BÀI 15. CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

CH: Trong trồng trọt, người ta thường áp dụng các biện pháp làm cỏ, xới đất và vun gốc, tưới nước và bón phân xung quanh gốc cây khi trồng cây nhằm tăng kích thước bộ rễ. Cơ sở khoa học của biện pháp này là gì?

Giải nhanh:

Để đất thông thoáng và tạo điều kiện tốt cho cây, cần thường xuyên làm cỏ, xới đất và vun gốc. Quá trình hô hấp của rễ sinh ra CO₂, làm tăng sự trao đổi với các ion khoáng trên keo đất. Nồng độ O₂ cao trong đất giúp rễ hô hấp mạnh hơn và tạo áp suất thẩm thấu cao để hấp thụ nước và dinh dưỡng từ đất.

I. KHÁI QUÁT VỀ CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

CH 1: Cảm ứng ở thực vật được biểu hiện thông qua những quá trình nào? Cho ví dụ.

Giải nhanh:

Cảm ứng ở thực vật biểu hiện qua các hoạt động như hướng sáng, hướng nước, hướng hóa, hoạt động đóng mở của khí khổng, và sự rụng lá theo mùa. Đây có thể do thay đổi hàm lượng hormone gây tác động kích thích hoặc ức chế, dẫn đến sự không đồng đều trong tốc độ phân chia và sinh trưởng của các tế bào. Ví dụ:

- Cây trinh nữ (cây xấu hổ) sẽ chụm lá lại khi chúng bị chạm hoặc có lực tác động mạnh.

- Rễ của cây hướng dương sẽ hướng về nguồn nước, trong khi hoa của nó sẽ hướng về hướng sáng.

- Các cây trong nhà khi được đặt gần cửa sổ thường hướng thân ngọn và lá về phía ánh sáng.

- Cây bắt mồi có thể tự động khép lại và tiết dịch nhầy khi bị kích thích bởi con vật khác.

II. CÁC HÌNH THỨC BIỂU HIỆN VÀ VAI TRÒ CỦA CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

CH 2: Hoàn thành bảng sau đây:

Giải nhanh:

Luyện tập: Hãy dự đoán cây sẽ phản ứng như thế nào trong các trường hợp sau đây. Giải thích

a, Treo chậu cây nằm ngang so với mặt đất

b, Treo chậu cây ở tư thế úp ngược

Giải nhanh:

Rễ cây sẽ đâm sâu xuống lòng đất để giữ cây đứng vững và hấp thu dinh dưỡng, còn thân cây sẽ hướng lên phía trên - phía có ánh sáng mạnh để hấp thu ánh sáng cho quang hợp

CH3: Hãy xác định kiểu vận động cảm ứng và tác nhân kích thích trong các trường hợp sau:

a, Hoạt động đóng, mở khí khổng

b, Hoa mười giờ nở vào buổi sáng

c, Hoa tulip nở ở nhiệt độ 25-30oC

d, cây bắt ruồi

Giải nhanh:

a, Tác nhân: hàm lượng nước trong tế bào khí quyển.

b, Tác nhân: ánh sáng.

c, Tác nhân: nhiệt độ.

d, Tác nhân: sự kích thích tiếp xúc của ruồi và cây bắt ruồi.

Luyện tập: Hiện tượng ngừng sinh trưởng của chồi vào mùa đông ở cây phượng thuộc kiểu vận động cảm ứng nào? Giải thích

Giải nhanh:

- Phản ứng thích nghi của cây trước điều kiện về nhiệt độ môi trường

III. ỨNG DỤNG CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

CH 4: Nêu một số ứng dụng hiện tượng cảm ứng ở thực vật trong thực tiễn. Cho biết mỗi ứng dụng đó dựa trên cơ sở loại cảm ứng nào và đã mang lại lợi ích gì cho con người bằng cách hoàn thành Bảng 15.1

Giải nhanh:

Vận dụng: Tại sao khi trồng lúa, người ta thường bón phân sát mặt đất, còn khi trồng cây ăn quả cần đào hố sâu để bón

Giải nhanh:

Vì bộ rễ của cây lúa ngắn, mọc chùm gần sát đất nên bón sát mặt đất để cây dễ hấp thụ dinh dưỡng và thời gian sinh sống của cây lúa ngắn, theo thời vụ. Còn cây ăn quả đào hố sâu để bón giúp rễ đâm sâu xuống mặt đất, tăng độ bám chắc cho cây