Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 1 Đọc 4: Trăng sáng trên đầm sen

Tóm lược nội dung

BÀI 1. THÔNG ĐIỆP TỪ THIÊN NHIÊN (TÙY BÚT, TẢN VĂN)

ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI_TRĂNG SÁNG TRÊN ĐẦM SEN

Câu hỏi 1: Chỉ ra một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen.

Bài soạn rút gọn: 

• Một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen: "Ánh trăng như nước chảy, lặng lẽ tỏa xuống mặt lá sen và hoa sen"; "Ánh trăng trên đầm sen không đồng đều, nhưng giữa ánh sáng và bóng tối tạo nên một giai điệu hài hòa như bản nhạc violin nổi tiếng." 

Câu hỏi 2: Nêu một vài chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình, cho biết tác dụng của sự kết hợp ấy trong văn bản.

Bài soạn rút gọn: 

• Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình được thể hiện trong câu "Ánh trăng xuyên qua kẽ lá từ trên những cây cao, tạo bóng đen loang lổ như ma; hình bóng của những cành liễu thưa thớt, cong cong, như vẽ trên mặt lá sen.” và "Ánh trăng trên đầm sen tạo ra một giai điệu hài hoà, như bản nhạc violin nổi tiếng." 

• Sự kết hợp này tạo ra khung cảnh trữ tình và thơ mộng, làm rung động lòng người và khắc họa vẻ đẹp dịu ngọt và thơ mộng của đêm trăng. 

Câu hỏi 3: Người viết tùy bút, tản văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị. Nêu dẫn chứng trong văn bản cho thấy đặc điểm đó.

Bài soạn rút gọn: 

• Văn bản thể hiện sự liên tưởng bất ngờ qua các mô tả như "Thoát khỏi bản thân vào lúc bình thường, như bước vào một thế giới khác hẳn," "những cành liễu thưa thớt, cong cong, như vẽ lên mặt lá sen," và "những bông sen như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong." 

• Sự so sánh giữa hương thơm của sen và "tiếng hát trên tòa nhà cao tầng từ xa vọng tới" cũng là một ví dụ. Những mô tả như "lớp sương mỏng nhẹ phủ trên tán lá và cánh hoa làm cho chúng như mới được 'tắm gội bằng sữa bò'" cũng thể hiện sự tưởng tượng phong phú của tác giả.

Câu hỏi 4: Theo bạn, cảm hứng chủ đạo của văn bản là gì?

Bài soạn rút gọn: 

• Cảm hứng: vẻ đẹp thiên nhiên đêm trăng thơ mộng, thể hiện niềm xao xuyến khi được thưởng thức vẻ đẹp của hương sắc nơi đây.

Câu hỏi 5: Trình bày đặc điểm của thể loại tản văn được thể hiện qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen.

Bài soạn rút gọn: 

Trong tản văn "Trăng sáng trên đầm sen," chất trữ tình được thể hiện rõ qua cách tác giả mô tả vẻ đẹp của cảm xúc, suy nghĩ và thiên nhiên. Bằng những từ ngữ tinh tế và hình ảnh sinh động, tác giả đưa người đọc vào một không gian đầy mê hoặc, nơi mà vẻ đẹp của đêm trăng và đầm sen hòa quyện tạo nên một không gian thơ mộng.

Trong văn bản, mỗi đoạn văn đều được chứa đựng những hình ảnh tươi đẹp về đầm sen và ánh trăng. Từ "Trên mặt đầm sen quanh co uốn khúc là những tán lá sen san sát," cho đến "Có bông vừa dịu dàng hé nở," tất cả đều là những miêu tả chân thực và tinh tế về vẻ đẹp tự nhiên. Từng chi tiết nhỏ như lá sen nhô lên mặt nước cao, hoặc những bông sen dịu dàng, đều làm cho không khí trở nên lãng mạn và trữ tình.

Cái tôi của tác giả cũng được thể hiện qua cảm xúc và suy tư cá nhân. Khi mô tả cảm giác bình yên và tự do dưới ánh trăng, tác giả không chỉ đơn thuần diễn tả cảm xúc mà còn chia sẻ những suy tư sâu sắc về cuộc sống và tự nhiên. Điều này tạo ra một kết nối sâu sắc giữa tác giả và người đọc, khiến cho trải nghiệm đọc văn bản trở nên phong phú và đầy ý nghĩa.

Ngôn ngữ tản văn trong văn bản này không chỉ đơn thuần là một phương tiện diễn đạt, mà còn là một cách thể hiện sự tinh tế và sáng tạo của tác giả. Thông qua mô tả hình ảnh sống động và so sánh tinh tế như "Một làn gió nhẹ nhàng vô tình thổi qua, đưa hương thơm của những bông sen tỏa khắp đất trời," và "Lớp sương mỏng nhẹ phủ trên tán lá và cánh hoa làm cho chúng như mới được 'tắm gội bằng sữa bò'," tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên và trữ tình của đêm trăng trên đầm sen, đồng thời tạo ra một trải nghiệm đọc đầy thú vị và ấn tượng.

Câu hỏi 1: Từ việc đọc các văn bản trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để chia sẻ về một thông điệp ý nghĩa nhất mà em nhận được từ thiên nhiên. Sau đó chọn 1 từ bất kì trong đoạn văn để giải thích nghĩa và xác định cách giải thích đã dùng.

Bài soạn rút gọn: 

Thiên nhiên không chỉ là một nguồn tài nguyên quý báu mà còn là nguồn cảm hứng và sự mộc mạc giản dị cho cuộc sống. Mỗi lúc ta đắm chìm trong vẻ đẹp tự nhiên, ta nhận ra sự tinh tế và sức mạnh phi thường của nó. Từ bức tranh yên bình của một chiều hoàng hôn cho đến âm nhạc dịu dàng của lá cây trong gió, mọi thứ đều mang lại cho ta cảm giác an lành và tĩnh lặng. Điều quan trọng nhất mà thiên nhiên dạy cho chúng ta là sự kiên nhẫn của cuộc sống. Chúng ta cần phải học cách trân trọng và bảo vệ môi trường để duy trì mối quan hệ bền vững giữa con người và thiên nhiên.

Từ đã chọn: Mộc mạc 

Mộc mạc: Từ "mộc mạc" có nghĩa là chất phác, không chải chuốt, không hoa hoét. Tương đồng: giản dị, chân phương. Trái nghĩa: lòe loẹt, sặc sỡ. Trong văn bản, một đoạn nhấn mạnh về vẻ đẹp mộc mạc của thiên nhiên có thể là “Một buổi chiều mùa thu mộc mạc, nhẹ nhàng với những cánh hoa lay động dưới làn gió êm đềm.”