BÀI 4. RÉT NGỌT

Khởi động                          

Chia sẻ với bạn về một món ăn mà em nhớ nhất.

Giải rút gọn:

- Hà Nội khi mùa thu về có một thức quà rất thanh tao là cốm. 

- Gói cốm tươi xanh được bọc qua hai lớp lá sen tươi và gói lại bởi hai chiếc lạt rơm quấn ngang, vị cốm rất dịu, rất thanh

- Cốm còn được chế biến thành rất nhiều món ngon khác như cốm xào, chả xốm, xôi cốm,... 

ĐỌC: RÉT NGỌT

Câu hỏi, bài tập:

Câu 1: Những chi tiết nào trong đoạn đầu cho thấy món chè lam được bà làm rất công phu?

Giải rút gọn:

- Vào độ tháng Chạp, bà chọn thóc nếp cái hoa vàng hoặc nếp nhung đem rang với cát cho đến khi nổ bỏng xoè hoa rồi sảy lại, bỏ vỏ trấu và thóc chưa nổ. 

- Bỏng nếp xay mịn, mật mía với mạch nha trộn nước nấu trên lửa liu riu đến khi sánh lại, trộn đều với gừng nướng chín thái mỏng, thảo quả tán nhỏ cùng với lạc rang giã dối. 

- Tiếp đó, nhào kĩ chè lam cho thật dẻo, chia ra từng phên bánh, lăn cho rền và phẳng, phủ bên ngoài một lớp bột mỏng để chè lam khô.

Câu 2: Các bạn nhỏ cảm nhận được những gì khi ăn món chè lam của bà?

Giải rút gọn:

Các bạn nhỏ cảm nhận được vị dẻo, dai của bột nếp, vị ngọt ngào của mật, một chút cay cay của gừng, một chút bùi bùi của lạc.

Câu 3: Vì sao nói “bữa tiệc cánh đồng” trở nên rất thịnh soạn?

Giải rút gọn:

Vì bữa tiệc có đa dạng thực phẩm, hương vị, đặc biệt là được gom góp bởi tình cảm của những người dân hiền thảo.

Câu 4: Theo em, những việc làm của bà có ý nghĩa như thế nào đối với tuổi thơ của các cháu?

Giải rút gọn:

Những việc làm của bà đã giúp cho tuổi thơ của các cháu thêm đẹp đẽ và đầy ắp những kỉ niệm đáng nhớ.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ TỪ ĐỒNG NGHĨA

Câu 1: Thực hiện yêu cầu:

a. Tìm 3 - 4 từ đồng nghĩa:

- Chỉ hương thơm.

- Chỉ không gian rộng lớn.

b. Chọn hai từ trong mỗi nhóm ở bài tập a. Đặt câu với mỗi từ đã chọn.

Giải rút gọn:

a. Từ chỉ hương thơm: ngào ngạt, nồng nàn, thơm ngát, thơm nức.

   Từ chỉ không gian rộng lớn: mênh mông, bao la, bát ngát, thênh thang.

Câu 2: Chọn một từ phù hợp trong ngoặc đơn thay cho mỗi *** trong đoạn văn sau:

Tuổi thơ của tôi gắn với những buổi trưa hè *** (mênh mông, bát ngát) nắng gió, tiếng võng *** (kẽo kẹt, cót két) bên thềm nhà. Tuổi thơ của tôi là những gầu nước giếng mát trong mẹ *** (lôi, kéo) lên cho tôi rửa mặt mỗi khi đi đá bóng về. Tuổi thơ của tôi là những cuốn sách *** (tràn trề, đầy ắp) kiến thức giúp tôi trả lời hàng trăm câu hỏi “Vì sao?”, “Thế nào”?”,... Tuổi thơ của tôi gắn với những kỉ niệm *** (giản dị, đơn giản) nhưng rất đỗi thân thương.

