BÀI 5. BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA

Mở đầu

Em hãy đọc những thông tin sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 27 SGK)

Em cảm nhận như thế nào về Đờn ca tài tử Nam Bộ?

Ngoài Đờn ca tài tử Nam Bộ, em còn biết những di sản văn hoá nào?

Giải nhanh:

Cảm nhận về Đờn ca tài tử Nam Bộ: 

- Là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của vùng đất Nam Bộ, đã gắn bó với đời sống của người dân Nam Bộ, từ những ngày đầu mở đất.

- Em cảm nhận được một một sức sống bền lâu, lan tỏa khắp các miền quê, thể hiện tâm hồn phóng khoáng, tình yêu quê hương đất nước, con người dân đất phương Nam.

Ngoài Đờn ca tài tử Nam Bộ, em còn biết những di sản văn hoá như:

- Vịnh Hạ Long

- Quần thể danh thắng Tràng An 

- Quần thể Di tích Cố đô Huế 

- Nhã nhạc cung đình Huế

- Hát Xoan Phú Thọ

- Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Khám phá

1. Em hãy nêu tên các di sản văn hoá ứng với các hình sau. Em biết gì về các di sản văn hóa đó?

Giải nhanh:

Hình 1: Quần thể di tích Cố đô Huế

- Nằm dọc hai bên sông Hương thuộc thành phố Huế và một vài vùng phụ cận.

- Là trung tâm văn hoá, chính trị, kinh tế của tỉnh, từng là cố đô của Việt Nam dưới triều nhà Nguyễn (1802-1945).

- Được UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản thế giới từ năm 1993.

Hình 2: Phố cổ Hội An

- Được xem như một "bảo tàng sống" về lịch sử kiến trúc và dân cư đô thị.

- Đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của thành phố.

- Được công nhận là Di sản Văn hóa thế giới bởi UNESCO từ năm 1999.

- Vẫn giữ được sự nguyên vẹn về cảnh quan và không gian kiến trúc, là nơi sinh sống hàng ngày của người dân với các phong tục, tập quán truyền thống được bảo tồn.

Hình 3: Dân ca Quan họ Bắc Ninh

- Được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại từ năm 2009.

- Góp phần lan tỏa và phát triển vượt qua ranh giới quốc gia.

Hình 4: Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên

- Được coi là một kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.

- Là tài sản vô giá của các cộng đồng dân tộc Tây Nguyên, được sáng tạo và bảo tồn qua nhiều thế hệ.

- Từng rải rác trên 5 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng.

- Chủ nhân của di sản này là 17 dân tộc thiểu số sống trên cao nguyên trung bộ của Việt Nam.

2. Em hãy đọc thông tin sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 28, 29 mục 2 SGK)

Câu hỏi: Thế nào là di sản văn hoá?

Di sản văn hoá có ý nghĩa như thế nào đối với con người và xã hội?

Có mấy loại di sản văn hoá? Cho ví dụ về mỗi loại.

Giải nhanh:

Di sản văn hóa là kết quả của lao động sáng tạo của ông cha ta, nhắc nhở về cội nguồn dân tộc và đóng vai trò quan trọng trong phát triển văn hóa Việt Nam, cũng như làm phong phú kho tàng di sản văn hóa thế giới.

Có hai loại di sản văn hóa:

- Văn hóa phi vật thể: Quần thể di tích Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, Hoàng thành Thăng Long, Thành Nhà Hồ, ...

- Văn hóa vật thể: Nhã nhạc cung đình Huế, Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên, Ca Trù, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, ...

3. Em hãy đọc thông tin và thực hiện các yêu cầu.

(Trang 29 mục 3 SGK)

Câu hỏi: Em hãy lấy ví dụ cụ thể về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong việc bảo tồn di sản văn hoá.

Giải nhanh:

Việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của tổ chức và cá nhân trong việc bảo tồn di sản văn hoá được thể hiện qua các hoạt động như sau:

- Nhà nước có chính sách bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá nhằm nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhà nước khuyến khích tổ chức và cá nhân trong nước cũng như nước ngoài đóng góp và tài trợ cho việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá.

- Luật Di sản văn hóa (Luật số 28/2001/QH10) được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 29/6/2001, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2002. Đây là đạo luật quy định các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá, xác định rõ quyền và nghĩa vụ của tổ chức và cá nhân đối với di sản văn hoá ở Việt Nam.

