Soạn giáo án Lịch sử và Địa lí 4 chân trời sáng tạo Bài 17: Cố đô Huế

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế tích cực, hứng thú học tập cho HS và kết nối với bài học mới.

b. Cách tiến hành

- GV cho HS xem video về Cố đô Huế

https://www.youtube.com/watch?v=K1ie-Vgss-Q&t=45s

- GV yêu cầu HS chia sẻ những điều mà mình biết về Cố đô Huế

- GV gợi ý cho HS kể tên một số danh lam thắng cảnh, địa danh lịch sử, lễ hội, đặc trưng văn hóa,...ở Cố đô Huế.

- GV mời đại diện 1 – 2  HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV trình chiếu cho HS một số hình ảnh giới thiệu về địa điểm nổi tiếng ở Cố đô Huế.

Sông Hương núi Ngự

Kinh thành Huế

Chùa Thiên Mụ

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Bài 17– Cố đô Huế.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về vị trí của Cố đô Huế trên lược đồ.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS xác định được vị trí của Cố đô Huế.

b. Cách tiến hành

- GV trình chiếu hình 1 và yêu cầu HS xác định vị trí địa lí của Quần thể di tích Cố đô Huế:

+ Con sông chảy qua Cố đô Huế là con sông gì?

+ Đọc tên các công trình kiến trúc cổ được thể hiện trên lược đồ.

- GV mời 2 – 3 HS trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, chôt đáp án:

+ Con sông chảy qua Cố đô Huế là con sông Hương.

+ Các công trình kiến trúc cổ được thể hiện trên lược đồ là Kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, lăng Tự Đức, lăng Khải Định, lăng Minh Mạng, lăng Gia Long.

- GV giới thiệu thêm:

+ Cổ đô là thủ đô hay kinh đô cũ. Cổ đô Huế là kinh đô của nhà Nguyễn, được xây dựng từ đầu thế kỉ XIX đến nửa đầu thế kỉ XX và được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá thế giới vào năm 1993.

+ Phía tây Cố đô Huế tựa vào các núi, đồi của dãy Trường Sơn, phía đông hướng ra biển.

+ Quần thể di tích Cố đô Huế có hơn 29 điểm di tích ở bờ bắc sông Hương và thuộc địa phận thành phố Huế và một vài vùng phụ cận thuộc tỉnh Thừa Thiên – Huế.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về vẻ đẹp của Cố đô Huế

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Cảm nhận được vẻ đẹp của Cố đô Huế.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS quan sát các hình 2, 3, 4, 5 và đọc thông tin.

- GV yêu cầu  HS hãy mô tả vẻ đẹp của Cố đô Huế qua các danh lam thắng cảnh và một số công  trình tiêu biểu.

- GV chia lớp thành các nhóm thực hiện nhiệm vụ”

+ Nhóm 1: Sông Hương, núi Ngự

+ Nhóm 2: Kinh thành Huế

+ Nhóm 3: Chùa Thiên Mụ

+ Nhóm 4: Các lăng của vua Nguyễn

- GV cho HS xem video

https://www.youtube.com/watch?v=H9jnHww5fEs

- GV mời đại diện HS các nhóm trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét và nêu ý kiến.

- GV để HS tự rút ra nhận định về vẻ đẹp Cố đô.

- GV giới thiệu thêm cho HS

+ Sông Hương – Núi Ngự:

Trải dài 30 km, chảy giữa thành phố Huế, dọc theo hai bờ sông Hương, con người đã xây dựng kinh đô, cung điện, chùa chiền, lăng tẩm,... Do có mực nước không cao quá so với mực nước biển nên sông Hương chảy rất chậm, mà cảm giác cất lên thành lời thơ “Con sông dùng dằng, con sông không chảy", do đó khi đứng từ vị trí của núi Ngự Bình có thể ngắm được vẻ đẹp mê lòng người của dòng sông Hương xanh biếc và toàn cảnh yên bình, thơ mộng của Huế.

+ Kinh thành Huế:

Kinh thành Huế là một công trình đồ sộ, quy mô với kiến trúc đặc sắc. Đây là sự kết hợp độc đáo giữa những kiến trúc truyền thống Việt Nam, kiến trúc Trung Hoa cùng kiến trúc quân sự phương Tây. Bên trong các vòng thành là Hoàng thành và Tử Cấm Thành. Hoàng thành được chia ra thành nhiều khu vực nhỏ với những chức năng khác nhau để vua và các triều thần điều hành việc nước. Quanh mỗi khu vực đều có xảy tường gạch cao quá đầu người để ngăn cách. Tử Cấm Thành là chốn cung cấm dành riêng cho vua và gia đình. Tại đây có đến hàng chục cung điện huy hoàng, tráng lệ và lầu son, gác tía phục vụ cho hoàng gia.

