Soạn giáo án Khoa học 5 kết nối tri thức Bài 4: Đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí. Sự biến đổi trạng thái của chất

TIẾT 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS hứng thú bắt đầu vào bài học thông qua câu chuyện ngụ ngôn. 

b. Cách tiến hành: 

- GV cho HS xem video chuyện ngụ ngôn Chú quạ thông minh (0s – 2.05p), yêu cầu HS suy nghĩ trả lời câu hỏi: Theo em, con quạ có thể uống nước được không? Vì sao? 

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Đặc điểm của viên sỏi ở trạng thái rắn đã giúp quá trình uống nước của quạ được thuận lợi, chúng ta sẽ tìm hiểu đặc điểm này ở bàiBài 4 – Đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí. Sự biến đổi trạng thái của chất  – Tiết 1. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

1. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHẤT Ở TRẠNG THÁI RẮN, LỎNG, KHÍ

Hoạt động 1: Phân biệt ba trạng thái của chất

a. Mục tiêu: HS phân biệt được ba trạng thái của chất. 

b. Cách tiến hành: 

- GV yêu cầu HS đọc thông tin, thảo luận nhóm 4: 

Sắp xếp các chất: muối ăn, hơi nước, nhôm, ni-tơ, nước uống, dầu ăn, giấm ăn, ô-xi, thủy tinh (ở nhiệt độ bình thường) vào vị trí thích hợp theo bảng gợi ý dưới đây.

- GV tổ chức HS chơi trò “Ai nhanh hơn” để chữa phần thảo luận:

+ GV mới đại diện 2 nhóm tham gia trò chơi, các nhóm còn lại làm trọng tài. GV chia bảng lớp thành 2 phần. 

+ Mỗi đội chơi cử đại diện 2 bạn lên bảng luận phiên viết các tên chất vào các cột tương ứng. Đội nào xong trước có nhiều kết quả đúng là đội thắng cuộc. 

- GV nhận xét các đội chơi, mời các nhóm khác tìm thêm các chất ở mỗi trạng thái. 

- GV chốt kiến thức: Chất tồn tại ở ba trạng thái: rắn, lỏng và khí. 

- GV cho HS xem thêm hình ảnh ví dụ về ba trạng thái của chất: 

Hơi nước (khí)

Hoạt động 2: Hai đặc điểm cơ bản của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí

a. Mục tiêu: HS nêu được hai đặc điểm cơ bản của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí. 

b. Cách tiến hành: 

- GV chia lớp thành 6 nhóm chuyên gia, tổ chức dạy học theo trạm: Ở mỗi trạm, HS quan sát hình để trả lời câu hỏi và ghi kết quả theo mẫu bảng gợi ý. 

Nhóm 1 và nhóm 4:

+ HS quan sát phần không khí trong bơm tiêm và trong bóng bay ở hình 2 để trả lời câu hỏi: Chất ở trạng thái khí có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó?

+ HS tiếp tục quan sát vị trí của ruột bơm tiêm ở hình 3 để trả lời câu hỏi: Chất ở trạng thái khí chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định?

Nhóm 2 và nhóm 5:                                       

+ HS quan sát hình dạng của nước khi thay đổi vật chứa ở hình 4 để trả lời câu hỏi: Chất ở trạng thái lỏng có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó? 

+ HS tiếp tục quan sát để so sánh số mi-li-lít nước trong ống đong và bình tam giác ở hình 4 để trả lời câu hỏi: Chất ở trạng thái lỏng chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định? 

Nhóm 3 và nhóm 6: 

+ HS đọc thông tin, quan sát hình 5 để nhận xét đặc điểm về hình dạng của chất ở trạng thái rắn.

+ HS tiếp tục quan sát mức nước trước và sau khi thả viên đá ở hình 6 và trả lời câu hỏi: Chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định? 

- GV yêu cầu các nhóm 1, 2, 3 và 4, 5, 6 di chuyển tạo thành các nhóm mới có đủ các nội dung thảo luận từ nhóm chuyên gia và trình bày trong nhóm mới. 

- GV mời đại diện 1 nhóm lên trình bày, các nhóm khác nghe, nhận xét và bổ sung. 

