Slide bài giảng Ngữ văn 9 Kết nối bài 3: Kim – Kiều gặp gỡ (trích Truyện Kiều, Nguyễn Du)

Tóm lược nội dung

BÀI 3: HỒN NƯỚC NẰM TRONG TIẾNG MẸ CHA

VĂN BẢN 1. KIM KIỀU GẶP GỠ

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: 

Câu 1: Hãy giới thiệu một tác phẩm văn học hoặc bộ phim kể về một mối tình để lại cho em ấn tượng đẹp.

Trả lời rút gọn:

“Chuyện tình Lan và Điệp” là câu chuyện nói về mối tình lãng mạn, đầy trắc trở của cô gái tên Lan và chàng trai tên Điệp. 

ĐỌC VĂN BẢN

Câu 1: Sự xuất hiện của nhân vật Kim Trọng.

Trả lời rút gọn:

Kim Trọng xuất hiện trong câu:

“Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.

Nền phú hậu, bậc tài danh,

Văn chương nết đất, thông minh tính trời

Phong tư tài mạo tuyệt vời,

Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa”

Kim Trọng xuất thân trong một gia đình quyền quý, rất giàu có, tài năng lỗi lạc nổi tiếng trong thiên hạ. Cả tâm hồn lẫn trí tuệ, tính cách là sự hội tụ bao vẻ đẹp của trời, là sự hun đúc tài năng của đất. Kim Trọng mang vẻ đẹp tuấn tú "tót vời", vẻ đẹp "hào hoa", "phong nhã".

Câu 2: Những từ ngữ hình ảnh miêu tả cảm xúc tâm trạng của các nhân vật.

Trả lời rút gọn:

Đó là những hình ảnh, từ ngữ: e lệ, tình trong như đã mặt ngoài con e. -> Sự ngại ngùng của hai con tim đã cùng chung nhịp đập nhưng vẫn e ấp và kín đáo. 

Câu 3: Bức tranh thiên nhiên.

Trả lời rút gọn:

"Dưới cầu nước chảy trong veo,

Trên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha"

Hai câu thơ trên đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên đẹp, thơ mộng nhưng cũng đầy lãng mạn. Dòng nước "trong veo" tượng trưng cho sự trôi chảy của thời gian. Bóng liễu "thướt tha" là biểu tượng bóng hình của Thúy Kiều – duyên dáng, xinh đẹp. Bức tranh thiên nhiên như đang soi chiếu tâm trạng của hai người lúc này: buồn bã, tiếc nuối vì thời gian trôi nhanh. Bức tranh không chỉ tả cảnh mà còn bộc lộ tâm trạng tiếc nuối khi thời giai trôi nhanh, khiến tình cảm đôi trai gái mới gặp đã phải chia xa.

Hình ảnh "tơ liễu" mềm mại, uyển chuyển soi bóng trên mặt nước phẳng lặng tạo nên một khung cảnh đẹp thanh bình, tĩnh lặng. Bức tranh thiên nhiên được tô điểm thêm bởi ánh chiều tà, tạo nên một khung cảnh đẹp lãng mạn nhưng cũng chứa chan tiếc nuối

Câu 4: Lời người kể chuyện và lời nhân vật.

Trả lời rút gọn:

- Người kể chuyện như hóa thân vào 2 nhân vật.

- Việc hóa thân này giúp độc giả thấy được tình yêu chớm nở của hai người, cũng thấy được sự lo lắng, tiếc nuối khi thời gian kết thúc hai người không thể ở bên nhau.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Đoạn trích có những nhân vật nào và kể về sự việc gì?

Trả lời rút gọn:

- Có 3 nhân vật: Kim Trọng, Thúy Kiều và Thúy Vân. 

- Đoạn thơ kể lại cuộc gặp gỡ tình cờ của Thúy Kiều và Kim Trọng. 

Câu 2: Ở mười hai dòng thơ đầu, nhân vật Kim Trọng được giới thiệu và miêu tả bằng lời của ai? Qua những lời giới thiệu và miêu tả đó, em hình dung được những gì về nhân vật?

Trả lời rút gọn:

- Bằng lời của người kể truyện; 

- Kim Trọng là nhân vật thư sinh, phong lưu, nho nhã.

Câu 3: Trong mười dòng thơ tiếp theo, Nguyễn Du tập trung miêu tả cảm xúc, tâm trạng của những nhân vật nào? Phân tích từ ngữ tiêu biểu được tác giả sử dụng để thể hiện cảm xúc, tâm trạng của các nhân vật đó.