+ Chùa Thiên Mụ

Gắn với tên gọi Thiên Mụ, là câu chuyện dân gian khi chúa Tiên Nguyễn Hoàng vào cai quân xứ Đàng Trong. Trong một lần rong đuối vó ngựa ngược dòng sông Hương, ông thấy ngọn đồi nhỏ bên dòng sông Hương rất đẹp. Thế đất giống như hình một con rồng đang quay đầu nhìn lại. Tìm hiểu dân tình. Chúa được người dân kể lại rằng, hằng đêm có một bà già mặc quần đô, áo lục, xuất hiện trên đỉnh đồi và nói: “Rồi sẽ có vị chân chúa tới, xây dựng ngôi chùa làm yên bờ cõi nước Nam. Tự nhận mình là vị chân chúa ấy. Chúa đã cho xây dựng ngôi chùa và đặt tên là Thiên Mụ (người đàn bà trời) nhằm tỏ lòng biết ơn người đàn bà.

+ Các lăng vua Nguyễn

·        Lăng vua Gia Long - Vẻ đẹp non nước hữu tình. Đây là khu lăng mộ có quy mô hoành tráng nhất của triều Nguyễn. Toàn bộ khu vực lăng rộng hơn 28km2, tạo thành một cảnh quan hùng vĩ, chạy dài từ chân dãy Trường Sơn đến bò Tả Trạch sông Hương.

·        Lăng vua Minh Mạng – sự kết hợp hài hòa của cảnh quan thiên nhiên và kiến trúc. Lăng vua Minh Mạng nằm ở vị trí thuận lợi, có núi, sông hồ vô cùng thoáng đãng. Theo thống kế, khu đồi có đến 40 công trình lớn nhỏ. Công trình có kiến trúc uy nghi, chuẩn mực và là điểm đến thu hút đông đảo du khách ghé thăm, chiêm ngưỡng.

·        Lăng vua Tự Đức – công trình lăng tẩm đẹp nhất thế kỷ XIX.

·        Lăng vua Khải Định như một tòa lâu đài. Vật liệu xây dựng lên Ứng Lăng là sắt, thép, xi măng, ngói đến từ Pháp ngoài ra đồ thủy tinh, sứ nhập từ Trung Quốc và Nhật Bản.

Hoạt động 3. Tìm hiểu về một số câu chuyện lịch sử liên quan đến Cố đô Huế

a. Mục tiêu: HS kể lại được câu chuyện lịch sử liên quan đến Cố đô Huế.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS kể lại các câu chuyện “Cuộc phản công quân Pháp tại kinh thành Huế,“Vua Bảo Đại thoái vị”.

- GV yêu cầu HS đọc lần lượt 2 câu chuyện SGK tr. 72, 73.

- GV kết hợp đặt câu hỏi để HS nắm được nội dung các câu chuyện:

+ Cuộc phản công quân Pháp tại kinh thành Huế

·        Cuộc phản công ở kinh thành Huế diễn ra khi nào?

·        Do ai chỉ huy?

·        Cuộc phản công diễn ra như thế nào?

·        Vì sao cuộc phản công bị thất bại?

·        Sau khi thất bại, Tôn Thất Thuyết đã làm gì?

·        Hãy nêu ý nghĩa của câu chuyện trên.

+ Vua Bảo Đại thoái vị

·        Sự kiện vua Bảo Đại thoái vị diễn ra khi nào?

·        Vua Bảo Đại đã trao lại gì cho đại diện Chính phủ lâm thời?

·        Hãy nêu ý nghĩa của câu chuyện trên.

- GV mời các HS trả lời câu hỏi trên. HS khác nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, chốt đáp án:

+ Cuộc phản công quân Pháp tại kinh thành Huế

·        Cuộc phản công ở kinh thành Huế diễn ra đêm mồng 4 rạng sáng 5 – 7 – 1885.

·        Do Tôn Thất Thuyết chỉ huy.

·        Tôn Thất Thuyết tổ chức cuộc phản công quân Pháp tại kinh thành Huế. Quân Pháp ban đầu bị bất ngờ nhưng sau đó với sức mạnh từ vũ khí và lực lượng, cuộc phản công của Tôn Thất Thuyết bị thất bại, ông phải đưa vua Hàm Nghi ra Tân Sở (Quảng Trị).

·        Cuộc phản công bị thất bại vì sức mạnh từ vũ khí và lực lượng của địch mạnh.

