BÀI 1. THÔNG ĐIỆP TỪ THIÊN NHIÊN (TÙY BÚT, TẢN VĂN)

VĂN BẢN: AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG

CH1: Bạn đã biết gì về Huế? Hãy chia sẻ với các bạn về điều đó.

Giải nhanh:

- Huế là thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam

- Huế từng là kinh đô (cố đô Huế) của Việt Nam dưới triều Tây Sơn và triều Nguyễn

- Những địa danh nổi bật: Quần thể di tích Cố đô Huế (1993), Nhã nhạc cung đình Huế (2003), Mộc bản triều Nguyễn (2009), Châu bản triều Nguyễn (2014) và Hệ thống thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế (2016). 

CH2: Dựa vào nhan đề và hình ảnh minh họa, bạn dự đoán gì về nội dung của văn bản?

Giải nhanh:

Em dự đoán văn bản sẽ viết về dòng sông Hương và cảnh vật trong bức tranh.

CH1: Đoạn văn này miêu tả khúc sông nào của dòng sông Hương? Nét đẹp riêng của khúc sông này là gì?

Giải nhanh:

- Đoạn văn này miêu tả khúc sông thượng nguồn của dòng sông Hương.

- Nét đẹp riêng của khúc sông này là: 

+ Một bản trường ca của rừng già” mang đậm vẻ hào hùng, tráng lệ và sôi nổi:

+ Dáng vẻ của một người con gái Di-gan:

+ “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”:

CH2: Bạn hình dung như thế nào về hình ảnh sông Hương qua đoạn văn này?

Giải nhanh:

Sông Hương như người con gái lần đầu đến với tình yêu vừa e lệ ngại ngùng, vừa táo bạo chủ động. Sông Hương như một người cô gái trẻ đầy sức sống, nàng đang cố gắng vươn mình, thay đổi diện mạo mới để chạy thật nhanh để tìm đến với người tình "thành phố tương lai" của mình "như một cuộc tìm kiếm có ý thức".

CH 3: Nêu tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua đoạn văn này.

Giải nhanh:

Viết về sông Hương giữa lòng thành phố Huế tác giả không quên những nét đẹp văn hóa gắn liền với dòng sông thơ mộng. Ở góc độ âm nhạc tác giả gọi sông Hương là người tài nữ đánh đàn. Sông Hương được ví như người tình dịu dàng và thủy chung. Ngòi bút của tác giả đã thực sự thăng hoa khi vẽ nên những hình ảnh đầy ấn tượng, những cảm nhận tinh tế, những liên tưởng, so sánh đẹp đến bất ngờ, lí thú, thể hiện tình yêu say đắm với con sông.

CH 4: Bạn hiểu gì về mối quan hệ giữa sông Hương với Huế qua câu văn : " Quả đúng như vậy .... của những mái chèo khuya"?

Giải nhanh:

Sông Hương trong mối quan hệ với thành phố Huế khăng khít với Huế như một người tình. 

Sông Hương gắn với lịch sử âm nhạc lâu đồi của Huế, là cái nôi hình thành nền âm nhạc truyền thống. 

CH 5: Bạn hiểu như thế nào về hình ảnh" Sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc" trong đoạn này?

Giải nhanh:

Tác giả gọi sông Hương là thiên "sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc". Ông muốn nói, cùng với người dân đất Hoá Châu, nó sẵn sàng hiến mình để làm nên những chiến công hiển hách, nhưng sau đó lại muốn trở về với sinh hoạt đời thường, làm người con gái dịu dàng của Huế. Nghĩa là sử thi mà vần rất đỗi trữ tình.

SAU KHI ĐỌC

CH1: Thực hiện các yêu cầu dưới đây:

a, Nêu một số chi tiết cho thấy hình tượng sông Hương trong văn bản được miêu tả từ nhiều góc nhìn khác nhau ( thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, ...)

b, Liệt kê một số từ ngữ, câu văn cho thấy sự hiện diện của cái " tôi" của tác giả trong văn bản.

c, Phân tích vẻ đẹp của sông Hương được miêu tả của một đoạn văn trong văn bản.

Giải nhanh:

a, 

- Trên phương diện cảnh sắc thiên nhiên, sông Hương cho thấy vẻ đẹp phong phú, đa dạng của nó: 

+ Sông Hương khi hùng vĩ ở thượng nguồn, khi lại êm đềm, mơ mộng ở kinh thành Huế. 

+ Sông Hương ở thượng nguồn vô cùng dữ dội, mãnh liệt, được tác giả ví như một cô gái Di gan, man dại và phóng khoáng. 

+ Khi về đến kinh thành Huế, sông Hương lại mang một khuôn mặt khác hẳn, nếu như thượng nguồn cuộn xoáy, mãnh liệt thì tới đây lại dịu dàng, tha thướt, đầy chất mộng mơ đặc trưng của xứ Huế. 

