BÀI 14. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG- NGUYÊN

1. Cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ năm 1258

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục và lược đồ hình 1, hãy trình bày những nét chính của cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ năm 1258.

Đáp án chuẩn:

1/1258:

- 3 vạn quân Mông Cổ xâm lược.

- Trận Bình Lệ Nguyên: vua Trần Thái Tông tạm rút lui.

- Kế "vườn không nhà trống".

- Tấn công Đông Bộ Đầu: Mông Cổ thua, rút chạy.

- Bị chặn đánh tại Quy Hoá.

2/1258: Thắng lợi.

Câu 2: Câu nói của Trần Thủ Độ trong tư liệu 1 thể hiện điều gì về tinh thần đánh giặc của quân dân nhà Trần?

Đáp án chuẩn:

- Tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất, quyết không khoan nhượng, không lùi bước trước kẻ thù xâm lược.

- Sự dũng cảm, gan dạ, ý chí sắt đá và lòng tự tôn, tự chủ của dân tộc ta.

2. Cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1285

Câu 1: Khai thác tư liệu 2,3, em hãy rút ra điểm chung về tinh thần chiến đấu của vua tôi nhà Trần.

Đáp án chuẩn:

- Đoàn kết, đồng lòng, quyết tâm chiến đấu chống kẻ thù xâm lược.

- Tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất, quyết không khoan nhượng.

- Sự dũng cảm, gan dạ, ý chí sắt đá và lòng tự tôn, tự chủ mạnh mẽ.

Câu 2: Trình bày tóm tắt những nét chính về diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1285 trên lược đồ.

Đáp án chuẩn:

1/1285:

- 50 vạn quân Nguyên xâm lược.

- Quân ta rút về Vạn Kiếp.

- Kế "vườn không nhà trống", rút về Thiên Trường.

- Phá tan kế hội quân của Toa Đô và Thoát Hoan.

- Quân Nguyên rút về Thăng Long.

5/1285: Phản công, thắng lợi nhiều nơi, giải phóng Thăng Long.

- Kết thúc: Thắng lợi.

3. Cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1287-1288

Câu 1: Trình bày tóm tắt diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1287-1288 trên sơ đồ trục thời gian/lược đồ.

Đáp án chuẩn:

Diễn biến:

- Cuối 1287: Quân Nguyên ồ ạt tiến vào, bị chặn đường đến Thăng Long.

- Trần Khánh Du phục kích đoàn thuyền địch, thắng lợi.

- Đầu 1288: Quân Nguyên chiếm Thăng Long, trúng kế "vườn không nhà trống".

- Thoát Hoan kéo quân sang Vạn Kiếp, chia hai đường thuỷ - bộ về nước.

- Nhà Trần phản công, Trần Quốc Tuấn mai phục tại Bạch Đằng.

Kết quả:

- Trận Bạch Đằng đại thắng.

- Kháng chiến kết thúc thắng lợi.

4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên

Câu 1: Phân tích nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí độc lập tự chủ và quyết tâm đánh giặc của quân dân Đại Việt.

- Kế sách đánh giặc đúng đắn, sáng tạo của nhà Trần.

- Sự lãnh đạo, chỉ huy tài tình của các vị vua và danh tướng nhà Trần.

Câu 2: Nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần chiến thắng quân xâm lược Mông - Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Bảo vệ độc lập dân tộc.

- Chống giặc ngoại xâm.

- Bài học quý giá: đoàn kết, sức mạnh toàn dân.

- Ngăn chặn xâm lược, làm suy yếu Mông Nguyên.

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy lập và hoàn thành bảng theo mẫu dưới đây về ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Từ kiến thức đã học ở bài 13 và bài 14, em hãy đánh giá ngắn gọn về vai trò của các nhân vật lịch sử: Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Nhân Tông đối với nhà Trần và kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.

Đáp án chuẩn:

Trần Thủ Độ:

- Là người có công dựng nước, có tài trị nước và thao lược hơn người.

- Là người đã đưa ra những kế sách tài tình, giữ vai trò chỉ huy chính trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên năm 1258.

- Góp phần cổ vũ, khích lệ, giữ vững tinh thần đấu tranh quyết chiến, quyết thắng của quân dân Đại Việt.

Trần Quốc Tuấn:

- Giữ vai trò tổng chỉ huy các lực lượng kháng chiến.

- Đưa ra những chủ trương đúng đắn dẫn đến thắng lợi của cuộc kháng chiến.

- Là người khích lệ tinh thần chiến đấu của quân dân Đại Việt thông qua việc soạn thảo “Hịch tướng sĩ".

Câu 3: Chiến thắng của ba lần chống quân xâm lược Mông - Nguyên đã để lại cho chúng ta bài học gì đối với công cuộc bào vệ tổ quốc hiện nay?

Đáp án chuẩn:

- Phải biết chăm lo cho đời sống nhân dân.

- Không ngừng củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

- Cố gắng phát huy sức mạnh toàn dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.