HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

- GV cho HS thảo luận theo bàn, đọc và tìm hiểu các thông tin về AI trong SGK. tr. 6+7.

- GV đặt câu hỏi:

+ Qua việc tìm hiểu SGK các em hãy tóm tắt về sự ra đời của AI? Khái niệm và các đặc trưng của AI?

- GV cho HS thảo luận nhóm 4, thực hiện Phiếu bài tập: Các ví dụ sau thuộc những khả năng nào của AI?

+ HS thảo luận kết hợp với những gợi ý trong SGK để thực hiện phiếu bài tập.

+ GV chỉ định các HS trả lời câu hỏi.

- GV cho HS nghiên cứu về cách phân loại AI. Từ đó HS trình bày về các loại AI chính.

- GV cho HS đọc phần Câu hỏi củng cố – SGK.tr.7:

Hãy trả lời các câu hỏi dưới đây:

a) AI có phải do con người tạo ra hay không?

b) Công nghệ nào giúp máy tính có thể mô phỏng hành vi thông minh của con người?

+ HS suy nghĩ, thảo luận với bạn cùng bàn để thực hiện các câu hỏi trên.

+ Sau thảo luận, GV chỉ định một số HS đứng tại chỗ trình bày câu trả lời.

 Từ câu trả lời của HS, GV kết luận về Khái niệm của AI và vai trò của AI đối với máy tính.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS tìm hiểu nội dung mục 1 SGK tr. 6 – 7. thảo luận theo nhóm thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát và hướng dẫn, gợi ý HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận:

- Đại diện các nhóm HS trả lời, đưa ra chính kiến của nhóm.

- Hướng dẫn giải Phiếu bài tập.

+ Ví dụ 1: Khả năng học.

+ Ví dụ 2: Khả năng nhận thức.

+ Ví dụ 3: Khả năng giải quyết vấn đề.

+ Ví dụ 4: Khả năng suy luận.

+ Ví dụ 5: Khả năng hiểu ngôn ngữ.

- Đáp án Câu hỏi củng cố SGK – tr.7:

a) AI là do con người tạo ra.

b) Công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) giúp máy tính tính có thể mô phỏng hành vi thông minh của con người.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện:

- GV nêu nhận xét, chính xác hoá lại các nội dung kiến thức:

Kết luận:

- Khái niệm: AI là các hệ thống do con người xây dựng nhằm giúp máy tính có thể thực hiện các hành vi thông minh như con người.

- Lời ích: AI giúp máy tính biết học, suy luận để giải quyết vấn đề, biết giao tiếp do hiểu ngôn ngữ.

1. Khái niệm Trí tuệ nhân tạo

Lược sử ra đời của AI

- Người đưa ra thuật ngữ AI: Năm 1955, Giáo sư McCarthy (Đại học Stanford) đưa ra với định nghĩa “Khoa học và kĩ thuật chế tạo máy móc thông minh”

- Thời điểm chính thức ra đời của ngành Trí tuệ nhân tạo: 1956, tại trường Dartmouth.

Khái niệm AI:

AI là các hệ thống do con người xây dựng nhằm giúp máy tính có thể thực hiện các hành vi thông minh như con người.

Các đặc trưng cơ bản của AI:

Khả năng học: Trích rút được thông tin từ dữ liệu để học và tích lũy tri thức.

Ví dụ: Khả năng học dữ liệu, phép toán, công thức toán học để có được tri thức hỗ trợ giải các bài toán khó.

Khả năng suy luận: vận dụng tri thức và logic để đưa ra quyết định hoặc giải quyết vấn đề.

Ví dụ: Hệ thống chẩn đoán y tế dựa trên AI sử dụng hình ảnh y khoa, các triệu chứng và bệnh lí để hỗ trợ chuẩn đoán.

Khả năng nhận thức: cảm nhận và hiểu biết môi trường thông qua các cảm biến, thiết bị đầu vào.

