BÀI 7: DÂN CƯ, HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT VÀ MỘT SỐ NÉT VĂN HÓA Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG

BẮC BỘ

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Cách đây hàng nghìn năm, con người đã sinh sống ở Đồng bằng Bắc Bộ. Đây là nơi có dân cư rất đông đúc với nhiều lễ hội đặc sắc. Đồng bằng Bắc Bộ nổi tiếng là vùng đất trăm nghề. Hãy kể tên một lễ hội hoặc nghề truyền thống ở Đồng bằng Bắc Bộ mà em biết.

Đáp án chuẩn:

- Một số lễ hội truyền thống

• Hội gò Đống Đa (Hà Nội)
• Lễ hội Côn Sơn (Hải Dương)
• Hội Lim (Bắc Ninh)

1. Dân cư

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy:

- Kể tên một số dân tộc sinh sống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Nêu tên những tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có mật độ dân số từ 501 đến 1.000 người/km², từ 1001 đến 1 500 người/km² và từ 1501 người/km² trở lên.

- Nhận xét và giải thích về sự phân bố dân cư ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn:

- Một số dân tộc sống ở Đồng bằng Bắc Bộ: Thái, Kinh, Mường, Dao...

- Những tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có mật độ dân số:

• Từ 501 đến 1.000 người/km: Vĩnh Phúc, Hà Nam, Ninh Bình

• Từ 1001 đến 1 500 người/km²: Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định

• Từ 1501 người/km² trở lên: Hà Nội, Bắc Ninh

- Nhận xét: Đồng bằng Bắc Bộ là nơi dân cư đông đúc nhất nước ta, tập trung đông ở vùng trung tâm, thưa hơn ở phía rìa đồng bằng.

2. Hoạt động sản xuất

Trồng lúa nước

Câu hỏi: 

• Quan sát hình 3, em hãy mô tả một số hoạt động trong sản xuất lúa nước.

• Em có nhận xét gì về việc sản xuất lúa nước của người nông dân?

Đáp án chuẩn:

- Để có được những hạt lúa, người nông dân phải trải qua nhiều hoạt động khác nhau: Từ chọn giống lúa đến làm đất, gieo mạ và cấy lúa, chăm sóc lúa, cuối cùng là thu hoạch và bảo quản.

- Trồng lúa nước là hoạt động sản xuất truyền thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, cung cấp lương thực, thực phẩm cho người dân trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài.

Nghề thủ công truyền thống

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 4, em hãy mô tả về nghề thủ công ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn:

Đồng bằng Bắc Bộ là vùng có rất nhiều nghề thủ công khác nhau. Để tạo nên một sản phẩm thủ công, những người thợ phải tiến hành các công đoạn khác nhau. Ngày nay, nhiều công việc sản xuất thủ công được áp dụng máy móc và công nghệ mới giúp cho sản phẩm ngày càng đa dạng, chất lượng và đẹp mắt.

3. Hệ thống đê ở Đồng bằng Bắc Bộ

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 5, em hãy mô tả hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ và cho biết vai trò của đê.

Đáp án chuẩn:

- Hệ thống đê sông Hồng: Hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ có tổng chiều dài hàng nghìn ki-lô-mét. Nhiều nơi đê có độ cao từ 6 m đến 8 m, có nơi cao hơn 10 m.

- Vai trò của đê sông Hồng: giúp đời sống của người dân cải thiện; dân cư phân bố rộng khắp đồng bằng; nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ phát triển

4. Một số nét văn hóa ở làng quê vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Làng quê

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy mô tả về làng quê của người dân vùng Đồng bằng Bắc Bộ trước kia và ngày nay.

Đáp án chuẩn:

- Trước kia, làng ở Đồng bằng Bắc Bộ thường có lũy tre xanh bao bọc, có cổng vào làng. 

- Ngày nay, làng có nhiều nhà hiện đại hơn, đường làng thường được đổ bê tông hoặc rải nhựa thuận tiện cho việc đi lại

Lễ hội

Câu hỏi: Quan sát các hình từ 7 đến 10 và kết hợp với hiểu biết của bản thân, em hãy kể tên một số lễ hội và hoạt động trong lễ hội ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn:

- Một số lễ hội: Hội Lim, Hội Chùa Hương, Hội Gióng…là những lễ hội nổi tiếng ở đồng bằng Bắc Bộ.

- Trong lễ hội, người dân thường mặc trang phục truyền thống, tổ chức tế lễ và các hoạt động vui chơi, giải trí

LUYỆN TẬP 

Câu hỏi: 

Câu 1: Vì sao Đồng bằng Bắc Bộ trở thành vùng sản xuất lúa nước lớn thứ hai của Việt Nam?

Đáp án chuẩn:

Vì nơi đây có diện tích lớn, đất phù sa màu mỡ, nguồn nước dồi dào, người dân nhiều kinh nghiệm trồng trọt.

Câu 2: Hãy chia sẻ hiểu biết của mình về một số nét văn hoá đặc trưng (làng quê, lễ hội) của người dân vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn:

- Lễ hội thường được tổ chức vào mùa xuân và mùa thu, người dân mặc đồ truyền thống, tế lễ, vui chơi, giải trí…

- Trang phục truyền thống của người dân ở đồng bằng Bắc Bộ đa dạng và muôn màu

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây.

1. Khi nói về vai trò của đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, bạn Lan nói rằng:

“Hệ thống đê ven sông có tác dụng chủ yếu trong việc trị thuỷ. Bạn Tuấn lại cho rằng: “Hệ thống đê đã làm cho phần lớn diện tích đồng bằng không được bồi đắp thêm phù sa hằng năm”. Nếu là bạn cùng lớp, em sẽ nói gì với hai bạn? Tại sao?

2. Hãy giới thiệu về một hoạt động sản xuất truyền thống ở địa phương em. Theo em, cần làm gì để vừa có thể phát triển hoạt động sản xuất đó vừa bảo vệ môi trường địa phương?

Đáp án chuẩn:

1.  Ý kiến của cả 2 bạn đều đúng, đều nói lên vai trò của hệ thống đê sông Hồng đối với người dân vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Vì

• Hệ thống đê có tác dụng ngăn lũ

• Do có hệ thống đê nên vùng phía trong đê không được bù đắp phù sa hằng năm những phía ngoài đê, đất phù sa vẫn được bồi đắp.