Slide bài giảng Sinh học 11 kết nối bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Tóm lược nội dung

BÀI 20 SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Thực vật có tuổi không? Khi nào thực vật ngừng sinh trưởng?

Trả lời rút gọn:

Thực vật có tuổi và ngừng sinh trưởng khi cây chết đi.

I. ĐẶC ĐIỂM VÀ CÁC YẾU TỐ NGOẠI CẢNH ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Sinh trưởng và phát triển ở thực vật có đặc điểm gì?

Trả lời rút gọn:

- Sinh trưởng ở các vị trí như ngọn thân, đỉnh cành và chóp rễ, nơi chứa các mô phân sinh.

- Diễn ra suốt vòng đời của thực vật, từ giai đoạn hạt đến khi cây già và chết, thông qua sự phân chia liên tục của các tế bào tại các mô phân sinh.

- Sinh trưởng không giới hạn, biểu hiện qua sự tăng kích thước và thay mới của các cơ quan như cành, lá, rễ, hoa, quả. Đặc trưng này thường được quan sát rõ ở cây thân gỗ lâu năm, với sự tăng chiều cao và đường kính thân trong suốt chu kỳ sống của chúng.

CH. Dựa vào Hình 20.3 trang 130, chỉ ra mối quan hệ giữa nhiệt độ với tỉ lệ nảy mầm và thời gian mầm của hạt.

Trả lời rút gọn:

Nhiệt độ tối ưu cho cây trồng nhiệt đới thường là từ 20 đến 30 độ Celsius, trong khi cây ôn đới thì khoảng từ 15 đến 20 độ Celsius. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp có thể ảnh hưởng đến nảy mầm, ra hoa và hình thái sinh sản của cây. Trong một phạm vi nhất định, tăng nhiệt độ có thể tăng tỷ lệ nảy mầm và giảm thời gian nảy mầm của hạt.

II. MÔ PHÂN SINH, SINH TRƯỞNG SƠ CẤP VÀ SINH TRƯỞNG THỨ CẤP

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Phân biệt các loại mô phân sinh ở thực vật về vị trí và vai trò của mỗi loại.

Trả lời rút gọn:

CH. Trong các cơ quan: rễ, thân, lá, cơ quan nào sinh trưởng không giới hạn? Điều này có ý nghĩa như thế nào với đời sống của thực vật?

Trả lời rút gọn:

Trong cấu trúc của cây, cơ quan sinh trưởng không giới hạn chủ yếu là thân và rễ. Điều này giúp thực vật phát triển mạnh mẽ và tăng sức đề kháng chống lại bệnh tật từ môi trường. Khi thân phát triển lớn hơn, nhu cầu dinh dưỡng của cây cũng tăng, dẫn đến sự phát triển của hệ rễ để hấp thụ chất dinh dưỡng một cách hiệu quả.

CH. Phân biệt kiểu sinh trưởng của cây một lá mầm và cây hai lá mầm.

Trả lời rút gọn:

III. HORMONE THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Hormone thực vật là gì? Chúng có vai trò như thế nào đối với thực vật?

Trả lời rút gọn:

Hormone thực vật là các chất hữu cơ có hoạt tính sinh học, tổng hợp ở các cơ quan cụ thể trong cây và tham gia điều tiết các hoạt động sống của thực vật. Chúng:

- Thúc đẩy quá trình sinh trưởng và phát triển như sinh trưởng chồi ngọn, nảy mầm hạt, chín quả, hoặc ức chế sự sinh trưởng và thúc đẩy quá trình già hoá qua các phản ứng như rụng lá, rụng quả.

- Điều chỉnh các đáp ứng của cây với các kích thích từ môi trường.

CH. Lập bảng chỉ ra đặc điểm của các loại hormone về vị trí tổng hợp, hướng vận chuyển và tác dụng sinh lí của mỗi loại.

Trả lời rút gọn:

CH. Khi sử dụng hormone thực vật trong trồng trọt, cần tuân thủ những nguyên tắc gì?

Trả lời rút gọn:

Khi sử dụng hormone thực vật trong trồng trọt, cần tuân thủ các nguyên tắc như đúng liều, đúng nồng độ, đảm bảo tính đối kháng và sự phối hợp giữa các loại hormone.

IV. PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Quá trình phát triển của thực vật có hoa gồm những giai đoạn nào? Dấu hiệu nhận biết của mỗi giai đoạn là gì?