Trả lời rút gọn:

- Nhân vật Kim Trọng và Thúy Kiều.

- Những từ ngữ: Tình trong như đã mặt ngoài còn e, giục cơn buồn, người còn nghé theo.

-> Hai người đã yêu nhau, trái tim đã có tiếng nói chung nhưng vẫn còn e dè, ngại ngùng. Đôi trai tài gái sắc dã dành tình cảm cho nhau nhưng rồi cuộc chia li không thể không diễn ra. Khoảnh khắc chia li của lứa đôi trong buổi đầu gặp gỡ mang theo bao tình lưu luyến. 

"Khách đà lên ngựa người còn ghé theo"

Câu 4: Trong mười bốn dòng thơ cuối, Nguyễn Du đã sử dụng nhiều phương tiện (lời người kể chuyện, lời nhân vật, bút pháp tả cảnh ngụ tình để thể hiện thế giới nội tâm của nhân vật Thúy Kiều. Em hãy:

a. Phân tích đặc điểm của bức tranh thiên nhiên (thời gian, không gian, sự vật). Miêu tả bức tranh thiên nhiên ấy, tác giả muốn thể hiện trạng thái cảm xúc nào ở nhân vật?

b. Chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời nhân vật. Lời nhân vật được thể hiện ở hình thức nào và điều gì giúp em nhận biết hình thức ngôn ngữ đó?

c. Cho biết nhân vật đã bộc lộ những cảm xúc, suy nghĩ gì trong lời nói của mình.

d. Xác định đặc điểm tính cách của nhân vật Thúy Kiều được thể hiện trong đoạn thơ.

Trả lời rút gọn:

a. Tác giả miêu tả khung cảnh gặp gỡ vô cùng lãng mạn của hai người là vào một buổi chiều xuân, gần bờ sông và trên cây. 

b. Lời người kể chuyện là “Dưới cầu nước chảy trong veo…Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà”.

Lời nhân vật: “Người mà đến thế thì thôi…Trăm năm biết có duyên gì hay không?” 

-> Dấu ngoặc kép giúp em nhận biết được điều đó.

c. Đó là cảm xúc hy vọng nhưng cũng ngờ vực, rằng liệu tình cảm này liệu có thành đôi hay là thôi.

d. Là người rất tình nghĩa, hiểu lễ nghi và rất cẩn thận. 

Câu 5: Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nguyễn Du trong đoạn trích.

Trả lời rút gọn:

- Nguyễn Du đã sử dụng ngôn ngữ và xây dựng nhân vật một cách tài tình, sáng tạo trong đoạn trích "Kim Kiều gặp gỡ. Tác giả đã dùng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, điển tích điển cố. 

- Về xây dựng nhân vật, tác giả đã miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc; dùng hành động, lời nói, cử chỉ để thể hiện nội tâm nhân vật. 

Câu 6: Nêu chủ đề của đoạn trích; qua đó, nhận xét về tư tưởng, tình cảm của tác giả.

Trả lời rút gọn:

Chủ đề: Tình yêu đôi lứa. -> Sự tự do trong tình yêu đôi lứa, không bị gò bó trong khuôn phép phong kiến.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích  2 – 4 dòng thơ miêu tả thiên nhiên mà em cho là đặc sắc trong đoạn trích Kim – Kiều gặp gỡ.

Trả lời rút gọn:

Bức tranh thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp thanh bình, thơ mộng thông qua hai câu thơ:

"Dưới cầu nước chảy trong veo,

Trên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha."

Bức tranh thiên nhiên được tô điểm thêm bởi ánh chiều tà, tạo nên một khung cảnh đẹp lãng mạn nhưng cũng đầy tiếc nuối. Dòng nước dưới cầu "trong veo" chảy hiền hòa, êm đềm. Bóng liễu "thướt tha" gợi cảm giác nhẹ nhàng, mềm mại, uyển chuyển. Hình ảnh "tơ liễu" mềm mại, uyển chuyển soi bóng trên mặt nước phẳng lặng tạo nên một khung cảnh đẹp thanh bình, tĩnh lặng. Bức tranh thiên nhiên không chỉ đẹp mà còn mang ý nghĩa sâu sắc. Bức tranh thiên nhiên như đang soi chiếu tâm trạng của hai người.