·        Sau khi thất bại, Tôn Thất Thuyết đã nhân danh vua Hàm Nghi ra “Dụ Cần vương” – kêu gọi người dân đứng lên giúp vua, cứu nước.

·        Ý nghĩa của câu chuyện: thể hiện rõ ý chí, tinh thần yêu nước, chiến đấu đến cùng vì độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.

+ Vua Bảo Đại thoái vị

·        Sự kiện vua Bảo Đại thoái vị diễn ra ngày 30 – 8 – 1945.

·        Vua Bảo Đại đã trao lại ấn, kiếm cho đại diện Chính phủ lâm thời.

·        Ý nghĩa của câu chuyện: Sự kiện đó đã đánh dấu mốc kết thúc của chế độ phong kiến ở Việt Nam.

- GV mời 2 HS xung phong kể lại câu chuyện. HS khác lắng nghe.

- GV trình chiếu thêm một số hình ảnh về 2 sự kiện

Hình ảnh: Vua Hàm Nghi và quân lính trong cuộc phản công Pháp ở Kinh thành Huế

Hình ảnh: Chân dung Tôn Thất Thuyết

Hình ảnh: Lầu Ngũ Phụng (Ngọ Môn) nơi diễn ra lễ thoái vị của vua Bảo Đại chiều 30/8/1945

Hình ảnh: Trưởng đoàn Trần Huy Liệu (phải) nhận thanh kiếm nạm ngọc từ vua Bảo Đại thoái vị, chiều 30/8/1945

Hoạt động 4. Tìm hiểu về một số biện pháp để bảo tồn và gìn giữ giá trị của Cố đô Huế

a. Mục tiêu: HS kể được  một số biện pháp để bảo tồn và gìn giữ giá trị của Cố đô Huế.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS quan sát các hình 6, 7 và đọc thông tin.

- GV yêu cầu HS đề xuất một số biện pháp để bảo tồn và gìn giữ giá trị của Cổ đô Huế.

- GV hướng dẫn HS làm việc nhóm.

- GV mời đại diện các nhóm trình bày. HS khác lắng nghe, đặt câu hỏi.

- GV chốt lại các ý chính  để bảo tồn và giữ gìn giá trị Cố đô Huế

+ Không làm hư hại các di sản văn hóa.

+ Tiến hành trùng tu các di tích đã xuống cấp.

+ Giữ gìn sạch đẹp môi trường ở khu di tích, danh lam thắng cảnh.

+ Giới thiệu những nét đẹp Cố đô Huế.

- GV khuyến khích HS đưa ra những giải pháp khác hoặc góc nhìn của các em về việc thực hiện những biện pháp bảo tồn và giữ gìn giá trị của Cố đô Huế.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Giúp HS củng cố kiến thức đã học về các danh lam thắng cảnh hoặc công trình của Cố đô Huế.

b. Cách tiến hành

- GV yêu cầu HS chọn và mô tả một danh lam thắng cảnh hoặc một công trình kiến trúc tiêu biểu của Cổ đô Huế và cho biết tại sao lại chọn công trình đó.

- GV ý nội dung mô tả:

+ Tên công trình hoặc danh thắng,.

+ Vị trí, thời gian được xây dựng.

+ Đặc điểm nổi bật, giá trị.

+ Ý nghĩa của công trình hoặc danh thắng.

- GV mời 2 – 3 HS trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe, nhận xét.

- GV nhận xét, khen ngợi HS.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS vận dụng được kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.

b. Cách tiến hành

- GV yêu cầu HS viết một thông điệp để quảng bá về đẹp của Cố đô Huế.

- GV yêu cầu  HS trình bày cho cả lớp cùng nghe và nhận xét.

- GV có thể gợi ý một số thông điệp mẫu:

“Huế – kinh đô xưa, trải nghiệm mới”:

Bên cạnh những thành quách cung điện xưa cũ, Huế vẫn là một điểm đến mới mẻ, hấp dẫn để khách du lịch trải nghiệm. Đến Huế và khám phá Huế của hiện tại chính là hiểu về quá khứ để hướng đến tương lai.

 (Theo Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế)

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- GV nhắc nhở HS:

+ Đọc lại bài học Cố đô Huế.

+ Đọc trước Bài 18 – Phố cổ Hội An (SHS tr.74).

- HS chia sẻ.

- HS trả lời câu hỏi.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát hình ảnh.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài học.

- HS trả lời:

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát và đọc thông tin.

- HS lắng nghe.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS đọc thông tin.

- HS trả lời:

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS kể lại câu chuyện.

- HS quan sát.

- HS quan sát.

- HS lắng nghe yêu cầu.

- HS làm việc nhóm.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe.

- HS lắng nghe.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.