Slide bài giảng Ngữ văn 9 Kết nối bài 2: Thực hành tiếng Việt (2)

Tóm lược nội dung

BÀI 2. NHỮNG CUNG BẬC TÂM TRẠNG

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 47

Câu 1: Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ điệp thanh trong các trường hợp dưới đây:

Khóc anh trong nước mắt

Mà lòng đau như thắt

Gọi anh chửa thành lời

Mà hàm răng dính chặt

(Hoàng Lộc, Viếng bạn)

Ô hay buồn vương cây ngô đồng

Vàng rơi, vàng rơi thu mênh mông…

(Bích Khê, Tì bà)

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

(Quang Dũng, Tây Tiến)

Trả lời rút gọn:

Biện pháp tu từ điệp thanh và tác dụng trong mỗi trường hợp:

a. Đó là từ cắt - thắt. -> Diễn tả nỗi buồn khi mất đi một người bạn.

b. Sử dụng lặp lại một loạt âm tiết có cùng thanh điệu. -> Nhấn mạnh tâm trạng của tác giả.

c. Kết hợp sử dụng lặp lại thanh điệu theo từ nhóm “Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống” và lặp lại một loạt âm tiết có cùng thanh điệu (thanh bằng) “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”. 

-> Khắc hoạ một không gian vừa có chiều cao, bề rộng, độ sâu của thiên nhiên miền Tây vừa hùng vĩ, vừa hoang sơ dữ dội. 

Câu 2: Trong bài thơ Tiếng đàn mưa biện pháp tu từ điệp thanh được Bích Khê sử dụng rất đặc biệt: điệp thanh theo từng nhóm âm tiết trong cùng một một câu thơ. Hãy làm rõ tác dụng của biện pháp tu từ này trong bài thơ.

Trả lời rút gọn:

Biện pháp tu từ điệp thanh được Bích Khê sử dụng rất đặc biệt trong bài thơ "Tiếng đàn mưa": điệp thanh theo từng nhóm âm tiết trong cùng một câu thơ.

Việc sử dụng điệp thanh theo từng nhóm âm tiết trong một câu thơ như vậy đã giúp tác giả nhấn mạnh sự liên tục, dồn dập của tiếng mưa. Những biện pháp tu từ này góp phần thể hiện rõ hơn tâm trạng của tác giả. Đó là sự bâng khuâng, xao xuyến của tác giả trước cảnh mưa. Biện pháp tu từ điệp thanh được Bích Khê sử dụng rất đặc biệt trong bài thơ "Tiếng đàn mưa" đã góp phần tạo nên âm hưởng du dương, êm ái, gợi cảm giác buồn man mác. 

Câu 3: Chỉ ra và cho biết tác dụng của biện pháp tu từ điệp vần trong đoạn thơ dưới đây:

“Rơi hoa kết mưa còn rả rích

Càng mưa rơi cánh tịch bóng dương

Bóng dương với khách tha hương

Mưa trong ý khách muôn hàng lệ rơi”

Trả lời rút gọn:

- Điệp vần: dương…hương. 

-> Nhấn mạnh sự cô đơn bao trùm dưới “bóng dương” cùng nỗi nhớ về vùng đất xưa, làm tâm trạng sầu càng thêm sầu, buồn càng thêm buồn.