Ví dụ: Hệ thống lái xe tự động sử dụng camera, radar và cảm biến siêu âm để thu thập thông tin về môi trường xung quanh xe, từ đó xe có thể tự giữ làn đường, tăng giảm tốc độ, và tránh các tình huống nguy hiểm,…

Khả năng hiểu ngôn ngữ: đọc, hiểu, diễn giải và tạo ra văn bản tương tự như con người.

Ví dụ: Các máy tìm kiếm dựa trên AI như ChatGPT có thể hiểu câu hỏi và đưa ra các kết quả tìm kiếm phù hợp.

Khả năng giải quyết vấn đề: vận dụng tri thức, nhận thức, suy luận, khả năng hiểu ngôn ngữ để giải quyết vấn đề.

Ví dụ: Khả năng tự động hóa của AI tích hợp trong cánh tay robot để thực hiện các công việc nguy hiểm, độc hại,… giúp con người.

Phân loại AI:

AI được chia làm hai loại chính:

AI hẹp hay AI yếu (Artificial Narrow Intelligence – ANI) được xây dựng để thực hiện một hoặc một số lượng giới hạn các nhiệm vụ.

Ví dụ: Hệ thống ANI dùng để nhận dạng khuôn mặt có trong một bức ảnh, còn các đối tượng khác trong bức ảnh thì không nhận dạng và phân loại được.

AI tổng quát hay AI rộng (Artificial General Intelligence – AGI) có khả năng tự học từ dữ liệu mới, tự chuyển đổi giữa các nhiệm vụ khác nhau và áp dụng tri thức từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác.

Ví dụ: GPT-4 thể hiện mức độ thông minh tổng quát, thực hiện được các nhiệm vụ trong lĩnh vực toán học, sinh học, vật lí, hóa học, lịch sử, nghệ thuật,….

PHIẾU BÀI TẬP

Các ví dụ sau thuộc những khả năng nào của AI?

1. Một hệ thống máy học có thể được dùng để phân loại email vào các hộp thư đến khác nhau dựa trên nội dung và phản hồi của người dùng. Hệ thống này liên tục học từ dữ liệu mới và phản hồi của người dùng để cải thiện khả năng phân loại trong tương lai.

2. Robot tự hành được trang bị với các cảm biến như camera, lidar và radar để nhận biết và hiểu biết về môi trường xung quanh nó, cho phép nó di chuyển một cách an toàn trong môi trường thực.

3. Một hệ thống thông minh trong y tế có thể sử dụng các dữ liệu lâm sàng và tri thức y học để đưa ra chẩn đoán và lời khuyên điều trị cho các bệnh nhân dựa trên triệu chứng, lịch sử bệnh, và thông tin khác về tình trạng sức khỏe của họ.

4. Một hệ thống trí tuệ nhân tạo được áp dụng trong hệ thống đánh giá tín dụng có thể sử dụng logic và tri thức về lịch sử tín dụng, thu nhập, và các yếu tố khác để suy luận và quyết định xem một người có đủ điều kiện để vay tiền hay không.

5. Một ứng dụng trợ lý ảo có thể đọc và hiểu nội dung của email, tin nhắn văn bản hoặc trò chuyện qua cách xử lý ngôn ngữ tự nhiên, và sau đó đưa ra câu trả lời hoặc hướng dẫn tương tự như con người.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV đặt câu hỏi: 

+ Dựa vào những hiểu biết của bản thân về lĩnh vực công nghệ, các em hãy cho biết một số ứng dụng của Trí tuệ nhân tạo hiện nay?

+ Hãy cho biết những thành tựu của AI được ứng dụng trong các lĩnh vực nào?

- GV trình chiếu Hình 1. Robot thông minh có tích hợp AI và đặt câu hỏi 1 cho HS tìm hiểu về ứng dụng của AI trong tự động hóa:

Những robot thông minh có tích hợp AI thì có thể xử lí được những công việc gì cho con người? Chúng có thể thay thế hoàn toàn cho con người không?

