Slide bài giảng Âm nhạc 8 cánh diều Bài 3 Tiết 2: Ôn tập bài hát Bản làng tươi đẹp; Nghe bài dân ca Cây trúc xinh; Dân ca quan họ Bắc Ninh

Tóm lược nội dung

BÀI 3 - TIẾT 2

ÔN TẬP BÀI HÁT BẢN LÀNG TƯƠI ĐẸP

NGHE HÁT DÂN CA CÂY TRÚC XINH, DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV chia lớp thành 2 nhóm lớn, phát cho mỗi nhóm một tờ giấy A3, yêu cầu các nhóm thảo luận và kể ra tên các bài hát dân ca Bắc Bộ mà em biết (GV yêu cầu HS không sử dụng điện thoại để tìm kiếm trên mạng). Sau 3 phút, các đội nộp kết quả của đội mình.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Ôn tập bài hát Bản làng tươi đẹp

- GV hướng dẫn HS khởi động giọng hát

- GV cho HS nghe lại bài hát, kết hợp vỗ tay nhịp nhàng.

- GV mở nhạc đệm và chỉ huy hát 1 – 2 lần (yêu cầu HS thể hiện tình cảm thiết tha, trong sáng), GV sửa lỗi sai (nếu có).

- GV hướng dẫn HS luyện tập bài hát theo hai hình thức:

+ Hát đối đáp

+ Hát tiếp nối.

Nội dung ghi nhớ:

- Hát đối đáp:

• Nhóm 1. Rừng xanh thẳm…hiền hòa
• Nhóm 2. Trên sườn non…rộn ràng
• Hai nhóm cùng hát: Rừng ban nở…mùa xuân.

- Hát nối tiếp:

• Nhóm 1. Rừng xanh thắm…hiền hòa
• Nhóm 2. Trên sườn non…rộn ràng

Nhóm 3. Rừng ban nở…mùa xuân 

Hoạt động 2: Nghe dân ca Cây trúc xinh, Dân ca quan họ Bắc Ninh

Nhiệm vụ 1. Nghe bài hát Cây trúc xinh

- GV giới thiệu tên bài hát, xuất xứ và nêu những yêu cầu khi nghe nhạc.

- GV mở nhạc cho HS nghe lần thứ nhất

https://www.youtube.com/watch?v=6PTd3JT2lyU

- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS thảo luận nhóm:

+ Nội dung bài dân ca Cây trúc xinh thể hiện điều gì?

+ Giai điệu bài hát có tính chất âm nhạc như thế nào?

+ Theo em “liền anh” hay “liền chị” bài hát cây trúc xinh sẽ phù hợp hơn? Vì sao?

+ Nêu cảm nhận của em về bài hát.

- Sau khi HS trả lời, GV mở nhạc cho HS nghe lần thứ hai, kết hợp vận động cơ thể hoặc gõ đệm phù hợp với nhịp điệu.

Nội dung ghi nhớ:

* Nghe bài hát Cây trúc xinh

- Cây trúc xinh là một bài dân ca quan họ Bắc Ninh. Thông qua hình tượng cây trúc – một loại cây cứng rắn, vươn thẳng, sức sống dẻo dai, bền vững trước mọi thử thách,… bài hát ca ngợi phong thái, cốt cách, phẩm chất đẹp đẽ của các “liền anh”, “liền chị” quan họ. 

- Giai điệu của bài hát mềm mại, thiết tha, tình cảm

- Hát quan họ là hình thức hát đối đáp nam – nữ. Thông thường, các “liền anh” sẽ hát bài Cây trúc xinh để ca ngợi các “liền chị”. Trong trường hợp các “liền chị” hát bài dân ca này thì lời ca sẽ đổi thành “Anh Hai xinh tang tình là Anh Hai đứng”.

*Nhiệm vụ 2. Dân ca quan họ Bắc Ninh

- GV cho HS xem một vài hình ảnh về  Dân ca quan họ Bắc Ninh.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu kiến thức trong sgk và thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi dưới đây:

+ Dân ca quan họ là thể loại hát gì? 

+ Những ai thường được gọi là “liền anh”, “liền chị”? 

+ Trang phục truyền thống trong các cuộc hát quan họ như thế nào? 

+ Những cuộc hát quan họ thường được diễn ra theo trình tự như thế nào? 

