Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 6 Đọc 2: Muối của rừng

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: MUỐI CỦA RỪNG

Câu hỏi 1: Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Bài soạn rút gọn:

• Gợi bức tranh không gian thiên nhiên, là biểu tượng cho cuộc sống thanh bình.
• Nếu nhìn từ xa, chúng ta sẽ cảm thấy như bản thân đang chìm đắm trong sự yên tĩnh. 
• Cây cối rợp bóng, đan xen vào nhau như những núi đồi đá và tạo hình những dòng sông uốn lượn vô tận. 
• Những cảm giác thanh thản và sự tĩnh lặng đến từ việc nghe tiếng nước chảy, tiếng chim rớt lá và tiếng gió thổi qua.

Câu hỏi 1: Chú ý quan sát, theo dõi hành động của gia đình khỉ từ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố.

Bài soạn rút gọn:

• Cả đàn khỉ trở nên hỗn loạn, “thoắt biến trong rừng”.
• Con khỉ đực “cố gượng dậy, nhưng lại vật xuống”, “con khỉ đực cất tiếng gọi nó” buồn thảm. 
• “con khỉ cái tiến đến gần con khỉ đực một cách thận trọng, nó nhìn ngó xung quanh”, như muốn liều thí mạng với ông Diểu.

Câu hỏi 2: Vì sao ông Diểu sợ hãi "kinh hoàng" đến mức phải chạy trốn?

Bài soạn rút gọn::

• Vì ông chứng kiến cảnh khỉ con rơi xuống vực cùng tiếng rú thê thảm. 

Câu hỏi 3: Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu được khỉ đực không?

Bài soạn rút gọn::

• Ông “bỗng thấy thương hại”, có thể dự đoán ông Diểu sẽ cứu con khỉ đực.

Câu hỏi 4: Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không?

Bài soạn rút gọn:

• Hành động gây cho em nhiều bất ngờ, vì ông Diểu từ đầu là người đang tàn phá thiên nhiên, về sau ông lại là người đang cứu giúp khỉ đực. 

Câu hỏi 5: Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ về ý nghĩa của nhan đề truyện?

Bài soạn rút gọn::

• Tên truyện "Muối của rừng" có thể hiểu là một biểu tượng thiêng liêng, một khát khao hướng thiện. Bất kể con người luôn tồn tại những góc khuất cần phải khám phá, nhưng nếu ta càng sớm nhận ra và chuyển hướng, thì ta sẽ được trở về với bản chất của con người tốt đẹp vốn có của mình. 

Câu hỏi 1: Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành động hay nội tâm; qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện?

Bài soạn rút gọn:

a.

• Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ hành động và nội tâm qua cái nhìn của người kể chuyện - tác giả, ngôi kể thứ ba.

b.

• Bằng ngôi kể thứ ba, nội dung câu chuyện được thể hiện một cách bao quát, khai thác được nhiều khía cạnh hành động, suy nghĩ và nội tâm của nhân vật. Từ đó, người đọc có được những cảm nhận sâu sắc về bức thông điệp bảo vệ thiên nhiên, về sự đấu tranh giữa cái thiện và cái ác. 

Câu hỏi 2: Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Diểu?

Bài soạn rút gọn::

• Khi khỉ đực bị thương, khỉ cái và khỉ con đã có những hành động và thái độ đẹp, làm cho người đọc cảm thấy ấm lòng về tình cảm huyết thống thiêng liêng trong gia đình khỉ. Tình cảm đó vượt qua mọi rào cản, khỉ cái luôn theo dõi và quan sát mọi hành động của ông diều đối với khỉ đực. Khỉ cái sẵn sàng đối đầu với nòng súng của ông diều để bảo vệ khỉ đực. 
• Sự thay đổi thái độ của ông Diểu với bầy khỉ cho thấy ông là một người có tấm lòng lương thiện và bản chất tốt đẹp. 

Câu hỏi 3: Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ….lừa ông sao được?”, liệt kê các câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):

Bài soạn rút gọn::

• Học sinh tham khảo:

• Sự kết hợp giúp cho người đọc có cái nhìn đa chiều, dễ dàng khai thác những sự vật, sự việc. Cách kết hợp này giúp cho câu chuyện trở nên sinh động, kích thích sự thích thú của người đọc.

Câu hỏi 4: Trong quan niệm của người kể chuyện, "muối của rừng" kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Bài soạn rút gọn:

• “muối của rừng” kết tinh của lòng trắc ẩn, lương thiện, khát khao hướng thiện.
• Hình ảnh “muối của rừng” chủ yếu được gửi gắm trong chi tiết nhân vật ông Diểu buồn bã ngồi nhìn “con khỉ đực nằm dài trên vạt cỏ ướt” và “buồn bã tê tái đến tận đáy lòng”, “cay cay sống mũi” khi chứng kiến cả hai con khỉ. Ông quyết định “phóng sinh” cho con khỉ 

⇒ Sự thức tỉnh lương tâm con người.

Câu hỏi 5: Theo bạn, truyện ngắn "Muối của rừng" hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Bài soạn rút gọn::

• Theo em, truyện ngắn hấp dẫn cả về nội dung lẫn cách kể chuyện. 

• Truyện không chỉ đơn thuần kể về cuộc đi săn của nhân vật ông Diểu, mà còn gửi gắm những vấn đề nhân sinh phổ biến. 

• Giá trị nghệ thuật ở việc khéo léo sử dụng hình ảnh ước lệ mang tính triết lý sâu sắc trong một phong cách viết lạnh lùng, kiêu sa.

Câu hỏi 6: Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác, bối cảnh văn hóa - xã hội của mỗi truyện, hãy lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy?

Bài soạn rút gọn:

• Điểm tương đồng: Khéo léo xây dựng tình huống, không tập trung miêu tả thiên nhiên hay con người mà hai hình ảnh thiên nhiên và con người luôn được diễn tả song hành. 
• Điểm khác biệt :