Slide bài giảng Sinh học 11 kết nối bài 27: Sinh sản ở động vật

Tóm lược nội dung

BÀI 27 SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Sinh sản ở động vật khác với sinh sản ở thực vật như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Động vật có nhiều hình thức sinh sản hơn thực vật.

I. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Phân biệt hình thức sinh sản phân đôi, nảy chồi, phân mảnh và trinh sinh

Trả lời rút gọn:

• Phân đôi: Phân chia đơn giản tế bào và nhân, tạo ra các eo thắt để chia đều nhân và chất tế bào.

• Trinh sinh: Phân chia tế bào trứng (không thụ tinh) theo kiểu nguyên phân nhiều lần, tạo nên cá thể mới có bộ nhiễm sắc thể đơn bội.

• Nảy chồi: Phân bào nguyên nhiễm nhiều lần để tạo thành một chồi non. Sau đó, chồi con lách khỏi mẹ tạo thành cá thể mới.

• Phân mảnh: Mảnh vụn vỡ của cơ thể qua phân bào nguyên nhiễm để tạo ra cơ thể mới.

CH. Tại sao trong sinh sản vô tính ở động vật, các cá thể con giống nhau và giống cá thể mẹ về các đặc điểm di truyền?

Trả lời rút gọn:

Trong sinh sản vô tính ở động vật, các cá thể con giống nhau và giống cá thể mẹ về các đặc điểm di truyền bởi vì các cá thể con được tạo ra từ một phần của cơ thể mẹ:

• Phân đôi: Cá thể mẹ phân đôi thành hai cá thể có kích thước gần bằng nhau.

• Nảy chồi: Chồi mọc ra từ cơ thể mẹ, lớn dần lên, sau đó tách ra thành cơ thể mới.

• Phân mảnh: Cơ thể mới phát triển từ mảnh tách ra từ cơ thể mẹ.

• Trinh sinh: Con được phát triển từ trứng không được thụ tinh.

II. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Trình bày quá trình sinh tinh và sinh trứng?

Trả lời rút gọn:

- Quá trình sinh tinh: Tế bào mầm sinh dục nguyên phân thành hai tinh nguyên bào. Tinh bào bậc 1 từ tuổi dậy thì giảm phân thành tinh bào bậc hai, và tinh bào bậc 2 tiếp tục giảm phân tạo thành bốn tinh tử (tinh trùng).

- Quá trình sinh trứng: Tế bào mầm sinh dục nguyên phân thành noãn nguyên bào. Đến tuổi dậy, noãn bào bậc 1 giảm phân thành noãn bào bậc 2 và thể cực. Tiếp theo, thể cực giảm phân thành hai thể cực, và noãn bào bậc 2 giảm phân thành một thể cực và một trứng.

CH. Quá trình thụ tinh diễn ra như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Khi tinh trùng gắn vào thụ thể trên màng sinh chất của tế bào trứng, phản ứng vỏ xảy ra ngăn chặn tinh trùng khác xâm nhập. Một tinh trùng duy nhất thụ tinh với tế bào trứng, qua các bước sau:

- Tinh trùng vượt qua lớp tế bào.

- Đầu tinh trùng giải phóng enzyme giúp xâm nhập qua màng sáng.

- Tinh trùng kết nối với thụ thể trên màng sinh chất, mà màng tinh trùng hòa vào màng trứng.

- Hạt nhân của tinh trùng hòa nhập vào tế bào trứng và kết hợp với hạt nhân của nó.

CH. Cho biết ưu điểm và nhược điểm của mang thai và sinh con ở Thú so với đẻ trứng ở các loài động vật khác.

Trả lời rút gọn:

- Phôi được nuôi dưỡng và bảo vệ tốt, chất dinh dưỡng từ cơ thể mẹ qua nhau thai để nuôi thai rất phong phú, nhiệt độ trong cơ thể mẹ rất thích hợp cho sự phát triển của phôi.

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. So sánh vai trò của các hormone trong điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng.

Trả lời rút gọn:

Điểm giống:

- Xuất phát từ vùng dưới đồi và tuyến yên, các hormone được tiết ra điều chỉnh quá trình sinh tinh và sinh trứng thông qua máu.

- Cơ chế điều hòa quá trình này dựa vào các phản ứng ngược.

Điểm khác:

- Trong quá trình sinh tinh, FSH kích thích sản xuất tinh trùng trong ống sinh tinh, còn LH kích thích tế bào kẽ tiết ra testosterone.

- Trong quá trình sinh trứng, FSH kích thích phát triển nang trứng và tiết ra estrogen, trong khi LH góp phần làm nang trứng chín và rụng, hình thành thể vàng, từ đó tiết ra progesterone và estrogen.

