BÀI 18. NAM CHÂM 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em đã bao giờ trông thấy hay có một vật gọi là “nam châm” chưa? Bằng cách nào có thể xác định được vật đó là nam châm?

Giải nhanh:

Đưa vật đó lại gần các vật bằng sắt, nếu nó hút được sắt thì là nam châm.

II. TÍNH CHẤT TỪ CỦA NAM CHÂM

Câu 1: Một đầu kim luôn chỉ hướng nào và đầu kia của kim luôn chỉ hướng nào (hướng Bắc hay hướng Nam)

Giải nhanh:

Một đầu kim luôn chỉ hướng nào Bắc và đầu kia luôn chỉ hướng Nam.

Câu 2: Từ các thí nghiệm trên có thể rút ra những tính chất gì của nam châm?

Giải nhanh:

Nam châm có hai cực, hút được sắt, cùng cực thì đẩy nhau, khác cực thì hút nhau.

Câu 3: Dùng kim nam châm xác định các hướng Nam, Bắc, Đông, Tây ở trong phòng học

Giải nhanh:

Khi kim nam châm nằm cân bằng: Đầu kim nam châm màu đỏ chỉ về đâu thì đó là hướng Bắc, đầu kim nam châm màu xanh chỉ về đâu thì đó là hướng Nam, hướng Đông nằm phía bên phải hướng Bắc - Nam, hướng Tây nằm phía bên trái hướng Bắc - Nam.

Câu 4: Làm thế nào để xác định được cực Bắc và cực Nam của một nam châm khi trên nam châm không đánh dấu cực?

Giải nhanh:

Đặt nam châm trên miếng xốp rồi thả vào chậu nước. Nam châm sẽ quay tự do, đến khi nằm cân bằng trên mặt nước thì một đầu của nam châm hướng về phía Bắc ® đó là cực Bắc của nam châm. 

III. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM

Câu hỏi: Treo thanh nam châm thẳng bằng hai sợi chỉ lên thanh ngang của giá đỡ để cho thanh nam châm nằm cân bằng. Đưa một cực của thanh nam châm khác lại gần  một đầu thanh nam châm được treo (hình 18.4). Sau đó đưa cực kia của nam châm được treo. Mô tả hiện tượng

Giải nhanh:

Hai thanh nam châm đẩy nhau khi đưa đầu thanh nam châm kí hiệu cực N lại gần đầu N, hút nhau khi đưa đầu thanh nam châm kí hiệu cực S lại gần đầu N.

Câu hỏi: Qua thí nghiệm có thể rút ra kết luận gì về tương tác giữa hai nam châm?

Giải nhanh:

Các cực cùng tên của hai nam châm đẩy nhau, các cực khác tên hút nhau.

IV- Định hướng của một kim nam châm tự do

Thí nghiệm:

• Đặt một kim nam châm tự do tại vị trí gần một nam châm thẳng (Hình 18.5). Xác định hướng của kim nam châm

• Đẩy kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định rồi buông tay. Khi kim đã đứng yên, kim còn lại chỉ hướng lúc đầu nữa không? Làm lại thí nghiệm 2 lần và nhận xét.

• Làm lại thí nghiệm trên ở vị trí khác của kim nam châm.

Câu hỏi: Từ thí nghiệm trên rút ra nhận xét gì về tác dụng của một nam châm lên một nam châm.

Giải nhanh:

Kim nam châm đặt gần nam châm sẽ chịu tác dụng của nam châm làm cho kim nằm theo hướng xác định.