KHÍ
DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM
CH.Quan sát Hình 9.2 trang 55, cho biết thuỷ tức và giun đất trao đổi khí với môi trường sống như thế nào.
Trả lời rút gọn:
- Ở thuỷ tức và giun đất, khí O2 được hấp thụ qua da vào máu, sau đó được vận chuyển đến các tế bào.
- Trong khi đó, khí CO2 được khuếch tán từ cơ thể ra ngoài qua da mỏng và ẩm ướt, tạo điều kiện cho quá trình trao đổi khí diễn ra dễ dàng.
- Bề mặt trao đổi khí có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp, giúp quá trình này hiệu quả hơn.
CH. Quan sát Hình 9.3 trang 55 và giải thích tại sao sự phân nhánh của ống khí có thể giúp côn trùng trao đổi khí rất hiệu quả, đảm bảo đủ O2 cho hoạt động bình thường cũng như các hoạt động tích cực, tiêu tốn nhiều năng lượng.
Trả lời rút gọn:
Hệ thống ống khí bao gồm các ống khí lớn phân nhánh thành các ống khí nhỏ và cuối cùng là ống khí tận. Số lượng ống khí nhiều, tạo ra bề mặt trao đổi khí lớn với tế bào. Ống khí tận là nơi trao đổi khí O2 và CO2 với tế bào, thông với bên ngoài qua các lỗ thở.
DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM
CH.Nghiên cứu Hình 9.4 và 9.5 trang 56, cho biết tạo sao hệ hô hấp của cá xương trao đổi khí với nước rất hiệu quả?
Trả lời rút gọn:
Trao đổi khí của mang cá xương hiệu quả nhờ vào các đặc điểm sau:
- Mang cá có nhiều cung mang và phiến mang, tạo diện tích trao đổi khí lớn.
- Mao mạch dày đặc trong mang chứa máu đỏ, tăng khả năng trao đổi khí.
- Mao mạch mỏng giúp quá trình trao đổi khí thuận lợi.
- Luồng khí (hoặc nước) liên tục qua mang.
- Miệng và diềm nắp mang đóng mở nhịp nhàng, tạo dòng nước chảy một chiều từ miệng qua mang.
- Sắp xếp của mao mạch trong mang giúp cho dòng máu chảy song song và ngược chiều với dòng nước chảy bên ngoài mao mạch, tối ưu hóa trao đổi khí.
Nhờ những đặc điểm này, cá xương có thể lấy hơn 80% lượng O2 từ nước đi qua mang.
DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM
CH.Tại sao hệ hô hấp của người và của Chim trao đổi khí với không khí rất hiệu quả?
Trả lời rút gọn:
Ở người và chim, trao đổi khí diễn ra qua phổi:
- Ở người, phổi và đường dẫn khí cùng với cơ hô hấp tạo thành hệ thống hô hấp. Phổi chứa hàng triệu phế nang, tạo ra diện tích trao đổi khí rộng lớn. Phế nang có mao mạch dày đặc bao quanh. Máu trong các mao mạch trao đổi khí O2 và CO2 với không khí trong phế nang.
- Ở chim, phổi có túi khí và không có phế nang. Phế quản phân nhánh thành mao mạch khí. Không khí trong mao mạch khí trao đổi khí O2 và CO2 với máu trong mao mạch máu. Phổi chim cũng có hiện tượng dòng chảy song song và ngược chiều, với máu chảy trong các mao mạch máu song song và ngược chiều với dòng không khí và mao mạch khí.
IV. LỢI ÍCH CỦA LUYỆN TẬP THỂ DỤC, THỂ THAO ĐỐI VỚI HÔ HẤP
DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM
CH.Tìm hiểu qua tài liệu, internet, hỏi bác sĩ, cán bộ y tế, ... về một số bệnh phổ biến ở đường dẫn khí và ở phổi, nguyên nhân gây bệnh, biện pháp phòng tránh các bệnh đó, sau đó kẻ và hoàn thành bảng trong vở theo mẫu dưới đây:
Trả lời rút gọn:
Tên bệnh | Nguyên nhân gây bệnh | Biện pháp phòng tránh |
1. Hen suyễn | • Nhiễm khuẩn hô hấp (do vi khuẩn, virus). • Không khí lạnh. • Tiếp xúc với bụi, khói thuốc lá, hóa chất trong không khí. • Mạt nhà. • Xúc cảm mạnh, stress. • Tập luyện thể lực. • Sử dụng một số loại thuốc như ức chế beta, aspirin, ibuprofen, naproxen. • Tiêu thụ một số loại thực phẩm và đồ uống như tôm, khoai tây chế biến sẵn, trái cây sấy khô, bia, rượu. • Bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản. | • Tiêm vắc xin phòng cúm. • Tránh tiếp xúc với dị nguyên gây cơn hen. • Nhận biết dấu hiệu báo trước của cơn hen như thở dốc, thở rít. • Điều trị cơn hen phế quản sớm để ngăn ngừa các cơn hen cấp. • Tuân thủ điều trị, không ngưng sử dụng thuốc khi triệu chứng giảm. • Tuân thủ lịch hẹn tái khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. • Gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu của cơn hen nặng. • Tăng tần suất sử dụng thuốc hít cắt cơn nhanh nếu cần thiết, để kiểm soát tình trạng hen suyễn. |
