BÀI 6. HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

CH: Hiện nay, việc sử dụng khí để bảo quản nông sản là một biện pháp hiện đại và cho hiệu quả cao. Tại sao?

Giải nhanh:

- Nguyên tắc để bảo quản nông sản là ức chế hoạt động hô hấp xảy ra, vì hô hấp làm tiêu hao các chất trong nông sản, làm hỏng nông sản.

- Nồng độ cao sẽ ức chế hoạt động hô hấp, do đó người ta đã ứng dụng điều này trong bảo quản nông sản.

I. KHÁI QUÁT VỀ HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

CH 1: Hãy cho biết nguyên liệu và sản phẩm của quá trình hô hấp ở thực vật.

Giải nhanh:

- Nguyên liệu: Carbohydrat và O₂. 

- Sản phẩm: CO₂, H₂O, và năng lượng.

CH 2: Hãy cho biết vai trò của hô hấp đối với quá trình hút nước và khoáng ở cây.

Giải nhanh:

- ATP từ quá trình hô hấp tham gia vận chuyển chủ động chất khoáng, CO₂ tham gia quá trình hút bám trao đổi.

- Sản phẩm trung gian của hô hấp và hấp thụ chất khoáng tăng áp suất thẩm thấu, tăng khả năng hút nước của tế bào.

II. CÁC GIAI ĐOẠN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

CH 3: Quan sát Hình 6.1, cho biết quá trình hô hấp ở thực vật có thể diễn ra theo các con đường nào.

Giải nhanh:

- Phân giải kị khí: Đường phân và lên men.

 + Đường phân: Xảy ra trong tế bào chất, phân giải glucôzơ thành axit piruvic.

 + Lên men: Axit piruvic lên men tạo rượu êtylic hoặc axit lactic và giải phóng 2 ATP.

- Phân giải hiếu khí: Đường phân và hô hấp hiếu khí. Hô hấp hiếu khí gồm chu trình Crep và chuỗi truyền êlectron.

 + Chu trình Crep: Diễn ra trong chất nền ti thể. Axit piruvic bị ôxi hóa hoàn toàn khi có ôxi.

 + Chuỗi truyền êlectron: Hiđro từ axit piruvic chuyển qua chuỗi truyền electron. Kết quả: 2 axit piruvic giải phóng 6 CO₂, 6 H₂O và tích lũy 36 ATP.

Luyện tập: Tại sao thực vật có thể tồn tại được trong điều kiện thiếu tạm thời?

Giải nhanh:

Thực vật có thể tồn tại được trong điều kiện thiếu tạm thời vì lúc đó thực vật thực hiện hô hấp kị khí:

- Giai đoạn đường phân xảy ra ở tế bào chất:

Glucozo --> Axit piruvic + ATP + NADH

- Lên men rượu tạo axit lactic hoặc etanol:

Axit piruvic --> Etanol + + ATP

Axit piruvic --> Axit lactic + ATP

III. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

CH 4: Khi điều kiện thời tiết khô hạn, quá trình hô hấp ở thực vật bị ảnh hưởng như thế nào? Giải thích.

Giải nhanh:

Khi điều kiện môi trường khô hạn khiến thực vật bị thiếu nước, khi mất nước sẽ làm giảm cường độ hô hấp. Vì Nước còn tham gia trực tiếp vào quá trình oxi hoá nguyên liệu hô hấp. Vì vậy hàm lượng nước trong cơ quan, cơ thể hô hấp liên quan trực tiếp đến cường độ hô hấp.

CH 5: Quan sát Hình 6.2, hãy cho biết nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp ở thực vật.

Giải nhanh:

- Nhiệt độ tối ưu (30°C - 35°C): Cường độ hô hấp cao nhất.

- Nhiệt độ tối đa (40°C - 45°C): Protein biến tính, nguyên sinh chất bị phá hủy, cây chết.

CH 6: Tại sao nhiều loài thực vật (cải ngọt, hoa hồng,...) chỉ có thể sống trong điều kiện môi trường đất thoáng khí và thoát nước tốt?

Giải nhanh:

Vì nếu trồng ở môi trường đất nén chặt hay thoát nước kém khiến cây thiếu oxy, Rễ cây trong tình trạng thiếu oxy sẽ khiến cho các đầu rễ bị tổn thương và những lông hô hấp trên rễ cây bị ngừng hoạt động.

Luyện tập: Tại sao khi nồng độ trong không khí tăng lên khoảng 35% so với mức bình thường thì hầu hết các loại hạt giống sẽ bị mất khả năng nảy mầm?

Giải nhanh:

Vì hàm lượng cao trong môi trường sẽ làm cho phản ứng chuyển dịch theo chiều nghịch và hô hấp bị ức chế dẫn đến hạt mất khả năng nảy mầm.

IV. ỨNG DỤNG CỦA HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

CH 7: Hãy cho biết cơ sở khoa học của biện pháp tăng hiệu quả hô hấp ở cây trồng.

Giải nhanh:

Trong nông nghiệp, cần đảm bảo điều kiện môi trường (ánh sáng, nhiệt độ, nước, không khí) thuận lợi cho hô hấp hiếu khí của cây, giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt và đạt năng suất cao.

CH 8: Hãy cho biết cơ sở khoa học của các biện pháp bảo quản hạt và nông sản, kể tên một số đối tượng được bảo quản ở mỗi biện pháp bằng cách hoàn thành bảng sau:

Giải nhanh:

Vận dụng: Tại sao biện pháp bảo quản lạnh vừa hạn chế giảm hàm lượng chất hữu cơ, vừa có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của vi sinh vật gây hại cho nông sản?

Giải nhanh:

Bảo quản lạnh là phương pháp làm giảm nhiệt độ của thực phẩm, làm chậm lại quá trình sinh lý, sinh hóa và trao đổi chất của sản phẩm giúp giảm hàm lượng chất hữu cơ. Nhiệt độ lạnh ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng sinh hóa học trong tế bào của vi sinh vật, làm biến tính các loại protein, axit nuclêic… từ đó ngăn chặn sự phát triển của vi sinh vật gây hại cho nông sản.

V. MỐI QUAN HỆ GIỮA QUANG HỢP VÀ HÔ HẤP

CH 9: Quan sát Hình 6.3, hãy phân tích mối quan hệ giữa quang hợp và hô hấp ở thực vật

Giải nhanh:

Hai quá trình này liên quan chặt chẽ với nhau: Hô hấp sẽ không thực hiện được, nếu không có chất hữu cơ do quang hợp tạo ra. Ngược lại, quang hợp cũng không thể thực hiện được, nếu không có năng lượng do trình hô hấp giải phóng ra.