- GV trình chiếu Hình 2. Chuyển đổi từ giọng nói sang văn bản, và giới thiệu thêm về ứng dụng của AI trong hệ thống ngôn ngữ.

- GV đặt câu hỏi 2 cho HS tìm hiểu về ứng dụng của AI trong nhận diện khuôn mặt: Hiện nay ở các dòng điện thoại thông minh của các hãng Apple; Samsung; Xiaomi;… có tích hợp một dạng Trí tuệ nhân tạo dùng để khởi động điện thoại. Hãy cho biết đó là dạng Trí tuệ nhân tạo nào?

- GV trình bày việc áp dụng Trí tuệ nhân tạo trong Chăm sóc sức khỏe là một bước tiến, một ứng dụng cực kì tiềm năng.

- HS thảo luận, trả lời Câu hỏi củng cố SGK – tr.9

Liệt kê một số ứng dụng có sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt?

- GV cho HS ghi chép phần Ghi nhớ vào vở cá nhân.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập:

- HS quan sát và lần lượt thực hiện các yêu cầu.

- GV quan sát và trợ giúp HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận:

- HS lần lượt trả lời các yêu cầu và nhận xét lẫn nhau.

+ Hướng dẫn trả lời câu hỏi 1:

- Robot thông minh tích hợp Trí tuệ nhân tạo có thể thực hiện được nhiều nhiệm vụ: Nhận dạng được gói hàng và tự động đóng gói hàng; Chăm sóc, giao tiếp với bệnh nhân, Cung cấp dịch vụ hướng dẫn học tập; Hệ thống tự lái xe trên ô tô,….

- Robot được tích hợp AI không thể thay thế hoàn toàn được con người, vì con người có sự linh hoạt về lí trí, cảm xúc, sáng tạo,… điều mà AI chưa thể đạt được để xử lí trong nhiều tình huống khác nhau.

+ Hướng dẫn trả lời câu hỏi 2:

Mở khóa màn hình bằng nhận diện khuôn mặt – Face ID; Mở khóa màn hình bằng nhận diện dấu vân tay.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi củng cố – SGK.tr.9

- Mở khóa thiết bị (Điện thoại, máy tính,..)

Ví dụ: Face ID của Apple trên iPhone sử dụng một hệ thống camera và các thuật toán AI để nhận dạng khuôn mặt của người dùng và mở khóa thiết bị.

- Thanh toán hàng hóa, dịch vụ.

Ví dụ: một ứng dụng có thể sử dụng AI để quét và nhận dạng thông tin trên hoá đơn, sau đó tự động thực hiện thanh toán mà không cần sự can thiệp của người dùng.

- An ninh trên không gian mạng.

Ví dụ: sử dụng AI để phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công phishing. Hệ thống có thể sử dụng machine learning để phân tích các mẫu email, các URL độc hại, và các dấu hiệu khác để nhận biết các email và trang web giả mạo.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện:

- GV tổng quát lưu ý lại kiến thức và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

- GV kết luận:

AI ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong khoa học, công nghệ và đời sống. Các công nghệ như nhận dạng giọng nói, nhận dạng chữ viết tay, nhận dạng khuôn mặt, phân tích hình ảnh hay điều khiển tự động... đều dựa trên các thành tựu của AI và được sử dụng trong các ứng dụng phổ biến hằng ngày như nhắn tin, tìm kiếm, trợ lí ảo, chẩn đoán bệnh,...

2. Một số ứng dụng phổ biến của Trí tuệ nhân tạo

- Một số ứng dụng của Trí tuệ nhân tại (AI) trong: tự động hóa và robotique, trợ lý ảo và chatbot,…

- Những thành tựu của AI được ứng dụng hầu hết vào các lĩnh vực: y tế, giáo dục, nông nghiệp, giao thông, công cụ tìm kiếm,….

- Các mô hình AI tích hợp vào robot: để thực hiện các nhiệm vụ tự động.

Hình 1. Robot thông minh có tích hợp AI.