+ …

- Vẻ đẹp trong chiều sâu văn hóa: 

+ Sông Hương không đơn thuần chỉ là vẻ đẹp tự nhiên mà nó còn là kết đọng rõ nét và đầy đủ của tất cả vẻ đẹp con người xứ Huế. Dòng chảy cuộn chảy cũng như con người khỏe khoắn của xứ Huế, còn dòng chảy dịu êm lại là vẻ đẹp đằm thắm, dịu dàng của con người nơi đây. 

+ Dòng sông Hương trong lòng thành phố với tốc độ chậm rãi, khoan thai như một điệu slow tình cảm, chính nhịp điệu này đã nói lên cái thần, cái hồn rất riêng của nhã nhạc cung đình Huế, đó là sự khoan thai, dìu dặt, trang trọng. 

+ …

- Sông Hương ở bề dày lịch sử: 

+ Sông Hương ghi tên mình từ thuở sơ khai, từ thời đại các vua Hùng nó được coi là dòng biên thùy xa xôi của đất nước. 

+ Trong thời kì trung đại, sông Hương mang tên Linh Giang, có nhiệm vụ bảo vệ biên giới tổ quốc. 

+ Trong cuộc cách mạng tháng Tám, Huế là một trong ba nơi giành thắng lợi vẻ vang nhất, cách mạng tháng Tám đã phủ lên sông Hương một lớp hào quang chói lọi với chiến công lật đổ thành trì chế độ phong kiến và sự đô hộ của Pháp... 

+ …

b, Một số từ ngữ, câu văn cho thấy sự hiện diện của cái " tôi" của tác giả trong văn bản:  "Tôi thích nhất một huyền thoại kể rằng vì yêu quý con sông xinh đẹp của quê hương, con người ở hai bờ đã nấu nước của trăm loại hoa đổ xuống dòng sông để làn nước thơm tho mãi mãi".

c,  Trong đoạn 1: Con sông Hương ở thượng nguồn được Hoàng Phủ Ngọc Tường khắc họa với hai nét đẹp: mãnh liệt hoang dại nhưng cũng đầy dịu dàng và say đắm. 

CH 2: Chỉ ra yếu tố tự sự, yếu tố trữ tình và tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố đó trong đoạn văn: " Từ đây, như đã tìm được đúng đường về, sông Hương vui tươi hẳn lên .... chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng". Tìm và phân tích một vài đoạn khác trong văn bản có đặc điểm tương tự.

Giải nhanh:

CH 3: Phân tích tác dụng của một số biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản.

Giải nhanh:

- Các biện pháp tu từ trong văn bản  là: đối lập (tương phản), so sánh, nhân hóa.

- Tác dụng của những biện pháp nghệ thuật ấy là:

+ Nghệ thuật đối lập (tương phản) nhằm làm nổi bật vẻ độc đáo của dòng sông.

+ Nghệ thuật so sánh, nhân hóa khiến sông Hương trở nên sinh động, có hồn, dòng sông gần với tâm hồn của con người xứ Huế.

CH 4: Nhận xét về cách thể hiện cảm hứng chủ đạo trong tác phẩm.

Giải nhanh:

- Sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu quê hương đất nước và tâm hồn phóng khoáng, tài hoa của người nghệ sĩ.

- Sự liên tưởng đa dạng, phong phú với vốn kiến thức được tổng hợp trên nhiều lĩnh vực.

- Ngôn ngữ rất tinh tế, tài hoa với những hình ảnh được chọn lọc, giàu sức gợi hình, gợi cảm, giàu sức liên tưởng.

CH 5: Theo bạn, vai trò của sông Hương trong tư cách " người mẹ phù xa của một vùng văn hóa xử sở" được nói đến trong đoạn đầu có được thể hiện trong phần còn lại của văn bản hay không? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Giải nhanh:

- Theo em, vai trò của sông Hương trong tư cách " người mẹ phù xa của một vùng văn hóa xử sở" được nói đến trong đoạn đầu có được thể hiện trong phần còn lại của văn bản. 

- Dựa vào việc nhà văn đã nhắc lại vai trò của sông Hương, điều đó thể hiện qua hai đoạn văn sau: “Hình như trong khoảnh khắc trùng lại của sông nước…tứ đại cảnh” và “Có một dòng thi ca…tác giả “Từ ấy”

CH 6: Việc tác giả có những phát hiện đặc biệt về sông Hương đã đem đến cho bạn bài học gì về cách quan sát, cảm nhận cuộc sống xung quanh.

Giải nhanh:

Nếu đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, thì quan sát là chìa khóa mở cánh cửa tâm hồn ấy từ bên trong để nhìn ra ngoài một cách trọn vẹn.