BÀI 13. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT NƯỚC THỜI NGÔ, ĐINH, TIỀN LÊ (939- 1009)

1. Những nét chính về thời Ngô

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát sơ đồ 13.1, hình 13.2, hãy nêu những nét chính về sự thành lập và tổ chức bộ máy nhà nước dưới thời Ngô.

Giải rút gọn:

- Sự thành lập: sau khi đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, năm 939, Ngô Quyền xưng vương, chọn Cổ Loa làm kinh đô

- Bộ máy nhà nước:

+ Ngô Quyền bãi bỏ chức tiết độ sứ, thiết lập một triều đình mới ở trung ương. Vua đứng đầu triều đình; dưới vua có các chức quan: quan văn, quan võ.

+ Ở địa phương, Ngô Quyền cử các tướng có công lao trấn giữ và quản lí các châu quan trọng.

2. Sự thành lập nhà Đinh

Câu 1: 

- Đọc thông tin và quan sát hình 13.1, lược đồ 13.1, hãy trình bày quá trình Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước.

- Đọc thông tin và quan sát hình 13.3, hãy cho biết công lao của Đinh Bộ Lĩnh đối với dân tộc.

Giải rút gọn:

Quá trình Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước

- Năm 944, sau khi Ngô Quyền mất, đất nước lâm vào “cục diện 12 sứ quân”.

- Đinh Bộ Lĩnh dẹp yên các sứ quân khác.

- Cuối năm 967, tình trạng cát cứ chấm dứt đất nước bình yên, thống nhất.

Công lao của Đinh Bộ Lĩnh

- Dẹp yên các thế lực cát cứ, thống nhất đất nước.

- Thi hành nhiều chính sách nhằm củng cố sự thống nhất của đất nước.

3. Tổ chức chính quyền thời Đinh, Tiền Lê

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát sơ đồ hình 13.2, hãy mô tả chính quyền thời Tiền Lê.

Giải rút gọn:

+ Cấp Trung ương: Vua là người đứng đầu, dưới Vua là các quan đại thần, các quan văn, quan võ, tăng quan, đạo quan.

+ Cấp địa phương: gồm lộ, phủ, châu thuộc ban võ.

4. Đời sống xã hội và văn hóa

Câu 1:  Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 13.4, hãy:

- Nêu những nét chính về đời sống xã hội thời Ngô, Đinh, Tiền lê

- Trình bày đời sống văn hóa thời Ngô, Đinh, Tiền Lê.

Giải rút gọn:

Những nét chính về đời sống xã hội thời Ngô, Đinh, Tiền Lê:

- Xã hội gồm các giai cấp và tầng lớp khác nhau về địa vị chính trị và kinh tế.

+ Giai cấp thống trị.

+ Giai cấp bị trị.

- Đời sống của nhân dân còn đơn giản, bình dị, mâu thuẫn giữa các tầng lớp và giai cấp chưa gay gắt.

Đời sống văn hóa thời Ngô, Đinh, Tiền Lê:

- Tư tưởng - tôn giáo: Đạo phật được truyền bá rộng rãi. Nho giáo xâm nhập nhưng chưa ảnh hưởng đáng kể.

- Giáo dục chưa phát triển. Nhiều loại hình văn hóa dân gian tiếp tục phát triển.

5. Cuộc kháng chiến chống Tống của nhà Tiền Lê (năm 981)

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 13.2, hãy mô tả cuộc chống Tống nhà Tiền lê năm 981.

Giải rút gọn:

Diễn biến: 

- Đầu năm 981, Quân Tống tiến đánh nước ta theo hai đường thủy – bộ.

+ Quân bộ theo đường Lạng Sơn.

+ Quân thủy: theo đường sông Bạch Đằng.

- Lê Hoàn cho quân đóng cọc gỗ trên sông Bạch Đằng buộc thủy quân của Tống phải rút lui.

- Trên bộ, quân dân Tiền Lê chặn đánh quyết liệt, buộc quân Tống phải rút về nước.

Kết quả: cuộc kháng chiến chống Tống thắng lợi.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Vẽ sơ đồ tư duy về tình hình chính trị, xã hội và văn hoá thời Ngô, Đinh, Tiền Lê.

Giải rút gọn:

Sơ đồ tư duy về tình hình chính trị, xã hội và văn hóa thời Ngô, Đinh, Tiền Lê.

Câu 2: Lập bảng thống kê những sự kiện tiêu biểu tương ứng với các mốc thời gian: 939, 944, 967, 968, 979, 981.

Giải rút gọn:

Câu 3: Giới thiệu về một nhân vật lịch sử được đề cập đến trong bài học.

Giải rút gọn:

Giới thiệu về nhân vật Đinh Bộ Lĩnh

Đinh Tiên Hoàng (Đinh Bộ Lĩnh 968 - 979) Đinh Bộ Lĩnh người động Hoa Lư, Ninh Bình. Lớn lên rất thông minh, có khí phách và có tài thao lược.Thấy nhân dân khổ sở vì loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh dựng cờ nghĩa, mong lập nghiệp lớn. Đinh Bộ Lĩnh theo về dưới cờ của Trần Minh Công (Trần Lãm) ở Bố Hải Khẩu, được Trần Lãm nhận làm con nuôi. Khi Trần Lãm mất, Đinh Bộ Lĩnh thay quyền đem quân về giữ Hoa Lư, chiêu mộ hào kiệt để dẹp loạn 12 sứ quân. Năm Mậu Thìn (968) sau khi dẹp xong loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế lấy niên hiệu là Tiên Hoàng đế, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.