4. Em hãy thảo luận về các hành vi sau theo yêu cầu dưới đây.

(Trang 30 mục 4 SGK)

Câu hỏi: Nêu hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hoá và cách đấu tranh, ngăn chặn các hành vi đó.

Đề xuất những việc làm phù hợp với lứa tuổi để góp phần bảo vệ di sản văn hoá.

Giải nhanh:

* Hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hoá bao gồm:

- Lấy cắp cổ vật về nhà cất giấu với mục đích cá nhân.

- Buôn bán, trao đổi, cho tặng cổ vật không có giấy phép.

Chúng ta cần lên án và phản đối những hành vi này, và áp đặt những biện pháp trừng phạt thích đáng đối với những người vi phạm.

*Những hành động phù hợp với mọi lứa tuổi để góp phần bảo vệ di sản văn hoá là:

- Không lấy cắp cổ vật, đồ vật quý tại các di tích lịch sử.

- Không phá hoại, viết vẽ bậy lên các di sản văn hóa.

- Giữ gìn sạch đẹp cảnh quan tại các di tích, danh lam thắng cảnh.

- Tuyên truyền và nhắc nhở mọi người giữ gìn, bảo vệ di sản văn hoá.

Luyện tập

Câu 1: Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ về di sản văn hoá của Việt Nam.

Giải nhanh:

- Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười tháng Ba.

- Cổ Loa là đất Đế Kinh/ Trông ra lại thấy tòa thành Tiên xây.

- Đà Nẵng tàu lớn vào ra/ Hội An phố xá đông người bán buôn.

Câu 2: Em có nhận xét gì về suy nghĩ của các bạn học sinh trong tình huống sau: (Tình huống trang 31 sgk)

Giải nhanh:

Em không đồng ý với ý kiến của bạn T vì:

- Việc khắc tên như vậy sẽ làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của cảnh quan.

- Các di tích tại Huế đã có giá trị lịch sử và vẻ đẹp tự nhiên riêng biệt. Chúng ta nên để chúng tự nhiên như vốn có.

Câu 3: Em hãy sắm vai và xử lý tình huống sau (Tình huống trang 31 sgk)

Giải nhanh:

Nếu là V và T, em nên đem cổ vật đến cơ quan chức năng để giao nộp, không nên mang về làm của riêng vì đó là những vật có giá trị lịch sử quan trọng của đất nước.

Câu 4: Em hãy viết đoạn văn (7 - 10 dòng) bày tỏ niềm tự hào về di sản văn hoá Việt Nam và nêu các việc làm cụ thể của bản thân góp phần bảo tồn di sản văn hoá 

Giải nhanh:

Hiện nay, di sản văn hóa dân tộc ít được quan tâm và bảo vệ. Văn hóa truyền thống là giá trị vật chất và tinh thần được lưu giữ từ xa xưa. Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Việc giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa là trách nhiệm của từng công dân. Mỗi hành động nhỏ có thể mang lại giá trị lớn cho đất nước. Tuổi trẻ cần nhận thức sâu sắc về việc này và học hỏi để hiểu và bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc. Bảo vệ di sản là bảo vệ các giá trị tinh thần quý báu, không thể tái tạo được nếu mất đi. Chúng ta cần tuyên truyền rộng rãi và hành động cụ thể để giữ gìn vẹn nguyên giá trị của di sản văn hóa.

Vận dụng

Câu 1: Em hãy thiết kế tấm thiệp bằng tiếng Anh (hoặc ngôn ngữ khác) để giới thiệu với bạn bè nước ngoài về Tết cổ truyền của Việt Nam như một di sản văn hoá.

Giải nhanh:

Gợi ý: Em có thể tham khảo một số mẫu sau để tự hoàn thiện bản thiết kế của mình.

Câu 2: Hãy sưu tầm các tranh ảnh đẹp về di sản văn hoá Việt Nam và tạo thành cuốn sách ảnh hoặc thực hiện một đoạn phim ngắn về di sản văn hoá tại địa phương em để giới thiệu với bạn bè gần xa.

Giải nhanh:

Gợi ý: Em có thể sưu tầm ảnh các di sản văn hoá Việt Nam và ghi các giá trị ý nghĩa của các di sản văn hóa đó để giới thiệu với bạn bè gần xa và bạn bè quốc tế.