Theo Nguyễn Tiến Dũng

Giải rút gọn:

Tuổi thơ của tôi gắn với những buổi trưa hè bát ngát nắng gió, tiếng võng kẽo kẹt bên thềm nhà. Tuổi thơ của tôi là những gầu nước giếng mát trong mẹ kéo lên cho tôi rửa mặt mỗi khi đi đá bóng về. Tuổi thơ của tôi là những cuốn sách đầy ắp kiến thức giúp tôi trả lời hàng trăm câu hỏi “Vì sao?”, “Thế nào”?”,... Tuổi thơ của tôi gắn với những kỉ niệm giản dị nhưng rất đỗi thân thương.

Câu 3: Đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:

Màu lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm không trông thầy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Từng chiếc lá mít vàng ối. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi.

Tô Hoài

a. Tìm trong đoạn văn các từ đồng nghĩa.

b. Các từ tìm được ở bài tập a có thể thay thế cho nhau được không? Vì sao?

Giải rút gọn:

a. Các từ đồng nghĩa: vàng xuộm, vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, vàng tươi.

b. Các từ tìm được ở bài tập a không thể thay thế cho nhau vì mỗi từ miêu tả một sắc vàng khác nhau, phù hợp với các sự vật khác nhau.

Câu 4: Viết 2 - 3 câu bày tỏ cảm xúc của em khi mùa xuân đến, trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa.

Giải rút gọn:

Mỗi khi mùa xuân đến, lòng em rộn ràng vô cùng. Nhà nhà, người người đoàn tụ trong bầu không khí ấm áp và rộn rã tiếng cười. Em vui mừng hân hoan khi được đi chúc tết ông bà và người thân.

VIẾT: VIẾT ĐOẠN MỞ BÀI CHO BÀI VĂN TẢ PHONG CẢNH

Câu 1: Đọc các đoạn mở bài của mỗi đề bài sau:

a. Đề bài: Viết bài văn tả phong cảnh quê hương của Bác Hồ.

b. Đề bài: Viết bài văn tả một đêm trăng đẹp.

Câu 2: Xếp các đoạn mở bài ở bài tập 1 thành hai nhóm:

Giải rút gọn:

- Mở bài gián tiếp: 

+ Chúng tôi đến thăm quê Bác vào một ngày nắng đẹp.

+ Ngày chưa tắt hẳn, trăng đã lên rồi.

- Mở bài gián tiếp:

+       Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.

Câu hát của người xưa cứ ngân nga trong tâm trí chúng tôi trên con đường chúng tôi đi về quê Bác.

+ Những ngày tháng Sáu, trời tối muộn. Mãi hơn 6 giờ, bác mặt trời mới thong thả xuống núi. Chờ mặt trời khuất hẳn, mặt trăng mới đủng đỉnh nhô lên.

Câu 3: Viết đoạn mở bài cho bài văn tả một cảnh đẹp ở quê hương em

hoặc nơi em ở theo một trong hai cách:

Giải rút gọn:

a. Mở bài trực tiếp: Mỗi lần đi xa, em đều nhớ về cảnh hoàng hôn ở làng chài ven biển quê em.

b. Mở bài gián tiếp: Em sinh ra và lớn lên ở một làng chài ven biển. Tuổi thơ gắn liền với sông nước, mùi của muối, mùi của biển khơi. Nơi đây khung cảnh đẹp đẽ, giản dị và thật yên bình, luôn dang rộng vòng tay đón những người con xa xứ quay về.

VẬN DỤNG

Tìm thành ngữ, tục ngữ, ca dao về tình cảm gia đình.

Giải rút gọn:

- Bán anh em xa, mua láng giềng gần.

- Thuận vợ, thuần chồng, tát biển Đông cũng cạn.

- Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh.

- Anh em thuận hòa là nhà có phúc.

- Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm.

- Chị ngã em nâng.

- Một giọt máu đào hơn ao nước lã.

- Anh em như thể tay chân.

- Cá không ăn muối cá ươn,

Con cãi cha mẹ trăm đường con hư.

- Chim trời ai dễ đếm lông,

Nuôi con ai dễ kể công tháng ngày.

- Nuôi con chẳng quản chi thân,

Bên ướt mẹ nằm, bên ráo con lăn.

- Công cha nặng lắm ai ơi,

Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang.

- Anh em nào phải người xa,

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.

  Yêu nhau như thể tay chân,

Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.

- Khôn ngoan đối đáp người ngoài,

Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.