Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 6 Thực hành tiếng việt: Một số hiện tượng phá vỡ những nguyên tắc ngôn ngữ thông thường: đặc điểm và tác dụng

Tóm lược nội dung

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu hỏi 1: Tìm hiện tượng đảo trật tự từ ngữ trong các trường hợp sau và phân tích câu hỏi  tác dụng của hiện tượng này:

a. Cây bưởi nhà mình đãng trí

Bỏ quên năm ngoái mùa hoa

Năm nay bưởi chừng hối tiếc

Ra hoa nhiều gấp đôi ba

(Trần Lê Văn, Hơi sức của cây)

b. Nhưng trên mặt biển, ùn ùn từ đâu đến - dân chài bảo từ Thủy phủ đùn lên - một đám sương mù dày đặc, mang vị mặn và hơi lạnh thấm thía."

(Bùi Hiển, Câu hỏi iều sương)

Bài soạn rút gọn: 

a.

• Đó là: từ "mùa hoa" - "năm ngoái". 
• Điều này giúp nhấn mạnh thời gian, câu thơ trở nên sinh động, hấp dẫn. 

b.

• Đó là: "ùn ùn từ đâu đến - dân chài bảo từ Thủy phủ đùn lên - một đám sương mù dày đặc" - "một đám sương mù dày đặc ùn ùn từ đâu đến, dân Câu hỏi bài bào từ Thủy phủ đùn lên". 
• Giúp tăng tính nghệ thuật của văn bản, tạo ra hiệu ứng nổi bật và độc đáo, thu hút sự chú ý. 

Câu hỏi 2: Câu hỏi chỉ ra hiện tượng mở rộng khả năng kết hợp của từ trong các đoạn trích câu hỏi  sau và phân tích câu hỏi  tác dụng biểu đạt của những các câu hỏi  diễn đạt này:

a. Nắng đã vàng hanh như phấn bay,

Đã nghe tiếng sếu vọng sông gày.

Trước sân mây trắng về đông lắm,

Em ở xa nhà, em có hay.

(Vũ Quần Phương, Nắng đã hanh)

b. Vào một Câu hỏi chiều trung tuần tháng Giêng, Câu hỏi chàng trai ấy lang thang trong những ngõ hẻm làng. Câu hỏi chàng đi không mục đích câu hỏi , hồn lặng thấm cái êm ả lắng tự vòm trời trắng hơi biêng biếc như dát bạc, cái êm ả của những cuối ngày thôn dã.(Bùi Hiển, Câu hỏi chiều sương).

Bài soạn rút gọn: 

a.

• "vàng" và "hanh" → "vàng hanh" → màu sắc của ánh nắng. 
• "vọng" và "gày" → "vọng sông gày" → cảnh vật thiên nhiên. 

⇒ Giúp hình ảnh sống động, tăng tính thẩm mỹ và sinh động. 

b.

• “ngõ hẻm”, “hồn lặng thấm”, “êm ái”, “vòm trời trắng hơi biêng biếc như dát bạc”.

⇒ Hình dung được cảnh vật và cảm nhận tình trạng tâm trạng của nhân vật, từ đó tạo ra một sự chân thực và sâu sắc. 

Câu hỏi 3: Phân tích câu hỏi  hiệu quả của hiện tượng tách biệt trong các trường hợp:

a. Ào một cái, từ trong rừng đâu da bỗng như có tiếng quẫy động của một con vật khổng lồ. Ông Diểu biết là con đầu đàn đã đến. Con khỉ này cũng gớm lắm đây. Nó xuất hiện với một nghi lễ vương Câu hỏi ủ. Tự tin đến thô bạo. Ông Diểu mỉm cười chăm chú nhìn.

(Nguyễn Huy Thiệp, Muối của rừng)

b. Ông Diểu bỗng thấy bị xúc phạm ghê gớm. Tựa như ông bị theo đuổi, bị đòi ăn vạ.(Nguyễn Huy Thiệp, Muối của rừng)

Bài soạn rút gọn: 

a.

• Tạo ra sự căng thẳng và hồi hộp. 
•  Tạo ra một cảnh tượng đáng sợ và bí ẩn. 

⇒ Hiện tượng tách hỏi biệt tạo sự sinh động và gay cấn, giúp người đọc tập trung vào sự kiện quan trọng. 

b.

• Hiện tượng tách biệt giữa các vế trong một câu: Câu sau như bổ trợ, làm rõ thêm nội dung.

⇒ Hiện tượng tách biệt sẽ giúp ông Diểu có thể giữ được tính bình tĩnh và tránh được những hành động phản ứng quá mức.

Câu hỏi 4: Nhận xét về sự độc đáo của những kết hợp từ được in đậm trong đoạn thơ sau:

Câu hỏi chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên,

Cây me ríu rít cặp Câu hỏi im Câu hỏi uyền.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,

Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền.

(Xuân Diệu, Thơ duyên)

Bài soạn rút gọn: 

• Những kết hợp từ được in đậm trong đoạn thơ mang đến sự tươi mới, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc và cảm xúc.
• "nhánh duyên": tình cảm ngọt ngào, lãng mạn.
• "đổ trời xanh ngọc qua muôn lá": khung cảnh đẹp, thanh bình. 

⇒ Diễn tả về sự dịu dàng, thanh tịnh của mùa thu, cho thấy tình cảm sâu sắc của tác giả đối với cảnh thiên nhiên. 

Câu hỏi 1: Viết đoạn văn (khoảng 200 Câu hỏi ữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vai trò thiên nhiên đối với đời sống con người. 

Bài soạn rút gọn: 

Thiên nhiên đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống con người. Trước hết, thiên nhiên cung cấp không gian sống và tài nguyên thiết yếu như đất đai, nước, không khí, giúp con người xây dựng nơi ở và phát triển cuộc sống. Đất đai là nền tảng cho việc trồng trọt, xây dựng, tạo nên môi trường sống bền vững. Thứ hai, các tài nguyên thiên nhiên như vàng, dầu mỏ, khí đốt là cơ sở cho hoạt động kinh tế, sản xuất và phát triển công nghiệp, cung cấp nguyên liệu cho cuộc sống hàng ngày. Cuối cùng, thiên nhiên cũng là nền tảng cho sự hình thành các quốc gia, dân tộc và các mối quan hệ xã hội. Tuy nhiên, con người cần bảo vệ và sử dụng tài nguyên một cách bền vững để tránh những hậu quả tiêu cực như bão lũ, lũ lụt do chính con người gây ra. Tóm lại, thiên nhiên có vai trò không thể thay thế trong việc duy trì và phát triển đời sống con người.