Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 9 Đọc 1: Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở bến ngự

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: NGÔI NHÀ TRANH CỦA CỤ PHAN BỘI CHÂU Ở BẾN NGỰ

Câu hỏi 1: Chia sẻ những điều bạn biết về cụ Phan Bội Châu, người được mệnh danh là "Ông Già Bến Ngự"

Bài soạn rút gọn: 

• Sau tháng năm bôn ba đấu tranh, tìm đường cứu nước, những ngày cuối đời của chí sĩ Phan Bội Châu gắn liền với Huế trong hình ảnh khó quên “Ông già Bến Ngự”. Đó là vào năm 1925, cụ Phan bị bắt tại Thượng Hải (Trung Quốc), ngay lập tức bị thực dân Pháp đưa về Hà Nội. Và rồi, trước phong trào đấu tranh của nhân dân cả nước đòi ân xá, thực dân Pháp buộc phải đưa cụ về giam lỏng tại Huế cho đến ngày mất, ròng rã 15 năm trời.
• Trong suốt hàng thế kỷ, di tích liên quan đến chí sĩ Phan Bội Châu vẫn tồn tại ở Huế và Nghệ An, ghi dấu cho tình yêu và tôn trọng của dân tộc. Bến đò Bến Ngự và dòng sông An Cựu vẫn là nơi kỷ niệm về chí sĩ dũng cảm. 

Câu hỏi 1: Chú ý các chi tiết miêu tả ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu và tâm trạng của hai chàng học sinh Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà. 

Bài soạn rút gọn: 

• Chi tiết miêu tả ngôi nhà: 
• Chiếc cổng dựng ngay ở giữa một hàng rào cây; và luôn luôn mở rộng. 
• Nhà có ba gian rộng rãi, để trống.
• Cảnh nhà thanh vắng, không một tiếng động.
• Các chi tiết miêu tả tâm trạng của Tuấn, Quỳnh lúc mới bước vào ngôi nhà:
• Không do dự, lễ phép. 
• Tuấn hồi hộp tưởng sắp sửa được trông thấy cụ Phan.
• Tuấn và Quỳnh đứng yên trên thềm, đợi xem có ai ra thì xin yết kiến cụ.

Câu hỏi 2: Hình ảnh cụ Phan Bội Châu qua lời kể của Tuấn giống và khác thế nào so với những gì bạn từng hình dung về cụ trước khi đọc văn bản?

Bài soạn rút gọn: 

Tưởng về cụ Phan Bội Châu, thường nghĩ đến một người trầm tính và có ảnh hưởng lớn trong lịch sử Việt Nam. Nhưng qua lời kể của Tuấn, tôi nhận ra hình ảnh đầy đủ hơn về nhân vật này. Cụ không chỉ là một nhà cách mạng kiên quyết, mà còn là người thân thiện, giản dị và tôn trọng. Lời kể của Tuấn cũng làm nổi bật sự kiên định và lòng yêu nước mãnh liệt của cụ trong cuộc đấu tranh cho độc lập của dân tộc, làm tăng thêm tự hào về cụ Phan Bội Châu.

Câu hỏi 3: Vì sao Tuấn "hoàn toàn thỏa mãn" trong ngày đầu tiên đến Huế?

Bài soạn rút gọn: 

• Được chiêm ngưỡng dung nhan của cụ
• Được vinh dự hầu chuyện trên ba tiếng đồng hồ với cụ
• Được cụ hỏi han, khuyên bảo

Câu hỏi 1: Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể trong văn bản

Bài soạn rút gọn: 

• Tuấn và bạn Quỳnh đến thăm nhà cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Cụ Phan được mọi người yêu mến và tôn trọng. Mặc dù có nguy cơ bị theo dõi, nhưng Tuấn vẫn muốn gặp cụ. Ngôi nhà của cụ đơn giản, xanh mát, luôn mở cửa cho mọi người. Cụ Phan đang bán gạo cho người dân nghèo. Khi gặp cụ, Tuấn căng thẳng nhưng được cụ đón tiếp một cách thân thiện và giản dị. Cụ chia sẻ nhiều bài học về cuộc sống và lòng yêu nước. Nhà cụ đơn sơ mộc mạc, nhưng tràn đầy tình yêu nước và tình thương dành cho nhân dân. Cuộc đời của cụ Phan là một tấm gương thanh bạch và dũng cảm, khiến cho Tuấn và các thanh niên khác ngưỡng mộ và tuân theo lời dạy của cụ.