- GV nhận xét và chốt kiến thức: 

C. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1. Vận dụng 1 – SGK trang 18

a. Mục tiêu: HS vận dụng được đặc điểm của chất ở trạng thái rắn có hình dạng xác định giải thích việc sử dụng các hình đồng dạng để sắp xếp trong trò chơi xếp hình. 

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân: 

 Người ta đã vận dụng đặc điểm nào của chất ở trạng thái rắn trong trò chơi xếp hình ở hình 7?

- GV nhận xét, khen ngợi HS có câu trả lời tốt. 

2. Vận dụng 2 – SGK trang 18 

a. Mục tiêu: HS vận dụng được đặc điểm của chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định để giải thích việc nước trong bình dâng lên. 

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu cá nhân HS suy nghĩ trả lời câu hỏi: 

 Con quạ trong hoạt động mở đầu đã làm gì để nước dâng lên trong bình? Lượng nước dâng lên thể hiện rõ đặc điểm nào của chất ở trạng thái rắn?

- GV mời 1 HS trả lời, các HS khác chú ý lắng nghe để nhận xét và bổ sung. 

- GV nhận xét, chốt kiến thức: Trong cuộc sống có rất nhiều tình huống cần dựa vào đặc điểm của chất để giải quyết vấn đề. 

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học theo nội dung Em đã học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ                                                     

- Ôn tập kiến thức đã học.

- Về nhà tìm hiểu sự biến đổi trạng thái chất, chuẩn bị đồ dùng thí nghiệm cho Tiết 2.   

- HS xem video và trả lời câu hỏi: 

 Con quạ uống được nước vì khi thả những viên sỏi vào bình thì nước trong bình sẽ dâng lên. 

- HS lắng nghe, ghi bài. 

- HS đọc thông tin, thảo luận nhóm. 

- Đại diện HS luân phiên tham gia trò chơi, hoàn thành bảng: 

- HS lấy thêm ví dụ về các chất ở mỗi trạng thái: 

+ Trạng thái rắn: Bánh mì, sắt, cốc,...

+ Trạng thái lỏng: Sữa, xăng, coca,...

+ Trạng thái khí: Khói, hi-đờ-rô,... 

- HS lắng nghe và ghi nhớ kiến thức. 

- HS hoạt động nhóm, thực hiện yêu cầu của GV, hoàn thành bảng:

+ Kết quả quan sát hình 2, 3:

+ Kết quả quan sát hình 4: 

+ Kết quả quan sát hình 5, 6: 

- Sau khi HS di chuyển về các nhóm mới để trình bày phần thảo luận trong nhóm. 

- Đại diện một nhóm trình bày, các nhóm khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung. 

- HS lắng nghe và ghi nhớ kiến thức. 

- HS suy nghĩ, trả lời: 

 Người ta đã vận dụng đặc điểm chất rắn có hình dạng xác định trong trò chơi xếp gỗ. 

- HS lắng nghe. 

- HS suy nghĩ câu trả lời. 

- HS trả lời: 

Để mực nước trong bình dâng lên, con quạ đã gắp sỏi cho vào bình chứa nước. Lượng nước dâng lên thể hiện rõ chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định.   

- HS lắng nghe và ghi nhớ kiến thức. 

- HS lắng nghe, ghi nhớ. 

- HS lắng nghe, rút kinh nghiệm.

- HS lắng nghe và thực hiện. 

- HS lắng nghe và chuẩn bị cho tiết học sau. 

TIẾT 2

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS tham gia trò chơi kết nối vào bài học

b. Cách tiến hành: 

- GV tổ chức cho HS chơi trò “Ô chữ”: 

+ GV đưa ra bảng ô chữ chủ đề Chất, yêu cầu HS tìm ra các từ có nghĩa trong bảng. 

+ Ai có câu trả lời đúng và nhanh nhất sẽ được thưởng. 

- GV nhận xét, khen ngợi HS tham gia trò chơi. 

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Sự biến đổi trạng thái của chất là gì? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ở Bài 4 – Đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí. Sự biến đổi trạng thái của chất – Tiết 2. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

- HS lắng nghe cách chơi và tham gia trò chơi:

5 từ khóa: sự biến đổi, trạng thái, rắn, lỏng, khí. 

- HS lắng nghe.

- HS lắng nghe, ghi tên bài mới.