CHƯƠNG 3: CHÂU PHI

BÀI 9: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU PHI

Vị trí địa lí, hình dạnh và kí

BÀI 9. ĐẤT NƯỚC BUỔI ĐẦU ĐỘC LẬP (939- 967)

1. Ngô Quyền dựng nền độc lập

Câu 1: Em hãy trình bày những nét chính về tổ chức chính quyền, đời sống xã hội và văn hoá thời Ngô.

Giải rút gọn:

- Tổ chức chính quyền:

+ Ngô Quyền bỏ chức tiết độ sứ, thiết lập một triều đình mới, đóng đô ở Cổ Loa 

+ Vua đứng đầu triều đình, quyết định mọi công việc; dưới vua có các chức quan văn, võ phụ trách từng công việc.

+ Ở địa phương, Ngô Quyền cử các tướng có công coi giữ các châu quan trọng. 

- Đời sống xã hội – văn hóa: cuộc sống nhân dân yên bình, văn hóa dân tộc được chú ý khôi phục.

Câu 2: Quyết định bỏ chức tiết độ sứ, thiết lập chính quyền độc lập của Ngô Quyền có ý nghĩa như thế nào?

Giải rút gọn:

Khẳng đinh nước ta không còn là một quận huyện của Trung Quốc, gián tiếp thể hiện lòng yêu nước và sự trung thành của ông.

2. Công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh và sự thành lập nhà Đinh

Câu 1: Em hãy nêu tình hình nước ta sau khi Ngô Quyền mất.

Giải rút gọn:

Chính quyền nhà Ngô suy yếu, các thế lực hào trưởng địa phương nổi lên.

Năm 965, nhà Ngô tan rã, đất nước rơi vào tình trạng cát cứ 12 sứ quân.

Câu 2: Hãy trình bày công cuộc thống nhất đất nước và thành lập nhà Đinh của Đinh Bộ Lĩnh.

Giải rút gọn:

Trong năm 966-967: Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 xứ quân, chấm dứt tình trạng cát cứ. Sau chiến thắng, ông lập ra nhà Đinh.

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy đánh giá công lao của Ngô Quyền trong buổi đầu độc lập.

Giải rút gọn:

Ngô Quyền có công lớn trong việc giành lại độc lập dân tộc, chấm dứt hơn 1000 năm Bắc thuộc, bước đầu xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ.

Câu 2: Những việc làm của Đinh Bộ Lĩnh có ý nghĩa như thế nào đối với dân tộc?

Giải rút gọn:

- Dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước và lập ra chính quyền mới. Cho thấy nỗ lực trong việc xây dựng nền độc lập, tự chủ.

Câu 3: Có ý kiến cho rằng: Ngô Quyền quyết định về đóng đô ở Cổ Loa là để tiếp nối truyền thống cha ông. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Giải rút gọn:

- Em đồng ý với ý kiến trên vì thành Cổ Loa là kinh đô của nhà nước Âu Lạc, thành được xây dựng vào khoảng thế kỉ III TCN. Thành gắn liền với nhiều truyền thuyết xưa, mà điển hình là truyền thuyết Trọng Thủy – Mị Châu. Ngoài ra, thành Cổ Loa mang ý nghĩa to lớn: nơi này đánh dấu cột mốc cư dân Việt cổ bắt đầu chuyển sang định cư và đóng đô từ vùng núi sang vùng đồng bằng. 

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1 và hình 1, hãy cho biết:

- Châu Phi tiếp giáp với các biển, đại dương và châu lục nào?

- Hình dạng, kích thước châu Phi.

Giải rút gọn:

• Tiếp giáp: Địa Trung Hải, Biển Đỏ, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, châu Á, châu Âu,...
• Hình dạng: Hình khối rõ rệt, đường bờ biển ít bị chia cắt.
• Kích thước: Diện tích 30,3 triệu km2, lớn thứ ba trên thế giới.

Địa hình và khoáng sản

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong mục a và hình 1, hãy:

- Trình bày đặc điểm địa hình châu Phi.