Câu hỏi 2: Theo bạn, câu chuyện này có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện ý đồ, mục đích viết tác phẩm "Tuấn - chàng trai nước Việt" của Nguyễn Vỹ.

Bài soạn rút gọn: 

• Câu chuyện về "Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự" là một phần trong tác phẩm "Tuấn - chàng trai nước Việt" của Nguyễn Vỹ. Nó giúp hiểu rõ về tầm quan trọng của cụ Phan Bội Châu và sự hy sinh của ông cho đất nước. 
• Câu chuyện này thể hiện ý nghĩa trong việc khơi dậy tinh thần đấu tranh, tự hào dân tộc và tình yêu quê hương. 
• Nhấn mạnh sự quan trọng của sự hy sinh cho đất nước, đồng thời truyền cảm hứng cho thế hệ sau về lòng dũng cảm và trách nhiệm với đất nước.

Câu hỏi 3:  Tìm hiểu về cuộc đời, con người của cụ Phan Bội Châu, lưu ý các sự kiện, tư liệu có liên quan trực tiếp đến đoạn trích Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự. Từ đó, liệt kê một số sự việc, chi tiết phi hư cấu (thành phần xác định) và hư cấu (thành phần không xác định). Có thể dùng mẫu bảng dưới đây (làm vào vở):

Bài soạn rút gọn: 

Câu hỏi 4: Nêu tác dụng của việc kết hợp giữa phi hư cấu với hư cấu trong văn bản.

Bài soạn rút gọn: 

• Việc kết hợp giữa phi hư cấu và hư cấu trong văn bản mang lại nhiều tác dụng quan trọng như: tăng tính thuyết phục, tạo sự chân thực và động viên, nâng cao tính thẩm mỹ, mang lại trải nghiệm đọc mới lạ, cũng như đưa ra suy nghĩ sâu sắc và giá trị ý nghĩa cho độc giả.

Câu hỏi 5: Nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà của cụ được miêu tả qua ngôi kể nào và điểm nhìn của ai? Ngôi kể và điểm nhìn ấy có ưu thế gì so với việc sử dụng các ngôi kể, điểm nhìn khác?

Bài soạn rút gọn: 

• Được miêu tả qua ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của tác giả.
• Ưu điểm là: giúp độc giả có cái nhìn tổng quan, mang đến cho tác giả sự tự do trong việc diễn tả chi tiết và cảm nhận về nhân vật và không gian, xây dựng được tình tiết và nội dung cho tác phẩm.

Câu hỏi 6: Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự trong văn bản là "chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX" hay không? Vì sao?

Bài soạn rút gọn: 

• Có thể xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự là "chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX" vì hai lý do chính. 
• Thứ nhất, Phan Bội Châu đóng vai trò quan trọng trong phong trào cách mạng và là một trong những nhân vật lãnh đạo hàng đầu của thời kỳ này. 
• Thứ hai, ngôi nhà tranh ở Bến Ngự là một biểu tượng của kiến trúc và văn hóa trong thời kỳ đó, đồng thời là một dấu tích quan trọng của lịch sử Việt Nam.
• Vì thế, việc xem nhân vật Phan Bội Châu và ngôi nhà tranh của cụ ở Bến Ngự là "chứng tích thời đại đầu thế kỉ XX" là hợp lý và phù hợp. 

Câu hỏi 7: Từ việc đọc hiểu đoạn trích, bạn hãy nêu một số lưu ý về cách đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Bài soạn rút gọn: 

• Đọc văn bản thuộc thể loại truyện kí, cần lưu ý các điểm sau:
• Chú ý đến ngôn từ và phong cách viết của tác giả.
• Quan sát và nhớ các chi tiết mô tả về nhân vật, cảnh vật, địa điểm.
• Hiểu cách tác giả tạo bối cảnh và giới thiệu nhân vật để tạo cảm xúc cho độc giả.
• Đọc nhanh toàn bộ truyện trước khi tập trung vào đọc chi tiết.
• Tìm hiểu tình tiết chính của truyện và những điểm nhấn để không bị lạc hướng.
• Nếu có thuật ngữ địa phương, cần hiểu để tăng sự hiểu biết về nội dung của truyện.