- Các mô hình AI với ngôn ngữ:

+ Giúp máy tính chuyển đổi giọng nói sang văn bản:

+ Đánh giá khả năng ngôn ngữ của người học.

+ Chuyển đổi biểu mẫu chữ viết tay sang văn bản.

Hình 2. Chuyển đổi từ giọng nói sang văn bản

- Mô hình AI nhận dạng khuôn mặt: Mở khóa điện thoại thông minh, xác thực khuôn mặt trong các ứng dụng ngân hàng thông minh,….

- Trợ lí ảo và chăm sóc sức khỏe bằng công nghệ AI:

+ Có khả năng nhận dạng và hiểu giọng nói của con người, cho phép tương tác bằng văn bản hoặc giọng nói.

+ Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, AI được sử dụng để chẩn đoán bệnh qua hình ảnh y khoa như X-quang, siêu âm và chụp cắt lớp vi tính.

Trường THPT:………………………………………….

Lớp:……………………………………………………...

Họ và tên:……………………………………………….

PHIẾU BÀI TẬP TIN HỌC 12 – ĐỊNH HƯỚNG TIN HỌC ỨNG DỤNG – CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

BÀI A1: GIỚI THIỆU TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

A. PHẦN TRẮC NGHIỆM

Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng nhất:

Câu 1. Khả năng học của trí tuệ nhân tạo (AI) được thể hiện như thế nào?

A. Bằng cách lập trình cố định từ trước.

B. Bằng cách nhận diện và lưu trữ thông tin từ dữ liệu để tự điều chỉnh và cải thiện hiệu suất.

C. Bằng việc sao chép chính xác các hành động của con người.

D. Bằng cách thực hiện các nhiệm vụ cụ thể một cách tự động.

Câu 2. Khả năng suy luận của trí tuệ nhân tạo là gì?

A. Khả năng tự học từ dữ liệu.

B. Khả năng vận dụng tri thức và logic để đưa ra quyết định hoặc giải quyết vấn đề.

C. Khả năng nhận thức và hiểu biết môi trường thông qua các cảm biến.

D. Khả năng đọc, hiểu, diễn giải và tạo ra văn bản tương tự như con người.

Câu 3. Trong số các ứng dụng phổ biến của trí tuệ nhân tạo, công nghệ nào được sử dụng để tạo ra các trợ lý ảo như Siri và Google Assistant?

A. Xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

B. Thị giác máy tính.

C. Học máy.

D. Tự động hóa.

Câu 4. Trong lĩnh vực y tế, công nghệ nhận diện hình ảnh y khoa như X-quang và siêu âm được sử dụng để làm gì?

A. Giao dịch tài chính.

B. Chăm sóc sức khỏe.

C. Quản lý danh sách chấm công.

D. Giải trí và giám sát an ninh.

Câu 5. Trong lĩnh vực giao thông và vận tải, công nghệ nào được sử dụng để phát triển hệ thống xe tự lái và tối ưu hóa giao thông?

A. Xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

B. Thị giác máy tính.

C. Học máy.

D. Tự động hóa.

Câu 6. Trong trí tuệ nhân tạo (AI), khả năng ngôn ngữ được thể hiện thông qua việc nào sau đây?

A. Phân loại hình ảnh.

B. Phát hiện vùng nguy hiểm.

C. Nhận biết giọng nói.

D. Dịch ngôn ngữ tự nhiên.

Câu 7. Khả năng giải quyết vấn đề của AI được thể hiện thông qua hành vi nào sau đây?

A. Đọc và hiểu văn bản.

B. Tích lũy dữ liệu.

C. Xử lý hình ảnh.

D. Áp dụng tri thức và logic.

B. PHẦN TỰ LUẬN (Luyện tập SGK tr.8)

1. AI có thể được chia thành bao nhiêu loại? Em hãy cho biết đặc trưng của mỗi loại?

2. Nêu một ứng dụng phổ biến có sử dụng công nghệ nhận dạng giọng nói?

………………………………………………………..…………………………………………………...

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4

Câu 5

Câu 6

Câu 7

B

B

A

B

B

D

D