BÀI 6. HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

PHẦN I. HỆ THỐNG BÀI TẬP, BÀI GIẢI CUỐI SGK

Mở đầu: Hiện nay, việc sử dụng khí để bảo quản nông sản là một biện pháp hiện đại và cho hiệu quả cao. Tại sao?

I. KHÁI QUÁT VỀ HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Hoạt động 1: Hãy cho biết nguyên liệu và sản phẩm của quá trình hô hấp ở thực vật.

Hoạt động 2: Hãy cho biết vai trò của hô hấp đối với quá trình hút nước và khoáng ở cây.

II. CÁC GIAI ĐOẠN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Hoạt động 3: Quan sát Hình 6.1, cho biết quá trình hô hấp ở thực vật có thể diễn ra theo các con đường nào.

Luyện tập: Tại sao thực vật có thể tồn tại được trong điều kiện thiếu tạm thời?

III. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Hoạt động 4: Khi điều kiện thời tiết khô hạn, quá trình hô hấp ở thực vật bị ảnh hưởng như thế nào? Giải thích.

Hoạt động 5: Quan sát Hình 6.2, hãy cho biết nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp ở thực vật.

Hoạt động 6: Tại sao nhiều loài thực vật (cải ngọt, hoa hồng,...) chỉ có thể sống trong điều kiện môi trường đất thoáng khí và thoát nước tốt?

Luyện tập: Tại sao khi nồng độ trong không khí tăng lên khoảng 35% so với mức bình thường thì hầu hết các loại hạt giống sẽ bị mất khả năng nảy mầm?

IV. ỨNG DỤNG CỦA HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Hoạt động 7: Hãy cho biết cơ sở khoa học của biện pháp tăng hiệu quả hô hấp ở cây trồng.

Hoạt động 8: Hãy cho biết cơ sở khoa học của các biện pháp bảo quản hạt và nông sản, kể tên một số đối tượng được bảo quản ở mỗi biện pháp bằng cách hoàn thành bảng sau:

Vận dụng: Tại sao biện pháp bảo quản lạnh vừa hạn chế giảm hàm lượng chất hữu cơ, vừa có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của vi sinh vật gây hại cho nông sản?

V. MỐI QUAN HỆ GIỮA QUANG HỢP VÀ HÔ HẤP

Hoạt động 9: Quan sát Hình 6.3, hãy phân tích mối quan hệ giữa quang hợp và hô hấp ở thực vật

PHẦN 2. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Đáp án MĐ: 

- Bảo quản nông sản bằng cách ức chế hoạt động hô hấp, vì hô hấp tiêu hao các chất và làm hỏng sản phẩm.

- Nồng độ CO₂ cao ức chế hoạt động hô hấp, được áp dụng trong bảo quản nông sản.

I. KHÁI QUÁT VỀ HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Đáp án HĐ1: Nguyên liệu: Carbohydrat và O₂; Sản phẩm: CO₂, H₂O, và năng lượng.

Đáp án HĐ2: 

- ATP từ quá trình hô hấp tham gia vận chuyển chủ động chất khoáng, CO₂ tham gia quá trình hút bám trao đổi.

- Sản phẩm trung gian của hô hấp và hấp thụ chất khoáng tăng áp suất thẩm thấu, tăng khả năng hút nước của tế bào.

II. CÁC GIAI ĐOẠN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Đáp án HĐ3: 

- Phân giải kị khí: Đường phân và lên men.

  + Đường phân: Xảy ra trong tế bào chất, phân giải glucôzơ thành axit piruvic.

  + Lên men: Axit piruvic lên men tạo rượu êtylic hoặc axit lactic và giải phóng 2 ATP.

- Phân giải hiếu khí: Đường phân và hô hấp hiếu khí. Hô hấp hiếu khí gồm chu trình Crep và chuỗi truyền êlectron.

  + Chu trình Crep: Diễn ra trong chất nền ti thể. Axit piruvic bị ôxi hóa hoàn toàn khi có ôxi.

  + Chuỗi truyền êlectron: Hiđro từ axit piruvic chuyển qua chuỗi truyền electron. Kết quả: 2 axit piruvic giải phóng 6 CO₂, 6 H₂O và tích lũy 36 ATP.

Đáp án LT:

Thực vật có thể tồn tại được trong điều kiện thiếu tạm thời vì lúc đó thực vật thực hiện hô hấp kị khí:

- Giai đoạn đường phân xảy ra ở tế bào chất:

Glucozo --> Axit piruvic + ATP + NADH

- Lên men rượu tạo axit lactic hoặc etanol:

Axit piruvic --> Etanol + + ATP

Axit piruvic --> Axit lactic + ATP 

III. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Đáp án HĐ4: Khô hạn làm thực vật thiếu nước, giảm cường độ hô hấp do nước tham gia vào quá trình oxi hoá nguyên liệu hô hấp. Hàm lượng nước trong cơ thể liên quan trực tiếp đến cường độ hô hấp.

Đáp án HĐ5: 

- Nhiệt độ tối ưu (30°C - 35°C): Cường độ hô hấp cao nhất.

- Nhiệt độ tối đa (40°C - 45°C): Protein biến tính, nguyên sinh chất bị phá hủy, cây chết.

Đáp án HĐ6: Đất nén chặt hoặc thoát nước kém làm cây thiếu oxy, tổn thương đầu rễ và ngừng hoạt động lông hô hấp trên rễ.

Đáp án LT: Hàm lượng CO₂ cao trong môi trường làm ức chế hô hấp, khiến hạt mất khả năng nảy mầm.

IV. ỨNG DỤNG CỦA HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Đáp án HĐ7: Trong nông nghiệp, cần đảm bảo điều kiện môi trường (ánh sáng, nhiệt độ, nước, không khí) thuận lợi cho hô hấp hiếu khí của cây, giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt và đạt năng suất cao.

Đáp án HĐ8:

Biện pháp	Cơ sở khoa học	Đối tượng
Bảo quản khô	Hàm lượng nước rất thấp làm giảm cường độ hô hấp đến mức tối thiểu đủ để giúp hạt sống nhưng ức chế nảy mầm và hoạt động của các vi sinh vật gây hại	Lúa, ngô,…
Bảo quản trong điều kiện nồng độ  cao	Quá trình hô hấp sẽ bị ức chế	Các loại hoa quả: nho, dâu,…

Đáp án VD: Bảo quản lạnh làm giảm nhiệt độ thực phẩm, làm chậm quá trình sinh lý, sinh hóa và trao đổi chất, giảm hàm lượng chất hữu cơ. Nhiệt độ lạnh ảnh hưởng đến phản ứng sinh hóa, làm biến tính protein và axit nuclêic, ngăn chặn vi sinh vật gây hại.

V. MỐI QUAN HỆ GIỮA QUANG HỢP VÀ HÔ HẤP

Đáp án HĐ9: Hai quá trình này liên quan chặt chẽ: Hô hấp cần chất hữu cơ từ quang hợp, và quang hợp cần năng lượng từ hô hấp.