Trả lời rút gọn:

• Giai đoạn hạt: Cây đang là hạt giống.

• Giai đoạn non trẻ: Cây con nhỏ, ít lá.

• Giai đoạn trưởng thành: Cây phát triển to hơn, cao hơn.

• Giai đoạn sinh sản: Cây đơm hoa, kết quả.

• Giai đoạn già: Cây già héo và chết.

CH. Kể tên các nhân tố chi phối quá trình phát triển của thực vật có hoa. Những nhân tố đó tác động như thế nào đến phát triển của thực vật?

Trả lời rút gọn:

Nhân tố bên trong:

- Yếu tố bên trong: tuỳ từng loài, thực vật ra hoa khi đến độ tuổi nhất định

- Hormone: tương quan về nồng độ giữa các hormone quyết định đến sự chuyển từ giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng sang giai đoạn sinh sản ở thực vật

Nhân tố bên ngoài:

- Ánh sáng: sự ra hoa của nhiều loài thực vật phụ thuộc vào tương quan độ dài ngày và đêm gọi là quang chu kì

- Nhiệt độ: một số loài cây chỉ ra hoa khi có khoảng thời gian tiếp xúc với nhiệt độ thấp, hiện tượng này gọi là sự xuân hoá

- Chất dinh dưỡng: ảnh hưởng đến thời gian và khả năng ra hoa của thực vật

V. ỨNG DỤNG HIỂU BIẾT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Tìm hiểu ví dụ ứng dụng hiểu biết về sinh trưởng, phát triển của thực vật trong thực tiễn.

Trả lời rút gọn:

- Sử dụng hormone ngoại sinh nhóm gibberellin để thúc đẩy ra hoa của các loại cây như xà lách, bắp cải, lay ơn.

- Áp dụng nhiệt độ thấp để rút ngắn thời gian sinh trưởng và kích thích ra hoa của cây như hoa loa kèn, ly, ...

- Xác định tuổi thọ của cây thông qua việc đếm vòng gỗ.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH. Trong sản xuất, người ta thường kéo dài giai đoạn sinh trưởng phát triển sinh dưỡng của những đối tượng cây trồng nào? Nêu một số biện pháp để thực hiện.

Trả lời rút gọn:

- Trong sản xuất, thường kéo dài giai đoạn sinh trưởng của cây trồng lấy ngắn ngày hoặc sử dụng lá, thân, củ để làm sản phẩm nông nghiệp.

- Biện pháp bổ sung gibberellin để tăng chiều dài của thân và lóng do gibberellin kích thích sự phân chia và dãn dài của tế bào.

CH. Nhà Lan trồng ba loại rau gồm: mùng tơi, rau đay và rau bí. Hãy giới thiệu giúp Lan một biện pháp để tăng số lượng nhánh, từ đó tăng năng suất của các loại rau này. Giải thích cơ sở của biện pháp đó.

Trả lời rút gọn:

Để tăng số lượng nhánh của cây, cần cung cấp dinh dưỡng hợp lí và điều chỉnh tỉ lệ phân bón để làm chậm sự ra hoa của thực vật. Điều này giúp tập trung chất dinh dưỡng ở lá cây, tăng năng suất cho các loại cây rau chủ yếu sử dụng lá.

CH. Lập bảng phân biệt sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp.

Trả lời rút gọn:

CH. Quan sát lát cắt ngang của thân cây gỗ ở Hình 20.7 trang 132 và cho biết cách xác định tuổi của cây. Có thể sử dụng vòng gỗ để tìm hiểu về đặc điểm khí hậu (lượng mưa, nhiệt độ) ở địa phương nơi thực vật đó sinh sống được không? Giải thích.

Trả lời rút gọn:

- Đếm vòng gỗ là phương pháp để xác định tuổi của cây. Mỗi năm, cây sinh ra một vòng gỗ mới, gồm một tầng mạch gỗ và một tầng mạch rây. Dựa vào số lượng vòng gỗ, ta có thể ước đoán tuổi của cây.

- Ngoài ra, vòng gỗ cũng có thể được sử dụng để khảo sát đặc điểm khí hậu của vùng cây sinh sống. Sinh trưởng và phát triển của cây phản ánh ảnh hưởng của cả yếu tố bên trong và bên ngoài, do đó, vòng gỗ có thể hiện những đặc điểm khí hậu đặc trưng của khu vực mà cây sống.