Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 8 Đọc 2: Thời gian

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: THỜI GIAN

Câu hỏi 1: Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến ngôn từ nào?

Bài soạn rút gọn:

• Người ta thường nghĩ đến các ngôn từ như: giây, phút, giờ, ngày, tuần, tháng, năm,…

Câu hỏi 1: Hãy tưởng tượng âm thanh tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn.

Bài soạn rút gọn:

• Tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn như những nhịp tim đập mạnh. Đó là tiếng của quá khứ, nặng nề và đắng cay, nhấn mạnh lên sự cằn cỗi của hiện tại.

Câu hỏi 1: Dòng thơ đầu tiên cho thấy nhà thơ hình dung như thế nào về thời gian và về quan hệ giữa thời gian với con người?

Bài soạn rút gọn:

• Nhà thơ ví thời gian như dòng chảy vô tận, thể hiện sự tiếc nuối về sự trôi đi của nó và con người sống trong thế giới thời gian nhưng không thể giữ lấy. 

Câu hỏi 2: Hình ảnh "chiếc lá khô" và "tiếng sỏi trong lòng giếng cạn" gợi cho bạn cảm nhận gì về thời gian?

Bài soạn rút gọn:

• Hình ảnh "chiếc lá khô" gợi hình ảnh những chiếc lá xanh rồi cũng tàn tạ theo thời gian. Thời gian còn làm phai nhạt, làm mờ đi những giá trị vô hình nhưng rất đẹp đẽ, quý giá của đời người, ấy là kỷ niệm.
• Hình ảnh "tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn": Những viên sỏi đã hiện về nhưng không để lại âm thanh gì vì lòng giếng đời người đã cạn. 

Câu hỏi 3: Hãy chỉ ra:

a. Điểm tương đồng giữa các hình ảnh "những câu thơ", "những bài hát" và "đôi mắt em" ở sáu dòng thơ cuối.

b. Điểm khác biệt giữa các hình ảnh vừa nêu (ở sáu dòng thơ cuối) và hình ảnh "những chiếc lá" (ở sáu dòng thơ đầu).

Bài soạn rút gọn:

a.

• Điểm tương đồng: đều là phép tu từ ẩn dụ, khẳng định vẻ đẹp, sức sống vĩnh cửu, thể hiện niềm tin của tác giả về sự trường tồn của những giá trị tinh thần của cuộc đời.

b.

• Điểm khác biệt:
• Hình ảnh "những câu thơ", "những bài hát": đó là những hình ảnh ẩn dụ gợi lên những sáng tạo nghệ thuật làm giàu đẹp cho tâm hồn con người, đồng thời khẳng định sự bất tử của nghệ thuật.
• Hình ảnh "đôi mắt em": những kỷ niệm đẹp của tình yêu được so sánh với hai giếng nước, gợi vẻ đẹp, chiều sâu, sự trong mát ngọt lành. Những kỷ niệm đẹp đẽ ấy sẽ còn đọng lại mãi trong tâm hồn và bất chấp thời gian.

Câu hỏi 4: Nhận xét về mối tương quan giữa các hình ảnh thơ theo cột ngang và cột dọc trong bảng sau:

 Bài soạn rút gọn:

• Trong cột ngang, hai dòng thơ đầu tiên tập trung vào sự khô cằn của lá cây, trong khi hai dòng thơ cuối tập trung vào sự tươi tắn của những bài hát.
• Trong khi đó, trong cột dọc, những câu thơ còn xanh và tiếng sỏi trong lòng giếng cạn tập trung vào sự khô cằn, trong khi hai giếng nước ở phía dưới đại diện cho sự sống và nguồn nước. 

=> Vì vậy, sự khô cằn và sự sống được đưa ra trong cả hai cột và có mối tương quan với nhau.

Câu hỏi 5: Nhận xét về nhạc điệu (thể hiện qua vần, nhịp, phối thanh, cấu trúc lặp...) của bài thơ "Thời gian".

Bài soạn rút gọn:

• Bài thơ được viết theo thể thơ tự do. Số câu trong mỗi đoạn không ổn định. 
• Nhịp điệu của câu thơ cũng lạ thường, linh hoạt. 
• Sử dụng biện pháp lặp cấu trúc

=> Văn Cao sử dụng ngôn từ tượng trưng và các biện pháp tu từ, đặc biệt là cách ngắt dòng sáng tạo, để khám phá vấn đề về thời gian trong cuộc sống con người.

Câu hỏi 6: Đọc lại bài thơ Độc "Tiểu Thanh kí" (Nguyễn Du) mà bạn đã học trong Bài 7. Những điều trông thấy. Nêu ít nhất một điểm tương đồng và một điểm khác biệt trong cảm nhận về thời gian của hai tác giả Nguyễn Du và Văn Cao.

Bài soạn rút gọn:

• Nguyễn Du và Văn Cao cùng chia sẻ một quan điểm chung về thời gian là không thể quay trở lại và tiếc nuối những gì đã mất đi. 
• Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở cách họ miêu tả và thể hiện suy tư về thời gian:
• Trong "Độc Tiểu Thanh Kí", Nguyễn Du sử dụng tình tiết tự nhiên như hoa lá, bướm én, gió mây để tạo nên một bối cảnh lãng mạn, thơ mộng. 
• Trong khi đó, Văn Cao thường chú trọng đến những thước phim của cuộc đời và những thăng trầm của con người trong cuộc sống, với một phong cách mô tả chi tiết và chính trị cao hơn.

Câu hỏi 7: Tìm nghe một bài hát của Văn Cao và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm xúc của bạn khi nghe bài hát đó.

Bài soạn rút gọn:

Khi nghe bài "Quốc Ca" của Văn Cao, tôi cảm thấy trang nghiêm và đầy tình cảm. Những giai điệu cao trào đã đánh thức trong tôi bộn bề tình cảm về đất nước. Khúc hát kêu gọi sự đoàn kết và đấu tranh của người Việt Nam cho độc lập, tự do và thống nhất đất nước. Bài hát này truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về tình yêu quê hương và ý chí chống giặc sâu sắc. Nghe bài hát, tôi tự hào về dân tộc mình và tràn đầy hy vọng về một tương lai tươi sáng của đất nước Việt Nam.