+ Kể tên một vài bài dân ca quan họ mà em biết. Dân ca quan họ Bắc Ninh đã được UNESCO ghi danh là gì? 

+ Hãy hát một vài câu dân ca qua họ mà em biết.

- GV cho HS nghe một số trích đoạn làn điệu dân ca quan họ Bắc Ninh:

+ Trầu cau quan họ: https://zingmp3.vn/album/Trau-Cau-Quan-Ho-Minh-Thanh/ZWZ97OOC.html

+ Tìm em trong chiều hội Lim

https://zingmp3.vn/tim-kiem/tat-ca?q=t%C3%ACm%20em%20trong%20chi%E1%BB%81u%20h%E1%BB%99i%20lim

Nội dung ghi nhớ:

- Dân ca quan họ là thể loại hát giao duyên đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa (hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang ngày nay).

- Trang phục truyền thống trong các cuộc hát quan họ của “liền anh” là khăn xếp, áo the, ô lục soạn,…; của  “liền chị” là khăn chít mỏ quạ, áo năm thân “mớ ba, mớ bảy” và nón thúng quai thao,...

- Những cuộc hát quan họ có thể diễn ra thâu đêm suốt sáng, từ ngày này sang ngày khác và thường diễn ra theo một trình tự nhất định. Đầu tiên là một số bài thuộc giọng cổ (giọng lề lối) mang đậm tính chất quan họ độc đáo; tiếp theo là những bài thuộc giọng vặt, bao gồm nhiều làn điệu khác nhau; cuối cùng là những bài giọng giã bạn lúc chia tay, tạm biệt.

- Địa điểm hát quan họ thường là ở sân nhà, trước cửa đình, cửa chùa,  dưới gốc đa, bên sườn đồi, trên thuyền, bến nước,…

- Dân ca quan họ rất phong phú về bài bản. Cho đến nay, đã có khoảng 300 bài quan họ được ghi chép thành bản nhạc. Trong số đó, nhiều bài đã trở nên quen thuộc với công chúng như: Mời nước mời trầu, Ngồi tựa mạn thuyền, Cây trúc xinh, Người ở đừng về, Xe chỉ luồn kim, Lí cây đa,…

- Năm 2009, dân ca quan họ Bắc Ninh đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- GV cho HS làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1: Nội dung bài dân ca Cây trúc xinh thể hiện điều gì?

A. ca ngợi phong thái, cốt cách, phẩm chất đẹp đẽ của các “liền anh”, “liền chị” quan họ.

B. ca ngợi phong thái của các “liền anh”, “liền chị” quan họ. 

C. ca ngợi phẩm chất đẹp đẽ của các “liền anh”, “liền chị” quan họ.

D. ca ngợi cốt cách của các “liền anh”, “liền chị” quan họ.

Câu 2: Bài hát Cây trúc xinh có giai điệu như nào?

A. mềm mại, thiết tha.

B. mềm mại, thiết tha, tình cảm.

C. thiết tha, tình cảm.

D. mềm mại, tình cảm.

Câu 3: Dân ca quan họ là gì?

A. là thể loại hát giao duyên đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa (hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang ngày nay).

B. là sự hòa quyện giữa nhạc đồng quê (Country) và nhạc Folk.

C. là thể loại âm nhạc có giai điệu chậm, lời ca giản dị gần gũi nhưng phải giàu tình cảm và đậm chất thơ.

D. là thể loại hát giao duyên, đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa.

Câu 4: Trang phục truyền thống trong các cuộc hát quan họ của “liền anh” là?

A. khăn xếp, áo the, ô lục soạn, khăn chít mỏ quạ,…

B. khăn chít mỏ quạ, ô lục soạn và nón thúng quai thao,...

C. khăn xếp, áo the, ô lục soạn,…

D. khăn chít mỏ quạ, áo năm thân “mớ ba, mớ bảy” và nón thúng quai thao,...

Câu 5: Năm 2009, dân ca quan họ Bắc Ninh đã được UNESCO ghi danh là?

A. Di sản văn hoá di tích lịch sử - văn hoá đại diện của nhân loại.

B. Di sản văn hoá bảo vật quốc gia.

C. Di sản văn hoá vật thể đại diện của nhân loại.

D. Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 

- GV trình chiếu cho HS xem video bài hát Cây trúc xinh kết hợp gõ đệm.

https://youtu.be/PcGXkmF0DlY?si=2dt6L5uphMdrlIau

......................................................…