Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 8 Thực hành tiếng Việt trang 65

Tóm lược nội dung

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu hỏi 1: Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong những đoạn trích dưới đây:

a. Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh,

Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần.

Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!

Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

(Xuân Diệu, Nguyệt Cầm)

b. Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa Pháp nữa. Khi Nhật hàng Đồng minh thì  nhân dân cả nước ta đã nổi dậy giành chính quyền lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Sự thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ tay Pháp.

Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đánh đổ các xiềng xích thực dân đã gần một trăm năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ dân chủ Cộng hòa.

[...]

Một dân tộc đã gan góc chống dịch nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!

Vì những lẽ trên, chúng tôi, Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng:

Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.

(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn độc lập)

c. Gió, gió thổi rào rào

Trăng, trăng lay chấp chới.

Trời tròn như buồm căng

Tất cả lên đường mới

Hồn ta cánh rộng mở

Đôi bên gió thổi vào,

Nghĩ những điều hớn hở

Như trời cao, cao, cao.

(Xuân Diệu, Gió)

d. Rau cần, với cải bắp cho một tí rau răm vào, muối xổi, lấy ra ăn với thịt đông hay kho tàu, nó lạ miệng và có khi thú hơn cả dưa cải nữa... Nhưng ăn cháo ám mà không có rau cần thì... hỏng, y như thế là vào một khoảng vườn mà không có hoa, đi trong mùa xuân mà không thấy bướm.

(Vũ Bằng, Thương nhớ mười hai)

Bài soạn rút gọn:

a.

• Biện pháp tu từ lặp cấu trúc được sử dụng trong đoạn trích tạo ra sự nhấn mạnh và lặp đi lặp lại hiệu ứng của trạng thái cảm xúc cô đơn, u sầu và buồn tủi của nhân vật. 

b.

• Biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong những đoạn trích trên là để nhấn mạnh và làm rõ ý muốn truyền đạt, giúp người đọc dễ hiểu, tăng tính thuyết phục và sức ảnh hưởng của văn bản. 

c.

• Biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong đoạn trích trên giúp tăng tính thẩm mỹ và nhấn mạnh sự trùng hợp giữa hai yếu tố tự nhiên là gió và trăng, khiến cho đoạn thơ trở nên sống động và ấn tượng hơn. 

d.

• Đoạn 1: Biện pháp tu từ lặp cấu trúc được sử dụng để tăng thêm hiệu ứng âm thanh, gợi lên hình ảnh của gió thổi mạnh và trăng lắc lư theo gió. 
• Trong đoạn 2 thì biện pháp tu từ lặp cấu trúc được sử dụng để tăng tính thuyết phục, khuyến khích người đọc ăn rau cần để thêm hương vị cho món ăn.

Câu hỏi 2: Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu:

Riêng những câu thơ

còn xanh

Riêng những bài hát

còn xanh

Và đôi mắt em

như hai giếng nước.

(Văn Cao, Thời gian)

a. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong đoạn thơ.

b. Cách diễn đạt "những câu thơ còn xanh", "những bài hát còn xanh" có gì đặc biệt?

Trả lời:

a.

• Biện pháp tu từ lặp cấu trúc có tác dụng tạo hiệu ứng nhấn mạnh, làm cho câu thơ hoặc từ ngữ được lặp lại trở nên quan trọng hơn trong đoạn thơ. 

b.

• "Những câu thơ còn xanh" và "những bài hát còn xanh" được diễn đạt bằng cách sử dụng tựa đề từng tác phẩm. Điều đặc biệt của cách diễn đạt này là nó tạo ra sự sâu sắc và bắt buộc người đọc nhớ đến những gì đã qua và cảm nhận về sự sống.

Câu hỏi 1: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) tự phác họa nét nổi bật trong tính cách của bạn, trong đó có dùng biện pháp tu từ lặp cấu trúc. 

Trả lời:

Tính cách của tôi là sự kết hợp giữa kiên định và quyết tâm. Tôi luôn đặt ra mục tiêu và nỗ lực hoàn thành chúng một cách quyết liệt. Không có gì là không thể với tôi. Tính cẩn trọng và tỉ mỉ trong cách làm việc là điểm mạnh của tôi. Tôi luôn chú ý đến từng chi tiết và tin rằng việc làm việc chăm chỉ và có kế hoạch đúng đắn là chìa khóa của thành công. Sự ham học hỏi và mong muốn trau dồi kiến thức là điều không thể thiếu trong cuộc sống của tôi. Tôi tin rằng kiến thức là sức mạnh và luôn cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình thông qua việc học hỏi từ những nguồn khác nhau. Tính kiên định, chăm chỉ và ham học hỏi là những đặc điểm nổi bật nhất trong tính cách của tôi, và tôi hy vọng rằng chúng sẽ giúp tôi vượt qua mọi khó khăn và đạt được thành công trong cuộc sống.