Slide bài giảng tin học 10 cánh diều bài 18 chủ đề F: Lập trình giải quyết bài toán trên máy tính

Tóm lược nội dung

BÀI 18: LẬP TRÌNH GIẢI QUYẾT BÀI TOÁN TRÊN MÁY TÍNH (2 TIẾT)

KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy nêu các bước giải toán trên máy tính là gì?

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Quá trình giải một bài toán bằng lập trình
• Các bước giải bài toán bằng lập trình
• Xác định bài toán
• Tìm thuật toán giải bài toán và cách tổ chức dữ liệu
• Viết chương trình
• Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Quá trình giải một bài toán bằng lập trình

- Hãy trình bày chi tiết bài toán quản lý tiền điện?

Nội dung ghi nhớ:

Ví dụ: Bài toán Quản lí tiền điện

Tóm tắt bài toán:

Thuật toán:

Chương trình giải bài toán Quản lí tiền điện

Các bước giải bài toán trên máy tính:

- Bước 1: Xác định bài toán.

- Bước 2:  Tìm thuật toán bài toán và cách tổ chức dữ liệu.

- Bước 3: Viết chương trình.

- Bước 4: Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình.

2. Các bước giải bài toán bằng lập trình

- Một ngôn ngữ lập trình có những yếu tố cơ bản nào?

Nội dung ghi nhớ:

a) Xác định bài toán

- Xây dựng mô hình toán học, xác định được mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với đại lượng cần tìm.

b) Tìm thuật toán giải bài toán và cách tổ chức dữ liệu

- Tìm thuật toán dựa trên kết quả của bước 1, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán.

c) Viết chương trình

- Yếu tố cơ bản của một ngôn ngữ lập trình:

+ Bảng chữ cái (bộ các kí tự được phép sử dụng) của ngôn ngữ.

+ Quy định về cách viết các thành tố như: tên, câu lệnh, biểu thức.

+ Loại dữ liệu cơ sở có thể lưu trữ và xử lí.

+ Các phép tính và loại câu lệnh có thể thực hiện.

+ Các kiểu dữ liệu có cấu trúc.

+ Thư viện chương trình con cung cấp sẵn cho người lập trình.

- Khi viết chương trình cần sử dụng được:

+ Các lệnh nhập dữ liệu vào và đưa kết quả ra.

+ Các kiểu dữ liệu như: số nguyên, số thực, xâu kí tự, danh sách, …. Và cách dùng chúng.

+ Các câu lệnh tương ứng thể hiện cấu trúc rẽ nhánh, cấu trúc lặp của thuật toán.

+ Các chương trình con đã cung cấp sẵn trong các thư viện của ngôn ngữ lập trình đó và cách tự xây dựng chương trình con.

- Có hai chế độ dịch chương trình viết trên ngôn ngữ lập trình bậc cao sang ngôn ngữ máy là biên dịch (Compiler) và thông dịch (Interpreter).

d) Kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình.

- Lưu ý: trong hầu hết các trường hợp, ta chỉ có thể khẳng định chương trình cho kết quả đúng với nhiều bộ dữ liệu khác nhau.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Tiêu chí lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán là gì?

A. Hiệu quả về không gian. 

B. Hiệu quả về thời gian.

C. Khả thi khi cài đặt.

D. Tất cả đều đúng.

Câu 2: Bước quan trọng nhất để giải một bài toán trên máy tính là:

A. Xác định bài toán. 

B. Viết chương trình.

C. Tìm thuật toán giải bài toán và cách tổ chức dữ liệu thiết kế thuật toán.

D. Kiểm thử chương trình.

Câu 3: Bước xác định bài toán là:

A. Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để điễn đạt đúng thuật toán.

B. Tìm thuật toán dựa trên bước xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với những giá trị cần tìm, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó. 

C. Xác định những giá trị đã cho và mối quan hệ giữa chúng.

D. Dùng các bộ dữ liệu khác nhau để kiểm thử và hiệu chỉnh chương trình.

Câu 4: Có bao nhiêu chế độ dịch chương trình viết trên ngôn ngữ lập trình bậc cao sang ngôn ngữ máy?

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Câu 5: Bước kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình là:

A. Dùng các bộ dữ liệu khác nhau để kiểm thử và hiệu chỉnh chương trình. 

B. Xác định những giá trị đã cho và mối quan hệ giữa chúng.

C. Tìm thuật toán dựa trên bước xác định bài toán, dựa trên mối quan hệ giữa các đại lượng đã cho với những giá trị cần tìm, đồng thời xác định cách tổ chức dữ liệu có thể sử dụng tương ứng với thuật toán đó.

D. Lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để điễn đạt đúng thuật toán.

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Bước kiểm thử, chạy và hiệu chỉnh chương trình là làm gì?

Câu 2: Chương trình “for i in range(10) print(i)” thông báo lỗi gì?