Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 5 Đọc 2: Sống hay không sống - đó là vấn đề

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: SỐNG HAY KHÔNG SỐNG - ĐÓ LÀ VẤN ĐỀ

Câu hỏi 1: Theo bạn, ngôn ngữ giao tiếp, cách nói năng của một người điên (hay giải điên) và của một người bình thường khác nhau như thế nào? Hãy chia sẻ ý kiến với các bạn trong lớp.

Bài soạn rút gọn:

• Người điên thường có cách diễn đạt khác biệt và khó hiểu hơn so với người bình thường.

Câu hỏi 1: Động cơ nào khiến vua Clo-đi-ut quan tâm, hỏi han về nguyên do dẫn đến tình trạng tinh thần của Hăm-lét.

Bài soạn rút gọn:

• Do Hăm-lét là mà vua sẽ truyền lại ngôi sau này do đó mà ông muốn Hăm-lét khỏe mạnh, bình thường.

Câu hỏi 2: Đây là lời đối thoại hay độc thoại? Có mối liên hệ gì giữa câu thoại trên đây của Pô-lô-ni-út với câu thoại này của nhà vua?

Bài soạn rút gọn:

• Đây là lời đối thoại, thể hiện quan điểm của nhà vua. 

Câu hỏi 3: Đây là lời đối thoại hay độc thoại? Lời thoại này cho thấy điều gì trong tâm trí và tính cách của Hăm-lét?

Bài soạn rút gọn:

• Đây là lời đối thoại. 
• Lời thoại này cho thấy Hăm-lét có suy nghĩ sâu sắc. 

Câu hỏi 4: Từ đây cho đến hết, cuộc thoại với Ô-phê-li-a, Hăm-lét dùng lời lẽ như thế nào để che mắt những kẻ đang theo dõi chàng?

Bài soạn rút gọn:

• Dùng những câu hỏi để khiến mọi người không tin vào lời nói của Hămlet nữa giúp che mắt những kẻ đang theo dõi chàng.

Câu hỏi 5: Lời thoại của nhân vật vua và Pô-lô-ni-út cho thấy sự suy đoán của bạn từ đầu đúng hay sai? Giải thích do đâu bạn suy đoán đúng hoặc suy đoán chưa đúng.

Bài soạn rút gọn:

• Lời thoại của vua và Pô-lô-ni-út cho thấy sự suy đoán ban đầu là sai. Vua lo lắng cho sức khỏe của Hăm-lét không phải vì bệnh tật, mà vì hoàn cảnh sống ảnh hưởng đến chàng. 

Câu hỏi 1: Dựa vào nội dung tóm tắt cốt truyện ở phần đầu văn bản, hãy lí giải tình thế của Hăm-lét và mục đích giả điên của chàng.

Bài soạn rút gọn:

• Hồn ma vua cha hiện về tiết lộ Claudius là kẻ đã giết vua và chiếm ngai vàng, yêu cầu Hamlet trả thù. Hamlet đầy căm phẫn và ghê tởm, nhưng vẫn cố gắng làm tròn bổn phận người con.

⇒ Hamlet giả điên để che mắt kẻ thù, trong khi Claudius và tay sai dò xét. Hamlet điều tra lời vua cha. Claudius và Polonius cho Ophelia và hoàng hậu gặp Hamlet để theo dõi. Với Ophelia, Hamlet giả điên thành công, nhưng khi gặp mẹ, chàng không kìm được giận dữ và bộc lộ tâm trạng thật.

Câu hỏi 2: Xác định xung đột trong văn bản và cho biết những giằng xé nội tâm của Hăm-lét( liên quan đến việc lựa chọn giữa sống và chết, giữa những thái độ sống và nhân cách đối lập,...) có tác dụng như thế nào trong việc khơi sâu và phát triển xung đột trong các lớp kịch.

Bài soạn rút gọn:

• Hamlet thể hiện xung đột giữa lý tưởng và hiện thực xã hội qua bi kịch cá nhân: 
• Nhận ra sự bất công và tàn bạo, Hamlet quyết định "cầm vũ khí đứng lên" với kế hoạch đã vạch sẵn, mang trong mình cái nhìn đau đớn và bi quan về thực tại.
• Hiện thực xấu xa được thấy rõ qua việc Hamlet giả điên trong khi tâm hồn chàng bị chấn động. Chàng đại diện cho cái thiện đấu tranh với Claudius và tay sai, không đơn độc nhờ có Horatio.
• Nhận thấy kẻ thù mạnh mẽ, Hamlet dùng trí thông minh thay vì đối đầu trực diện, giảm bớt hoài nghi từ Claudius, thể hiện tài năng và niềm tin vào công lý và chiến thắng.

