Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 1 Nói và nghe: Giới thiệu một tác phẩm văn học hoặc một tác phẩm nghệ thuật theo lựa chọn cá nhân

Tóm lược nội dung

NÓI VÀ NGHE

Đề tài: Giới thiệu và làm rõ giá trị của một tác phẩm văn học hoặc một tác phẩm nghệ thuật mà bạn yêu thích.

Bài soạn rút gọn:

“Chữ người tử tù” là một tác phẩm tiêu biểu thể hiện rõ nét tài năng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân. Tác phẩm nổi bật không chỉ bởi nội dung mà còn bởi giá trị nghệ thuật đặc sắc. Nguyễn Tuân đã khéo léo xây dựng một tình huống truyện độc đáo: cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao, một người tử tù với tài năng viết chữ xuất chúng, và viên quản ngục – người đại diện cho quyền lực nhưng lại là một kẻ mê mẩn cái đẹp. Trên bình diện xã hội, họ là kẻ thù, người là tử tù, người là đại diện của pháp luật. Nhưng trong nghệ thuật, họ là những tri kỷ, gắn kết bởi tình yêu cái đẹp. Tình huống gặp gỡ giữa hai nhân vật ở chốn lao tù này đã khắc họa rõ nét tính cách của từng nhân vật, đồng thời làm nổi bật chủ đề chính của tác phẩm: sự chiến thắng của cái đẹp và cái thiện trước cái ác.

Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tác phẩm cũng hết sức đặc sắc. Nguyễn Tuân đã khéo léo đặt các nhân vật trong những tình huống đối lập và miêu tả gián tiếp qua hành động, lời nói. Huấn Cao là biểu tượng cho tài năng, cái đẹp và khí phách anh hùng. Không chỉ sở hữu tài viết chữ đẹp mà ông còn mang trong mình tấm lòng thiên lương cao cả, luôn trân trọng những giá trị chân chính và khinh thường sự giàu sang, quyền lực. Cảnh Huấn Cao cho chữ ở trong tù đã trở thành một trong những cảnh tượng “xưa nay chưa từng có” trong văn học Việt Nam, khi mà cái đẹp, sự cao thượng được tỏa sáng ngay giữa chốn ngục tù tối tăm. Qua đó, tài năng và phẩm chất của Huấn Cao càng được tôn vinh, thể hiện rõ sức mạnh của cái đẹp, của thiên lương trước cái ác và cái xấu xa.

Viên quản ngục, người đại diện cho pháp luật và quyền lực, lại là một người có tâm hồn nghệ sĩ, trân trọng và yêu cái đẹp. Sự đối lập giữa chức vụ của viên quản ngục và tâm hồn cao thượng của ông đã tạo nên bi kịch trong cuộc đời ông. Mặc dù sống và làm việc trong môi trường tù ngục đầy tàn nhẫn, ông vẫn giữ được sự thanh cao trong tâm hồn, với ước mơ được sở hữu những nét chữ của Huấn Cao – người mà ông ngưỡng mộ và coi là biểu tượng của cái đẹp. Việc viên quản ngục bất chấp mọi nguy hiểm để xin chữ từ người tử tù thể hiện sự trân trọng đối với cái tài, cái đẹp, và ông sẵn sàng vượt qua ranh giới của quyền lực để thể hiện điều đó.

Nguyễn Tuân không chỉ sáng tạo tình huống truyện và xây dựng nhân vật độc đáo, mà còn thể hiện tài năng sử dụng ngôn ngữ bậc thầy. Ông đã vận dụng một cách tinh tế các từ Hán Việt, tạo nên không khí cổ kính, trang trọng và đầy bi tráng cho tác phẩm. Ngôn ngữ mà Nguyễn Tuân sử dụng góp phần làm nổi bật không khí của thời đại, mang lại chiều sâu văn hóa và lịch sử cho truyện ngắn.

Trong “Chữ người tử tù”, Nguyễn Tuân đã gửi gắm niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của cái đẹp. Cái đẹp trong tác phẩm không chỉ là vẻ đẹp nghệ thuật, mà còn là cái đẹp của tâm hồn, của nhân cách con người. Qua tình huống truyện độc đáo và sự chiến thắng của cái đẹp trong hoàn cảnh ngục tù, Nguyễn Tuân đã khẳng định rằng, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cái đẹp, cái thiện vẫn luôn tồn tại và chiến thắng cái ác, cái xấu. Điều này không chỉ thể hiện lòng trân trọng đối với những giá trị văn hóa truyền thống, mà còn bộc lộ lòng yêu nước sâu sắc, kín đáo của nhà văn.

Nhìn chung, “Chữ người tử tù” không chỉ là một câu chuyện về cái đẹp mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao của Nguyễn Tuân. Với nghệ thuật xây dựng tình huống truyện đặc sắc, ngôn ngữ tài hoa, và khả năng khắc họa nhân vật sâu sắc, tác phẩm đã tạo nên một dấu ấn khó phai trong lòng người đọc. Nó không chỉ tôn vinh tài năng, khí phách của con người, mà còn khẳng định sức mạnh của cái đẹp, cái thiện trước mọi sự bất công, tàn ác.