BÀI 9. KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI

VĂN BẢN. SỰ Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC TRÊN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT VÀ HẬU QUẢ

I. TRƯỚC KHI ĐỌC   

Câu hỏi: Nơi bạn sống có tình trạng ô nhiễm nguồn nước không? Nếu có, hãy cho biết một vài nguyên nhân và hậu quả của nó.

Giải nhanh:

Hiện nay, tình trạng ô nhiễm nguồn nước xảy ra ở rất nhiều nơi. 

• Nguyên nhân:

+ Do quá trình gia tăng dân số

+ Do rác thải sinh hoạt hàng ngàng

+ Rác thải y tế

+ Điều kiện tự nhiên: lũ lụt, gió bão, hạn hán, tuyết tan,…

+ Do quá trình sản xuất nông nghiệp không đảm bảo

+ Quá trình sản xuất công nghiệp 

+ Do quá trình đô thị hóa

+ ….

• Hậu quả:

+ Ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người

+ Ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của các sinh vật dưới nước.

+ Ảnh hưởng đến chất lượng nước

+ …

II. ĐỌC VĂN BẢN  

Câu hỏi: Những hóa chất nào được tìm thấy trong cơ thể các loài chim, cá?

Giải nhanh:

Thuốc trừ sâu, to-xơ-phen (toxaphene), DDD và DDE.

Câu hỏi: Hóa chất nào được chọn để diệt loài muỗi mắt ở Hồ Cli-a?

Giải nhanh:

Hóa chất DDD 

Câu hỏi: Vì sao nồng độ thuốc DDD lại tăng ở mức độ kinh hoàng trong cơ thể chim lặn?

Soạn chi tiết: 

• Nồng độ thuốc DDD tăng ở mức độ kinh hoàng trong cơ thể chim lặn vì: Chim lặn là loài ăn cá. Trong khi đó,  người ta xác định cơ thể sinh vật phù du có chứa khoảng 5 phần triệu thuốc trừ sâu, loài cá ăn thực vật sẽ tích lũy từ 40 đến 300 phần triệu hóa chất này trong cơ thể, và những loài ăn thịt sẽ lưu trữ gần như toàn bộ. 

 Cá lớn nuốt cá bé, cá bé nuốt động động vật ăn cỏ cây, động vật ăn cỏ cây nuốt sinh vật phù du, sinh vật phù du hút chất độc trong nước.

Câu hỏi: Thuốc DDD tồn tại trong tự nhiên bằng những cách nào?

Giải nhanh:

+ Ăn sâu vào lớp cấu trúc của các sinh vật đang được nuôi dưỡng trong hồ

+ Tồn tại nhờ sự sống của các sinh vật trong hồ

+ Truyền từ thế hệ sinh vật này sang thế hệ sinh vật khác

Câu hỏi: Theo bạn, thuốc diệt sinh vật gây hại và các loại hóa chất có trong đất, nước ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe của con người? 

Giải nhanh:

Sản sinh ra cả chất độc và chất gây ung thư được đưa vào nguồn nước công cộng gây ra nguy cơ mắc bệnh ung thư dẫn đến tỉ lệ tử vong vì căn bệnh này tăng cao.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định để tài, bố cục và thông tin chính của từng phần. 

Giải nhanh:

• Đề tài: Vấn đề ô nhiễm nguồn nước cùng những nguyên nhân, hậu quả.
• Bố cục gồm 3 phần:

+ Phần 1: Đưa ra bằng chứng về ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất

+ Phần 2: Phân tích, chứng minh nguyên nhân gây ra ô nhiễm nguồn nước

+ Phần 3: Ảnh hưởng của ô nhiễm nguồn nước đối với con người

Câu 2: Nhận xét mối quan hệ giữa nhan đề và nội dung của văn bản. Đề xuất một nhan đề khác cho văn bản và cho biết cơ sở lựa chọn. 

Giải nhanh:

• Giữa nhan đề và nội dung của văn bản có mối quan hệ gắn bó, liên kết chặt chẽ. Nhan đề thể hiện, khái quát nội dung. Nội dung chứng minh, phân tích chi tiết đến vấn đề được thể hiện ở nhan đề.
• Đề xuất nhan đề: Vấn đề ô nhiễm nguồn nước và những ảnh hưởng nghiêm trọng.
• Cơ sở lựa chọn nhan đề: Xem xét trên phương diện nội dung →  Phù hợp, liên kết với nội dung toàn văn bản.