⇒ Phân tích Hamlet cho thấy tính cách phức tạp, tinh thần kiên cường và ước mơ về công bằng, chân lý.

Câu hỏi 3: Phân tích đoạn độc thoại nội tâm và những lời dối thoại của Hăm-lét với Ô-phê-lia-a để làm rõ:

a, Nguyên nhân làm nảy sinh mối xung đột giữa Hăm-lét với các nhân vật khác và với xã hội Đan Mạch thời bấy giờ.

b, Thái độ, tình cảm của Hăm-lét trong những lời thoại với Ô-phê-lia-a về người nữ.

Bài soạn rút gọn:

a.

• Nguyên nhân xung đột: Hamlet về nước sau cái chết của cha, phát hiện chú ruột Claudius lên ngôi và mẹ tái giá với Claudius. Hồn ma vua cha tiết lộ Claudius là kẻ giết vua và yêu cầu Hamlet trả thù. Hamlet căm phẫn và ghê tởm nhưng vẫn làm tròn bổn phận.

⇒ Hamlet giả điên để che mắt kẻ thù, trong khi kẻ thù cố dò xét xem chàng có thật điên hay không.

b.

• Hamlet thể hiện thái độ coi thường và căm ghét xã hội qua lời nói với Ophelia, như: "Sống hay không sống - đó là vấn đề." Với Ophelia, chàng giả điên thành công, nhưng khi gặp mẹ, chàng không kìm được giận hờn và bộc lộ tâm trạng thật.

Câu hỏi 4: Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số biểu hiện " hành động bên trong", " hành động bên ngoài" của nhân vật vua Clo-di-út và Hăm-lét:

Từ bảng trên, hãy lí giải sự khác biệt giữa con người qua " hành động bên trong" và con người qua " hành động bên ngoài" của mỗi nhân vật. Nhận xét về cách xây dựng nhân vật và hành động kịch của tác giả trong văn bản.

Bài soạn rút gọn:

• Sự khác biệt giữa hai nhân vật:
• Vua Claudius: Bên ngoài giả tạo, che đậy bản chất độc ác bằng vẻ hiền lành, bao dung.
• Hamlet: Bên ngoài giả khùng, nhưng bên trong tỉnh táo, suy nghĩ thấu đáo. Chàng giả điên để bảo toàn mạng sống do hoàn cảnh ép buộc.

⇒ Tác giả xây dựng thành công hai tuyến nhân vật độc ác và thiện lương, tạo nên những nhân vật sống động, chân thật, mang ý nghĩa vượt thời gian và không gian.

Câu hỏi 5: Nhận xét về nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ đối thoại, độc thoại trong văn bản.

Bài soạn rút gọn:

• Nghệ thuật xây dựng ngôn ngữ trong văn bản thể hiện rõ các xung đột. Hamlet của Shakespeare thể hiện mâu thuẫn giữa hiện thực xấu xa và lý tưởng nhân văn qua đối thoại và độc thoại của nhân vật. 

Câu hỏi 6: Xác định chủ đề và cho biết qua văn bản trên, tác giả muốn gửi đến người đọc/ người xem thông điệp gì.

Bài soạn rút gọn:

• Chủ đề : Cốt truyện của tác phẩm phản ánh chế độ dã man thời trung cổ. Qua nhân vật Hamlet, có thể thấy được một hiện thực khốc liệt trong một xã hội đầy hoang mang lo âu.
• Thông điệp của tác giả là mâu thuẫn giữa tư tưởng và hành động phụ thuộc vào hoàn cảnh. Nhân vật trong tác phẩm là sản phẩm của môi trường xã hội. Mặc dù bị đẩy đưa và chèn ép, Hamlet vẫn khẳng định lý tưởng anh hùng nghĩa hiệp và quan tâm đến phẩm giá của con người.

Câu hỏi 7: Từ việc đọc văn bản Sống hay không sống - Đó là vấn đề và Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài, bạn rút ra được những lưu ý gì khi đọc một văn bản bi kịch?

Bài soạn rút gọn:

• Cần đọc kĩ từ 2-3 lần.
• Chú ý những từ ngữ, hình ảnh đặc biệt 
• Xác định được đề tài, cảm hứng chủ đạo của văn bản.
• Hiểu được ý nghĩa, quan điểm mà tác giả muốn gửi gắm.