Viêm phế quản cấp | Do virrus, bệnh còn có thể xảy ra do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc tiếp xúc nhiều với các chất gây kích thích phổi, ví dụ như khói thuốc, bụi, ô nhiễm không khí. | • Tránh khói thuốc lá. • Uống đủ nước. • Tiêm chủng hàng năm để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa cảm cúm và viêm phổi. • Rửa tay thường xuyên để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. • Tránh tiếp xúc với người đang bị cảm lạnh hoặc cúm nếu bạn đang có vấn đề về sức khỏe. • Đeo khẩu trang y tế khi tiếp xúc với khói, bụi, hoặc ở nơi đông người nếu bạn mắc bệnh COPD. |
Xơ nang | Do nhận gen di truyền xơ nang từ cả bố và mẹ. Nếu trẻ chỉ nhận được một gen bệnh từ mẹ hoặc từ bố thì trẻ chỉ mang mầm bệnh chứ không mắc bệnh. Tuy nhiên, nếu trẻ nhận được gen di truyền xơ nang từ cả bố và mẹ thì trẻ sẽ bị bệnh. Xơ nang có thể di truyền trong gia đình. | Để bảo vệ sức khỏe, bệnh nhân xơ nang cần duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm tiêm phòng vaccine, không hút thuốc, rửa tay thường xuyên và bổ sung chế độ dinh dưỡng đầy đủ chất. Chế độ ăn giàu kcal, chất béo và chất đạm có thể giúp ngăn chặn sự tích tụ chất nhầy và suy nhược cơ thể. |
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) |
|
|
CH. Ô nhiễm không khí và khói thuốc lá là ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp và sức khoẻ con người?
Trả lời rút gọn:
• Ô nhiễm không khí bao gồm các hạt bụi và khí độc như CO, SO2, NO2.
• Hút thuốc là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm không khí trong nhà, nơi làm việc, trường học, khu vực công cộng.
• Ngành công nghiệp thuốc lá và cháy rừng thải ra hàng triệu tấn khí CO2 mỗi năm, gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm không khí.
• Hơn 7.000 chất hóa học tạo ra khi hút thuốc đóng góp vào ô nhiễm không khí.
CH.Tham khảo Bảng 9.1 trang 59 và cho biết ý nghĩa của việc: Xử phạt người hút thuốc lá ở nơi công cộng (cơ quan, trường học, bệnh viên, ...) và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá.
Trả lời rút gọn:
Bảng 9.1 đã liệt kê các chất hóa học trong khói thuốc lá và tác động xấu của nó đối với sức khỏe con người. Việc xử phạt người hút thuốc lá ở các nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc là biện pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, vẫn có các khu vực riêng cho người hút thuốc để không ảnh hưởng đến người khác.
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
CH.Tại sao khi nuôi ếch và giun đất, người nuôi phải giữ cho môi trường nuôi luôn ẩm ướt?
Trả lời rút gọn:
Khi nuôi ếch và giun đất, môi trường nuôi cần được duy trì luôn ẩm ướt vì chúng chủ yếu hô hấp qua da. Nếu môi trường không đủ ẩm, da của chúng sẽ khô, làm giảm khả năng thực hiện quá trình trao đổi khí và dẫn đến tử vong.
CH. Tại sao nuôi tôm cá với mật độ cao người ta thường dùng máy sục khí vào nước nuôi?
Trả lời rút gọn:
Nuôi tôm hoặc nuôi trồng thuỷ sản nói chung thường cần sử dụng các thiết bị như máy thổi khí, máy sục khí, máy tạo oxy để cung cấp oxy cho hồ nuôi. Điều này nhằm đảm bảo rằng cá thể vật nuôi có đủ oxy để thực hiện quá trình hô hấp, giúp chúng phát triển và sinh trưởng khỏe mạnh.
CH.Vận dụng những hiểu biết về hô hấp, hãy đề xuất một số biện pháp giúp hệ hô hấp khoẻ mạnh, hoạt động hiệu quả.
Trả lời rút gọn:
Một số biện pháp giúp hệ hô hấp khoẻ mạnh, hoạt động hiệu quả:
Làm sạch đường thở bằng cách xông khí dung bằng nước muối sinh lý;
Tập thể dục là biện pháp bảo vệ hệ hô hấp;
Uống nhiều nước;
Tránh tiếp xúc với các tác nhân ô nhiễm trong không khí;
Phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp;
Chú ý đến chế độ dinh dưỡng
Slide bài giảng lớp 11 cánh diều
Slide bài giảng lớp 11 chân trời sáng tạo
Slide bài giảng lớp 11 kết nối tri thức