- Xác định vị trí phân bố một số khoáng sản chính ở châu Phi.

Giải rút gọn:

• Địa hình: là một khối cao nguyên khổng lồ với độ cao trung bình khoảng 750 m; chủ yếu là các sơn nguyên xen các bồn địa thấp. 
• Khoáng sản: phong phú và đa dạng 
• Vàng, u-ra-ni-um: Trung và Nam Phi
• Đồng, kim cương: Nam Phi
• Dầu mỏ, khí tự nhiên, phốt-pho-rít, sắt: Bắc Phi

Khí hậu

Câu 1: Đọc thông tin trong mục b và hình 2, hãy cho biết đặc điểm khí hậu của châu Phi.

Giải rút gọn:

- Khí hậu khô nóng bậc nhất thế giới, nhiệt độ trung bình năm trên 20°C, lượng mưa tương đối tháp.

- Các đời khí hậu phân bố gần như đối xứng qua Xích đạo: khi hậu xích đạo, khí hậu cận xích đạo, khí hậu nhiệt đới, khí hậu cận nhiệt.

Sông, hồ

Câu 1:  Dựa vào thông tin trong mục c và hình 1, hãy

- Nêu đặc điểm sông, hồ ở châu Phi.

- Xác định vị trí các sông và hồ lớn ở châu Phi.

Giải rút gọn:

• Mạng lưới sông ngòi phân bố không đều, tuỳ thuộc vào lượng mưa.

• Sông có nhiều thác ghềnh => Không thuận lợi cho giao thông nhưng có trữ năng thuỷ điện lớn.

• Châu Phi có nhiều hồ lớn. 

Các môi trường tự nhiên

Câu 1: Dựa vào thông tin và hình ảnh trong mục d, hãy trình bày đặc điểm của một trong các môi trường tự nhiên ở châu Phi.

Giải rút gọn:

Vấn đề môi trường trong sử dụng thiên nhiên 

Câu 1: Đọc thông tin và hình ảnh trong mục 3, hãy nêu một số vấn đề môi trường trong sử dụng thiên nhiên ở châu Phi.

Giải rút gọn:

- Suy giảm tài nguyên rừng: tốc độ khai thác quá nhanh lại không có biện pháp phục hồi => diện tích rừng giảm; các loài động vật hoang dã mất môi trường sống, tình trạng hoang mạc hoá diễn ra nhanh, nguồn nước suy giảm.

- Nạn săn bắt và buôn bán động vật hoang dã => làm giảm số lượng động vật hoang dã, nhiều loài đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. 

- Hiện nay, các tổ chức bảo vệ động vật hoang dã trên thế giới và chính quyền các nước châu Phi đã có nhiều biện pháp để bảo vệ động vật hoang dã cũng như môi trường sống của chúng.

Luyện tập – Vận dụng

Câu 1: Trình bày khái quát đặc điểm tự nhiên châu Phi.

Giải rút gọn:

Câu 2: Lập bảng so sánh đặc điểm của các môi trường tự nhiên ở châu Phi (về khí hậu, sinh vật).

Giải rút gọn:

Câu 3: Sưu tầm thông tin, tranh ảnh để viết bài giới thiệu về một loài thực vật động vật địa phương độc đáo của châu Phi.

Giải rút gọn:

- Linh dương đầu bò: trông giống bò, thuộc họ linh dương. 

- Có hai loài chính: linh dương đầu đen và linh dương đầu bò xanh; chỉ có ở châu Phi trong các khu rừng và đồng bằng.

- Linh dương đầu bò có thể đạt chiều dài 2,43m và nặng tới 275 kg. Cả linh dương đực và cái đều có sừng. 

- Sống theo thành đàn rất lớn. Giữa tháng năm và tháng sáu, khi nguồn thức ăn trở nên khan hiếm => di cư về phía Bắc. 

- Linh dương đầu bò là động vật ăn cỏ chủ yếu ăn cỏ ngắn. Sư tử, báo gấm, linh cẩu và chó hoang là những kẻ săn mồi chính của linh dương đầu bò.