A. Hoạt động khởi động

Hãy kể tên các loại nhiên liệu trong thực tế mà em biết. Theo em nên sử dụng nhiên liệu như thế nào là tiết kiệm và bảo vệ môi trường? Em hãy chia sẻ ý kiến của mình với bạn bên cạnh hoặc các bạn trong nhóm.

Trả lời:

Các loại nhiên liệu mà em biết: Dầu mỏ, khí đốt, gas, khí biogas, xăng, củi, rơm rạ, ...

Sử dụng nhiên liệu tiết kiệm và bảo vệ môi trường là dùng một lượng vừa đủ nhiên liệu, sử dụng sao cho hiệu suất là lớn nhất có thể.

B. Hoạt động hình thành kiến thức

I. Dầu mỏ

1. Tính chất vật lí 

Quan sát hình ảnh về dầu mỏ, kết hợp với hiểu biết trong thực tế rút ra nhận xét về tính chất vật lí của dầu mỏ.

Dầu mỏ là chất $............$, có màu $............$, $............$ trong nước, $............$ hơn nước.

Hiện tượng nào trong thực tế chứng tỏ dầu mỏ không tan trong nước và nhẹ hơn nước.

Trả lời:

Dầu mỏ là chất lỏng, có màu đen, không tan trong nước, nhẹ hơn nước.

Hiện tượng trong thực tế chứng tỏ dầu mỏ không tan trong nước và nhẹ hơn nước: Thi thoảng vẫn có hiện tượng tràn dầu trên biển, lúc này ta thấy dầu mỏ tạo thành một lớp tách biệt nổi trên mặt nước.

2. Trạng thái tự nhiên, thành phần của dầu mỏ

Đọc thông tinh đưới đây và hoàn thành bài tập điền khuyết

Thông tin: sgk trang 28

Bài tập: 

Điền các từ, các cụm từ hay các câu phù hợp vào chỗ trống

1. Dầu mỏ thường có ở $.........................$

2. Dầu mỏ thường gồm $...........$ lớp:

Lớp trên cùng gọi là $................$, có thành phần chính là $...............$

Lớp thứ 2 là lớp $.....................$, có thành phần là $..................$

Lớp đáy là lớp $...................$

3. Người ta khai thác dầu mỏ bằng cách: $......................$

Trả lời:

1. Dầu mỏ thường có ở sâu trong lòng đất, tạo thành các mỏ dầu.

2. Dầu mỏ thường gồm 3 lớp:

Lớp trên cùng gọi là lớp khí mỏ dầu hay khí đồng hành, có thành phần chính là metan.

Lớp thứ 2 là lớp dầu lỏng, có thành phần là các hidrocacbon và một lượng nhỏ những chất khác.

Lớp đáy là lớp nước mặn.

3. Người ta khai thác dầu mỏ bằng cách: khoan những lỗ khoan xuống lớp dầu lỏng.

3. Các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ

Quan sát hình trong sách giáo khoa, đọc thông tin và trả lời câu hỏi.

Câu hỏi: 

1. Hãy cho biết sau khi chưng cất dầu mỏ thu được những sản phẩm nào? Dựa vào tính chất nào để tách riêng các sản phẩm đó?

2. Hãy cho biết các phương pháp để thu được xăng từ dầu mỏ.

Trả lời:

1. Khi chưng cất dầu mỏ thu được nhựa đường, dầu mazut, dầu diezen, dầu thắp, xăng, khí đốt. Dựa vào nhiệt độ sôi khác nhau của các chất, ta có thể tách riêng các sản phẩm đó.

2. Để thu xăng từ dầu mỏ đạt hiệu suất cao, người ta dùng phương pháp cracking.

II. Khí thiên nhiên

Đọc thông tin và trả lời câu hỏi.

Thông tin: sgk trang 30

Câu hỏi: 

1. Em hãy cho biết khí thiên nhiên có ở đâu và thành phần chính là gì?

2. Khí thiên nhiên được khai thác bằng cách nào và được sử dụng để làm gì?

Trả lời:

1. Khí thiên nhiên có trong các mỏ khí nằm dưới lòng đất. Thành phần chính của khí thiên nhiên là metan (95%)

2. Người ta khoan các mũi khoan xuống mỏ khí để khai thác khí thiên nhiên. Khí thiên nhiên được dùng để làm nhiên liệu, nguyên liệu trong đời sống và trong công nghiệp.

III. Dầu mỏ và khí thiên nhiên ở Việt Nam

Quan sát hình 36.6 (sgk trang 30) và trả lời câu hỏi.

Câu hỏi: Hãy cho biết các mỏ dầu của nước ta tập trung chủ yếu ở đâu và tên các mỏ dầu đã và đang được khai thác.

Trả lời:

Các mỏ dầu của nước ta tập trung chủ yếu ở vùng biển phía Nam. Tên một số mỏ dầu đã và đang được khai thác là: Rạng Đông, Rồng, Nam Côn Sơn, ...

IV. Nhiên liệu

Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:

1. Đề xuất hai các phân loại các loại nhiên liệu sau: Than, củi, dầu hỏa, khí gas, khí thiên nhiên, khí biogas, xăng, cồn, ...

2. Nhiên liệu là gì? Nhiên liệu còn được gọi bằng tên nào khác?

3. Dựa vào trạng thái có thể chia nhiên liệu thành mấy loại? Kể tên một số loại nhiên liệu ứng với mỗi trạng thái.

4. Sử dụng nhiên liệu như thế nào là hiệu quả.

Trả lời

1. 

Cách 1: Phân loại theo trạng thái tự nhiên: 3 loại.

Nhiên liệu ở dạng rắn: than, củi. 

Nhiên liệu ở dạng lỏng: dầu hỏa, xăng, cồn

Nhiên liệu ở dạng khí: khí gas, khí thiên nhiên, khí biogas,

Cách 2: Phân loại theo lượng nhiệt tỏa ra khi đốt cháy (tương đối)

Nhiên liệu tỏa nhiều nhiệt (năng suất tỏa nhiệt > 30 MJ/kg): khí gas, khí thiên nhiên, khí biogas, xăng, 

Nhiên liệu tỏa ít nhiệt: than, củi, dầu hỏa, cồn

2. Nhiên liệu là những chất cháy được, khi cháy tỏa nhiều nhiệt và phát sáng. Nhiên liệu còn được gọi là chất đốt.

3. Dựa vào trạng thái có thể chia nhiên liệu thành 3 loại: rắn, lỏng, khí.

4. Để sử dụng nguyên liệu hiệu quả, ta cần:

• Cung cấp đủ oxi (không khí) cần thiết cho quá trình cháy của nhiên liệu.
• Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên liệu với oxi hoặc với không khí.
• Điều chỉnh lượng nhiên liệu phù hợp với quá trình sử dụng nhiệt.