Câu 3: Văn bản trnh bày thông tin theo kiểu bố cục nào? Kiểu bố cục ấy có tác dụng gì trong việc tạo nên sự mạch lạc của văn bản? 

Giải nhanh:

Văn bản trình bày thông tin theo kiểu bố cục 

Câu 4: Xác định (những) thông tin cơ bản và chỉ tiết của phần văn bản: “Khi đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại... hoà vào vùng biển ngầm rộng lớn trong lòng đất”. Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa (những) thông tin cơ bản và thông tin chỉ tiết.

Giải nhanh:

• Thông tin cơ bản: Đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại cũng như các loại hóa chất khác, có nguy cơ không chỉ chất độc mà cả chất gây ung thư cũng được đưa vào nguồn nước công cộng.
• Thông tin chi tiết: 

+ Tiến sĩ W. C. Hiếu-pơ (W. C. Hueper), Viện Ung thư Quốc gia, cảnh báo…

+ Nghiên cứu thực hiện tại Hà Lan vào đầu những năm 1950 cũng cho rằng…

+ Những thành phố nhận nguồn nước uống từ các con sông sẽ có tỉ lệ người chết vì ung thư cao hơn.

+ A-xê-nít (arsenic): một chất thâm nhập vào nước gây ra ung thư ở người.

Câu 5: Tác giả thể hiện thái độ và quan điểm như thế nào về sự tác động của hoá chất có trong nước đến con người? Bạn đồng tình hay không đồng tình với quan điểm này? Vì sao? 

Soạn chi tiết: 

• Tác giả thể hiện một thái độ lo ngại, đồng thời cho rằng hóa chất có trong nước ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến con người. “Khi đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại cũng như các loại hóa chất khác, có nguy cơ là không chỉ chất độc mà cả chất gây ung thư cũng được đưa vào nguồn nước công cộng”. Và “những thành phố nhận được nguồn nước uống từ các con sông sẽ có tỉ lệ chết vì ung thư cao hơn nơi mà người dân nhận được nước uống từ nguồn ít bị ô nhiễm hơn như nước giếng”. 
• Tôi đồng tình với quan điểm trên của tác giả. Bởi qua việc tác giả đưa ra những nghiên cứu chứng minh về mức độ nguy hiểm của các loại hóa chất gây hại có trong nước đã cho ta thấy được quan điểm đó là đúng đắn, có căn cứ chứng minh và xác thực cao.

Câu 6: Dữ liệu được sử dụng trong đoạn văn “Thật vậy, một nghiên cứu được thực hiện ... hai sự việc từng xảy ra” thuộc loại nào? 

Giải nhanh:

Dữ liệu nghiên cứu.

Câu 7: Dữ liệu và thông tin được cung cấp trong văn bản có đảm bảo yêu cầu về tính mới mẻ, cập nhật và có độ tin cậy không? Vì sao? 

Soạn chi tiết: 

• Dữ liệu và thông tin được cung cấp trong văn bản đảm bảo yêu cầu về tính mới mẻ, cập nhật và đáng tin cậy. Vì tác giả có nêu ra nguồn gốc và trích dẫn đầy đủ dẫn chứng chứng minh.

Câu 8: Theo bạn, tác giả có dụng ý gì khi trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất trước khi cung cấp thông tin về hậu quả của nó? 

Soạn chi tiết: 

• Theo em, tác giả trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất trước khi cung cấp thông tin về hậu quả của nó nhằm tăng tính thuyết phục và giúp người đọc dễ nhàng hình dung, nhận biết về tính nghiêm trọng của nó. Tác giả đi theo trình tự bằng chứng - kết quả.

* Bài tập sáng tạo: Hãy thiết kế một sản phẩm sáng tạo (tranh, ảnh, pốt-xtơ (poster),...) để kêu gọi mọi người bảo vệ môi trường nước.

Giải nhanh: