BÀI 6. NHẬN DIỆN TÌNH HUỐNG GÂY CĂNG THẲNG

Mở đầu

Em hãy viết ra giấy các điều sau và chia sẻ với người bạn của em.

Ba điều em sợ nhất.

Ba điều em ghét nhất.

Ba điều khiến cho em mệt mỏi nhất.

Ba điều mà em muốn thay đổi nhất.

Giải nhanh:

- Ba điều em sợ nhất: bị điểm thấp, bị bạn bè trêu chọc, bị bạn bè xa lánh,…

- Ba điều em ghét nhất: làm bài tập về nhà, quét dọn nhà cửa, chăm sóc em trai,…

- Ba điều khiến cho em mệt mỏi nhất: học quá nhiều, bị áp lực học tập từ cha mẹ, thầy cô cho bài tập quá nhiều,…

- Ba điều mà em muốn thay đổi nhất: chăm chỉ học tập hơn, phụ giúp cha mẹ nhiều hơn, thân thiện với bạn bè hơn.

Khám phá

1. Em hãy quan sát bức tranh sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 32 sgk)

Câu hỏi: Theo em, tình huống nào có thể dẫn đến căng thẳng cho các nhân vật trong tranh?

Trong cuộc sống, em đã gặp những tình huống nào dẫn đến căng thẳng? Hãy chia sẻ cảm xúc của em khi gặp tình huống ấy.

Giải nhanh:

* Tình huống căng thẳng có thể dẫn đến cho các nhân vật trong tranh là:

- Bạn nam bị bạn khác trêu chọc, gây sợ hãi và lo lắng.

- Gặp bài toán quá khó, không thể giải được, gây áp lực và lo lắng.

- Bị người lạ tiếp cận, gây sợ hãi cho bạn nữ vì lo sợ bị tấn công.

- Dự đoán sự cố hoặc tai nạn có thể xảy ra, gây lo lắng, sợ hãi và mất tập trung.

* Trong cuộc sống, em đã gặp những tình huống căng thẳng như:

- Làm bài thi cuối kỳ không tốt, cảm thấy lo lắng và buồn bã vì sợ sẽ bị mẹ mắng.

- Có người lạ gõ cửa khi ở nhà một mình, gây cảm giác lo sợ và hoang mang vì sợ người lạ sẽ tấn công.

2. Em hãy đọc trường hợp sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Trang 33 SGK)

Câu hỏi: Vì sao H không thể tập trung làm bài thi?

Khi bị căng thẳng, cơ thể em có những biểu hiện gì?

Giải nhanh:

* H không thể tập trung làm bài thi vì:

- Áp lực vì lượng kiến thức nhiều và khó, đồng thời các bạn cùng lớp đều là học sinh giỏi của khối.

* Khi bị căng thẳng, cơ thể H có những biểu hiện như:

- Lo lắng, sợ hãi, chán nản.

- Buồn bã, mất tập trung, hay quên và vụng về hơn.

- Mệt mỏi, chán nản, lo lắng.

- Chóng mặt, đau đầu, đổ mồ hôi.

- Dễ nổi cáu, bực bội, nóng tính với mọi người.

- Sinh hoạt hằng ngày bị đảo lộn.

3. Em hãy quan sát tranh và cho biết nguyên nhân, hậu quả của những trường hợp sau.

(Trang 33 SGK)

Giải nhanh:

* Trường hợp 1:

- Nguyên nhân: Bạn H bị các bạn khác tẩy chay, không chơi cùng.

- Hậu quả: Bạn H cảm thấy buồn bã, chán nản, bị bạn bè xa lánh, dẫn đến việc không tập trung vào việc học.

* Trường hợp 2:

- Nguyên nhân: Mặt bạn gái bị nổi mụn.

- Hậu quả: Bạn H cảm thấy lo lắng, tự ti về bản thân, tránh né và ít tiếp xúc với người khác.

Luyện tập

Câu 1: Em hãy liệt kê các tình huống gây căng thẳng mà học sinh thường gặp.

Giải nhanh:

- Chưa học bài cũ trước khi đến lớp.

- Cô giáo gọi lên bảng kiểm tra bài cũ.

- Không biết làm một bài tập khó.

- Bị bạn bè trong lớp xa lánh, không chơi cùng.

- Bị người lạ đi theo sau khi đi học về.

- Buổi tối học bài, hàng xóm hát karaoke và ăn nhậu làm bạn không thể tập trung.

Câu 2: Em hãy đọc tình huống sau và nêu nguyên nhân gây căng thẳng.

(Tình huống trang 34 sgk)

Giải nhanh:

- Bố bạn bị tai nạn, mẹ bạn phải vào viện chăm sóc bố mỗi ngày, bạn H cảm thấy lo lắng và thương mẹ vì mẹ phải gánh vác mọi thứ trong gia đình.

- Không dám xin tiền học, H cảm thấy mặc cảm và tự ti về bản thân, đồng thời có ý định bỏ học để phụ giúp mẹ.

Câu 3: Em hãy đọc các tình huống sau và Giải nhanh câu hỏi.

(Tình huống trang 35 sgk)

Theo em, điều gì làm cho K trở nên nóng tính và dễ tức giận?

Sự căng thẳng ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của K?

Giải nhanh:

* Điều làm cho K trở nên nóng tính và dễ tức giận là:

- Cạnh nhà bạn K có một bạn trẻ đánh trống làm ồn ào, ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của bạn.

* Sự căng thẳng ảnh hưởng đến cuộc sống của K:

- Khiến K khó ngủ, không tập trung được vào bất cứ việc gì.

- K ngày càng cảm thấy khó chịu, tức giận và nóng tính hơn.

Vận dụng

Câu 1: Vận dụng hiểu biết về nguyên nhân, biểu hiện của căng thẳng để phân tích một tình huống mà em từng gặp và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Giải nhanh:

- Tình huống: Trên đường về nhà, em bị một người lạ đi xe máy theo sau.

- Nguyên nhân: Em lo sợ người đó có ý định xấu với em.

- Cách xử lí: Em hít thở sâu, bình tĩnh tìm người giúp đỡ. Em gặp bác Hồng, bạn của mẹ, và nhờ bác giúp đỡ dẫn về nhà an toàn.

Câu 2: Thiết kế một sơ đồ tư duy về ảnh hưởng của căng thẳng đối với bản thân.

Giải nhanh:

Sơ đồ tư duy về ảnh hưởng của căng thẳng đối với bản thân: