Slide bài giảng Ngữ văn 11 chân trời Bài 6 Đọc 1: Chiều sương

Tóm lược nội dung

VĂN BẢN: CHIỀU SƯƠNG

Câu hỏi 1: Từ nhan đề truyện, bạn hãy dự đoán nội dung văn bản nói về điều gì?

Bài soạn rút gọn: 

• Nội dung có thể sẽ nói về cảm nhận về khung cảnh, không khí mát mẻ, se lạnh vào buổi chiều khi có sương phủ phía trên. 

Câu hỏi 1: Cảnh vật ở làng chài vào chiều xuân hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của ai?

Bài soạn rút gọn: 

• Cảnh vật ở làng chài vào chiều xuân hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của nhân vật “chàng trai”.

Câu hỏi 2: Từ đây trở đi, người kể chuyện là ai? Người nghe chuyện là ai?

Bài soạn rút gọn:

• Người kể chuyện là lão Nhiệm Bình.
• Người nghe chuyện là chàng trai.

Câu hỏi 3: Các chi tiết ở đoạn này cho thấy điều gì trong cuộc sống lao động của ngư dân?

Bài soạn rút gọn:

• Cuộc sống lao động vất vả, lam lũ, gian truân, chứa đầy thử thách và hiểm nguy. 
• Người dân chài vẫn miệt mài đêm ngày bám biển, kiên cường, ánh lên tinh thần thép, sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách của tạo hóa. 

Câu hỏi 4: Các ngư dân sắp được chứng kiến điều gì?

Bài soạn rút gọn: 

• Qua chi tiết đó có thể thấy các ngư dân sắp chứng kiến cảnh có người đuối nước sau trận gió bão vừa qua. 

Câu hỏi 5: Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính có ý nghĩa gì trong câu chuyện? 

Bài soạn rút gọn: 

• Sự xuất hiện tạo sự kết nối phần trước với phần sau của nội dung câu chuyện. 
• Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính là cầu nối, là căn nguyên tạo nên tình huống truyện trở nên hấp dẫn, li kì hơn. 

Câu hỏi 1: Nêu nội dung bao quát của văn bản. Nhận xét về cách đặt nhan đề truyện của tác giả.

Bài soạn rút gọn: 

• Đoạn trích là những hồi ức của lão Nhiệm Bình về một lần ra khơi trong buổi trời sương mù mịt, thuyền vừa tháo tố, thoát nạn chết này lại đâm liền vô nạn chết khác.
• Cách đặt nhan đề gợi cho người đọc về một liên tưởng thời gian. 

Câu hỏi 2: Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số sự kiện chính và các chi tiết diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của các nhân vật:

Bài soạn rút gọn: 

Câu hỏi 3: Xác định người kể chuyện và điểm nhìn trong văn bản "Chiều sương". Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn như vậy, có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm?

Bài soạn rút gọn: 

• Người kể chuyện: lão Nhiệm Bình. 
• Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn giúp độc giả có thể thấy cùng một sự kiện trong các quan điểm khác nhau. Trải nghiệm cho phép người đọc hiểu sâu sắc câu chuyện, thấy được tư tưởng chủ đạo mà tác giả muốn gửi gắm. 

Câu hỏi 4: Tìm một số chi tiết, hình ảnh nói lên quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản. Làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa những quan niệm này.

Bài soạn rút gọn: 

• Quan niệm của chàng trai: không tin vào ma quỷ, “đó chỉ là điều huyễn tưởng, nảy sinh từ một khung cảnh, một tâm trạng nào đó”.
• Quan niệm của những người dân làng chài: “âm dương không phân ranh giới rõ ràng, cõi sống và cõi chết nương nhau vấn vít”.
• Điểm tương đồng: họ đều coi đó là những điều bình thường, không hề có chút sợ hãi, lo sợ hay mê tín quá mức. 
• Điểm khác biệt: 
• Chàng trai coi đó là điều không có thật. 
• Những người dân làng chài lại tin điều đó có thật. 

Câu hỏi 5: Phân tích tác dụng của việc đan xen các yếu tố thực và ảo trong văn bản truyện.

Bài soạn rút gọn: 

• Giúp cho người đọc có cái nhìn mới mẻ, thú vị về nhân vật lão Nhiệm Bình.
• Người đọc có thể cảm nhận được sự vui tính, yêu đời, con mắt lạc quan của những người dân lao động làng chài. 
• Tác giả đã biến những mẩu chuyện ma tưởng chừng rất thần bí, khiến người đọc rùng mình thành những mẩu chuyện gần gũi, ấm áp.

Câu hỏi 6: Có ý kiến cho rằng truyện chủ yếu viết về “ma”, về “thuyền ma”, về tai ương nơi biển cả và cuộc sống nhọc nhằn của dân chài, nhưng không gợi lên sự lạnh lẽo, ghê sợ mà vẫn toát ra một không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên

Bài soạn rút gọn: 

• Theo em, nhận định trên là đúng.
• Trong truyện, tác giả đã sử dụng một số yếu tố thực và ảo để tạo nên nội dung hóm hỉnh, thú vị và sinh động, tạo ra một cảm giác quen thuộc và ấm áp. Trong điều kiện khó khăn, nhân vật vẫn cố gắng chiến đấu và đoàn kết, và tinh thần này đã giúp họ chiến thắng. Dù truyện viết về "ma" và "thuyền ma", nhưng không gợi lên cảm giác lạnh lẽo hay đáng sợ, mà ngược lại, mang đến một không khí ấm áp, quen thuộc và lạc quan.

Câu hỏi 7: Câu chuyện về chiếc thuyền của Xin Kính năm xưa và lão Nhiệm Bình cùng chàng trai trẻ hôm nay gợi cho bạn suy nghĩ gì về thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả?.

Bài soạn rút gọn: 

• Biển cả mang lại cho con người những tài nguyên vô giá, đóng vai trò quan trọng đối với cuộc sống của con người. 
• Tuy nhiên, biển cả cũng có thể giống như một người bạn tinh nghịch, đôi khi có chút giận hờn, đánh những cơn sóng vào mạn thuyền đưa đẩy hay trêu đùa người dân đánh cá. 
• Biển là người bạn vô tri, gần gũi, gắn bó với con người, mãi không thể tách rời.

Câu hỏi 1: Lấy cảm hứng từ không gian "chiều sương" trong truyện hoặc cuộc trò chuyện giữa lão Nhiệm Bình và chàng trai hay hình tượng người dân chài vượt qua tai họa ở đoạn kết,... hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hay phác thảo kịch bản cho một hoạt cảnh sân khấu.

Bài soạn rút gọn: 

• Học sinh tham khảo bài sau:

Chiều sương tràn ngập trời xanh

Nghe gió thì thầm những lời lòng

Lão nhiệm bình với chàng trai trò chuyện

Tình yêu và cuộc sống là lo toan

Người dân chài trên biển đại dương

Đánh bắt vô định, sóng gió hiểm nghèo

Nhưng họ vẫn kiên trì vượt qua

Tin tưởng sẽ đến ngày mai tràn đầy hạnh phúc

Đó là những hình ảnh đẹp trong tâm hồn

Mang theo cảm xúc khiến lòng ta rung động

Kể lể dài, chuyện cũng không hết

Để người nghe hiểu thêm về cuộc đời này.