KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Quan sát hình 3.1

Đặt hai cây nến trên đĩa cân cân ở vị trí thăng bằng. Nếu đốt cháy một cây nến, sau một thời gian, cân có cân bằng không? Giải thích.

Trả lời:

Không cân bằng 

Khi đốt nến đã bị chuyển thành chất khác → khối lượng giảm → không cân bằng.

I. ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN KHỐI LƯỢNG

Luyện tập 1: Tính khối lượng của FeS tạo thành trong phản ứng của Fe và S, biết khối lượng của Fe và S đã tham gia phản ứng lần lượt là 7 gam và 4 gam.

Trả lời:

$m_{FeS}$ = 7 + 4 = 11 gam

Vận dụng 1: Trở lại thí nghiệm ở hoạt động mở đầu cân còn giữ được vị trí thăng bằng hay không? Giải thích.

Trả lời:

Không cân bằng 

Khi đốt nến đã bị chuyển thành chất khác $\rightarrow $ khối lượng giảm $\rightarrow $ không cân bằng.

II. ÁP DỤNG ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN KHỐI LƯỢNG

Vận dụng 2: Giải quyết tình huống:

a) Khi đốt cháy hoàn toàn một mẩu gỗ ta thu được tro và khối lượng nhẹ hơn mẩu gỗ ban đầu. Theo em, sự thay đổi khối lượng này có mâu thuẫn với định luật bảo toàn khối lượng không?

b) Đề xuất các bước tiến hành thí nghiệm để kiểm chứng định luật bảo toàn khối lượng trong trong tình huống trên.

Trả lời:

a, Đốt gỗ sẽ sinh ra khí CO₂ và hơi nước bay đi $\rightarrow $ khối lượng tro nhẹ hơn khối lượng gỗ $\rightarrow $ không mâu thuẫn.

b, Lấy một lượng gỗ nhỏ đốt trong một bình kín. Cân bình trước và sau phản ứng bằng cân điện tử rồi so sánh.

III. PHƯƠNG TRÌNH HOÁ HỌC 

1. Phương trình hóa học là gì?

Câu 1: Dựa vào kiến thức đã học, cho biết tổng số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong các chất phản ứng và trong các chất sản phẩm của ví dụ bên cần phải tuân theo nguyên tắc nào?

Trả lời:

Tổng số nguyên tử cần phải tuân theo nguyên tắc bảo toàn nguyên tử nguyên tố: số nguyên tử mỗi nguyên tố trong các chất trước và sau phản ứng giữ nguyên.

Câu 2: Trong cho biết số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong các chất tham gia phản ứng và các chất sản phẩm trong các ô trống bên hình 3.3.

Trả lời:

a) Tham gia: 2 H và 2 O

Sản phẩm: 2 H và 1 O.

b) Tham gia: 2 H và 2 O

Sản phẩm: 4 H và 2 O.

c) Tham gia: 4 H và 2 O

Sản phẩm: 4 H và 2 O.

2. Các bước lập phương trình hoá học

Luyện tập 2: Lập phương trình hoá học của phản ứng magnesium (Mg) tác dụng với oxygen (O₂) tạo thành magnesium oxide (MgO).

Trả lời:

Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng

Mg + O₂ $\rightarrow $ MgO

Bước 2: So sánh Số nguyên tử/nhóm nguyên tử trước và sau phản ứng

Mg + O₂ $\rightarrow $ MgO

Số nguyên tử 1        2         1  1

Bước 3: Cân bằng 

Thêm hệ số 2 trước MgO

Mg + O₂ $\rightarrow $ 2MgO

Số nguyên tử   1       2         2    2

Thêm hệ số 2 trước Mg

2Mg + O₂ $\rightarrow $ 2MgO

Số nguyên tử   2        2         2    2

Bước 4: PTHH

2Mg + O₂ $\rightarrow $ 2Mg

Luyện tập 3: Lập phương trình hoá học của phản ứng khi cho dung dịch sodium carbonate (Na₂CO₃) tác dụng với dung dịch calcium hydroxide (Ca(OH)₂) tạo thành calcium carbonate (CaCO₃) không tan (kết tủa) và dung dịch sodium hydroxide (NaOH).

Trả lời:

Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng

Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ $\rightarrow $ CaCO₃ ↓ + NaOH 

Bước 2: So sánh số nguyên tử/nhóm nguyên tử trước và sau phản ứng

Ca(OH)2 + Na2CO3 $\rightarrow $ CaCO3 ↓ + NaOH 

1      2         2      1         1    1          1    1

Bước 3: Cân bằng 

Thêm hệ số 2 trước NaOH 

Ca(OH)2 + Na2CO3 $\rightarrow $ CaCO3 ↓ + 2NaOH  

1     2          2      1         1    1            2    2

Bước 4: PTHH

Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ $\rightarrow $ CaCO₃ ↓ + 2NaOH 

Luyện tập 4: Xét phương trình hoá học của phản ứng sau: 

4Al + 3O₂ → 2Al₂O₃

a) Cho biết số nguyên tử, số phân tử của các chất phản ứng và các chất sản phẩm.

b) Cho biết tỉ lệ hệ số của các chất trong phương trình hoá học.

Trả lời:

Trong phản ứng có 4 nguyên tử Al, 3 nguyên tử O2,sản phẩm: 2 phân tử Al₂O₃

Nguyên Tử Al : Nguyên Tử O₂ : Phân Tử Al2O3 = 4 : 3 : 2

Vận dụng 3: Trong dạ dày người có một lượng hydrochioric acid (HCl) tương đối ổn định, có tác dụng trong tiêu hoá thức ăn. Nếu lượng acid này tăng lên quá mức cần thiết có thể gây ra đau dạ dày. Thuốc muối có thành phần chính là sodium hydrogencarbonate (NaHCO₃) giúp giảm bớt lượng acid dư thừa trong dạ dày theo phương trình hoá học:

NaHCO₃ + HCl $\rightarrow $ NaCl + H₂O + CO₂↑ 

Tìm hiểu và cho biết các thực phẩm có thể gây tăng lượng acid có trong dạ dày.

Trả lời:

Thực phẩm giàu chất béo: Thực phẩm chiên và béo 

Cà chua và trái cây họ cam quýt

Socola

Tỏi, hành tây và thức ăn cay

 Caffeine,...