CH. Liên hệ ngược có vai trò như thế nào trong điều hòa sinh tinh và sinh trứng?

Trả lời rút gọn:

- Ở quá trình sinh tinh, tăng nồng độ testosterone ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên, giảm GnRH, FSH và LH. Trong quá trình sinh trứng, tăng nồng độ progesterone và estrogen cũng gây ức chế tương tự.

III. ỨNG DỤNG

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Những biện pháp nào có thể điều khiển số con, điều khiển giới tính ở động vật? Thay đổi số con và thay đổi giới tính có ý nghĩa như thế nào trong chăn nuôi?

Trả lời rút gọn:

- Một số biện pháp điều khiển số con ở động vật bao gồm thụ tinh nhân tạo, thay đổi yếu tố môi trường, và nuôi cấy phôi.

- Các biện pháp điều khiển giới tính ở động vật bao gồm sử dụng kĩ thuật như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành hai loại NST giới tính, nuôi cá rô phu bột với 17-methyltestosterone và vitamin C để tạo ra cá rô phi đực, và chiếu tia tử ngoại lên tằm để tạo ra nhiều tằm đực hơn. 

- Việc áp dụng các biện pháp này trong chăn nuôi có thể giúp đáp ứng nhu cầu của ngành, tăng tính chủ động và nâng cao hiệu suất sản xuất.

CH. Thụ tinh trong ống nghiệm giải quyết vấn đề gì trong sinh sản ở người và động vật?

Trả lời rút gọn:

Thụ tinh trong ống nghiệm giải quyết vấn đề hiếm muộn trong sinh sản ở người và động vật?

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Vì sao phải sinh đẻ có kế hoạch?

Trả lời rút gọn:

Với tình hình kinh tế, xã hội hiện nay, mỗi cặp vợ chồng nên chỉ có 2 con. Đông con gây ra nhiều vấn đề như tăng chi phí và sức lực cho việc chăm sóc, dạy dỗ. Phụ nữ sinh nhiều con thường đối diện với rủi ro sức khỏe cao như tử vong và các vấn đề phụ khoa.

CH. Tìm hiểu qua tài liệu, internet, hỏi bác sĩ, cán bộ y tế, ... về tên và cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai, sau đó kẻ bảng vào vở và hoàn thành bảng theo mẫu dưới đây:

Trả lời rút gọn:

CH. Những biện pháp tránh thai nào vừa tránh được mang thai và sinh con ngoài ý muốn, vừa tránh được các bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục?

Trả lời rút gọn:

Bao cao su là biện pháp tránh thai duy nhất không chỉ ngăn chặn thai mà còn bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục, và gần như không gây tác dụng phụ. Hiệu quả tránh thai của bao cao su khi sử dụng đúng cách đạt từ 95% đối với nữ và 98% đối với nam.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH. Cho biết sự khác nhau giữa hai hình thức sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

Trả lời rút gọn:

CH. Vai trò của việc hình thành thể cực trong quá trình sinh trứng là gì?

Trả lời rút gọn:

Thể cực có tác dụng dự trữ dinh dưỡng cần thiết để nuôi trứng trog khoảng thời gian đầu

CH. Tuyến yên giảm sản xuất hormone FSH, LH sẽ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình sinh tinh và sinh trứng?

Trả lời rút gọn:

Ở quá trình sinh tinh, giảm hormone FSH và LH ảnh hưởng đến sản xuất tinh trùng và tiết hormone testosterone.

Ở quá trình sinh trứng, giảm hormone FSH và LH ảnh hưởng đến phát triển nang trứng, tiết estrogen, progesterone và rụng trứng.

CH. Tại sao những người tiêm testosterone tổng hợp với mục đích phát triển cơ bắp lại có nguy cơ bị vô sinh?

Trả lời rút gọn:

Nồng độ cao của hormone testosterone ức chế tiết GnRH, FSH và LH ở vùng dưới đồi và tuyến yên. Hormone FSH kích thích sản xuất tinh trùng, nên ức chế FSH cũng ức chế sản xuất tinh trùng. Do đó, việc tiêm testosterone tổng hợp để phát triển cơ bắp có thể dẫn đến nguy cơ vô sinh.

CH. Tại sao cần phải có hiểu biết về biện pháp tránh thai? 

Trả lời rút gọn:

Sử dụng biện pháp tránh thai giúp phụ nữ tránh thai ngoại ý muốn và phá thai, đồng thời bảo vệ sức khỏe và hạnh phúc gia đình.