BÀI 15: THIÊN NHIÊN VÙNG TÂY NGUYÊN

KHỞI ĐỘNG 

Câu hỏi: Hãy quan sát hình 1 và cho biết cảm nhận của em về thác Prenn. Theo em, vùng nào của nước ta có nhiều thác nước đẹp nổi tiếng?

Đáp án chuẩn:

- Thác Prenn mang vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng Tây Nguyên nhưng cũng rất thơ mộng.

- Vùng Tây Nguyên có nhiều thác nước đẹp, nổi tiếng, như: thác Voi; thác Pa Sỹ; thác Krông KMar; thác Dray Sap,…

KHÁM PHÁ

1 Vị trí địa lí

Câu hỏi: Quan sát hình 2, em hãy:

- Chỉ ranh giới của vùng Tây Nguyên.

- Cho biết vùng Tây Nguyên tiếp giáp với những vùng nào, quốc gia nào.

Đáp án chuẩn:

- Tây Nguyên là vùng duy nhất ở nước ta không giáp biển; bao gồm 5 tỉnh, theo thứ tự từ bắc vào nam là: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng.

- Vùng Tây Nguyên giáp với Lào và Campuchia, giáp các vùng duyên hải miền Trung và Nam Bộ. 

2. Đặc điểm thiên nhiên

Địa hình

Câu hỏi: Quan sát hình 2 và bảng 1, em hãy:

- Xác định vị trí các cao nguyên ở vùng Tây Nguyên. Nêu tên cao nguyên cao nhất và cao nguyên thấp nhất.

- Trình bày đặc điểm địa hình của vùng Tây Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Học sinh xác định vị trí các cao nguyên trên bản đồ

- Tên các cao nguyên:

• Cao nguyên Mơ Nông
• Cao nguyên Di Linh
• Cao nguyên Kon Tum
• Cao nguyên Pleiku
• Cao nguyên Đắk Lắk
• Cao nguyên Lâm Viên

- Cao nguyên cao nhất là: cao nguyên Lâm Viên 

- Cao nguyên thấp nhất là: Kon Tum và Đắk Lắk 

- Địa hình của vùng Tây Nguyên bao gồm nhiều cao nguyên với mặt bằng rộng lớn và có độ cao khác nhau.

Khí hậu 

Câu hỏi:

- Dựa vào bảng 2, em hãy nhận xét về nhiệt độ trung bình tháng; lượng mưa vào mùa mưa và mùa khô ở Pleiku.

- Đọc thông tin và quan sát các hình 4, 5, em hãy nêu nét điển hình của khí hậu ở vùng Tây Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Mùa khô ở Pleiku kéo dài từ tháng 11 đến hết tháng 4 năm sau:

• Nhiệt độ dao động trong khoảng từ 19 - 24 oC.
• Lượng mưa thấp, dao động trong khoảng từ 3 - 97 mm.

- Mùa mưa ở Pleiku kéo dài từ tháng 5 đến hết tháng 10.:

• Nhiệt độ dao động trong khoảng từ 12 - 24 oC.
• Lượng mưa thấp, dao động trong khoảng từ 181 - 493 mm.

- Đặc điểm cơ bản của khí hậu vùng Tây Nguyên: hai mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô. Nhiệt độ trung bình năm trên 20°C, một số nơi địa hình cao có khí hậu mát mẻ. 

Sông ngòi

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy:

- Đọc tên một số sông ở vùng Tây Nguyên.

- Trình bày đặc điểm sông ngòi ở vùng Tây Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Một số sông ở Tây Nguyên: Sông Ba, sông Ya Hleo, sông Đắk Krông, sông Đồng Nai...

- Tây Nguyên là nơi bắt nguồn của nhiều con sông. Do chảy qua các vùng có độ cao khác nhau nên sông ở Tây Nguyên có nhiều thác ghềnh.

Rừng 

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7, em hãy:

- Kể tên một số kiểu rừng ở vùng Tây Nguyên.

- Trình bày đặc điểm rừng ở vùng Tây Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Kiểu rừng chủ yếu ở vùng Tây Nguyên:

• Rừng lá kim
• Rừng khộp
• Rừng rậm nhiệt đới

- Đặc điểm rừng của Tây Nguyên

• Có nhiều kiểu rừng, trong đó nhiều nhất là rừng rậm nhiệt đới.
• Hiện nay, diện tích rừng tự nhiên ở Tây Nguyên đã giảm.

3. Vai trò của rừng đối với tự nhiên, đời sống và sản xuất

Câu hỏi: Đọc thông tin và kết hợp với hiểu biết của bản thân, em hãy:

- Cho biết tại sao rừng có vai trò quan trọng đối với tự nhiên, hoạt động sản xuất và đời sống của người dân ở vùng Tây Nguyên.

- Nêu một số biện pháp bảo vệ rừng ở vùng Tây Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Rừng có vai trò quan trọng đối với tự nhiên, hoạt động sản xuất và đời sống vì:

• Rừng giữ đất, giữ nước, điều hoà khí hậu và hạn chế thiên tai. 
• Rừng là nơi sinh sống của nhiều loài động vật. 
• Bên cạnh đó, rừng còn cung cấp gỗ, nguyên liệu, dược liệu cho đời sống và hoạt động sản xuất.

- Biện pháp bảo vệ rừng: 

• Ngăn chặn tình trạng phá rừng; 
• Khai thác rừng hợp lí; giao đất, 
• Giao rừng cho người dân chăm sóc, bảo vệ;..

LUYỆN TẬP 

Câu 1: Xác định vị trí của vùng Tây Nguyên và các cao nguyên ở vùng này trên bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam.

Đáp án chuẩn:

Học sinh tự xác định vị trí trên bản đồ

Câu 2: Trình bày một đặc điểm thiên nhiên của vùng Tây Nguyên. Hãy tìm kiếm và chia sẻ thông tin về ảnh hưởng của đặc điểm đó đối với đời sống và sản xuất của người dân nơi đây.

Đáp án chuẩn:

- Một số đặc điểm thiên nhiên của Tây Nguyên: Vùng Tây Nguyên có diện tích rừng lớn, trong rừng có nhiều loại động vật và thực vật quý hiếm. 

- Điều kiện này giúp: 

• Chống xói mòn đất
• Hạn chế gió bão
• Cung cấp gỗ, dược liệu 
• Giữ đất, giữ nước, điều hòa khí hậu
• Là môi trường sinh sống nhiều loài

Câu 3. Hãy vẽ vào vở sơ đồ thể hiện vai trò của rừng đối với tự nhiên, đời sống và sản xuất của người dân ở vùng Tây Nguyên. Tìm một số ví dụ minh hoạ cho những vai trò đó.

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG 

Câu hỏi: Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây.

1. Nếu là học sinh ở vùng Tây Nguyên, em có thể làm gì để góp phần bảo vệ rừng nơi đây?

2. Vẽ, viết hoặc sưu tầm thông điệp về bảo vệ rừng và chia sẻ với các bạn, những người xung quanh.

Đáp án chuẩn:

2. Rừng là tài nguyên quý báu của dân tộc, là nơi trú ngụ của nhiều loài động, thực vật quý hiếm và là lá phổi xanh của con người. Vì vậy hãy chung tay bảo vệ rừng - hay là bảo vệ tài nguyên của quốc gia