Soạn giáo án Khoa học 5 kết nối tri thức Bài 2: Ô nhiễm, xói mòn đất và bảo vệ môi trường đất

TIẾT 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS tham gia trò chơi kết nối vào bài học.

b. Cách tiến hành: 

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ”:

+ GV đưa ra bảng ô chữ và yêu cầu HS tìm ra các từ có nghĩa trong bảng. 

+ Ai có câu trả lời đúng và nhanh nhất sẽ được một phần thưởng của GV. 

- Sau khi HS tìm được 4 từ có nghĩa trong bảng, GV công bố kết thúc trò chơi. 

- GV dẫn dắt vào bài học mới: Môi trường đất bị ô nhiễm gây ra nhiều tác hại ảnh hưởng đến các loài sinh vật và con người như thực vật chậm lớn hoặc bị chết; con người nếu sử dụng thực phẩm ở vùng đất ô nhiễm trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng sức khỏe. Vậy ô nhiễm đất là gì? Có những biện pháp nào để phòng chống ô nhiễm đất? Sau khi học xong bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ trả lời được câu hỏi trên. Chúng ta cùng tìm hiểu Bài 2 – Ô nhiễm, xói mòn đất và bảo vệ môi trường đất – Tiết 1. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

1. NGUYÊN NHÂN, TÁC HẠI VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG Ô NHIỄM ĐẤT

- GV mời 1 HS đọc khung thông tin SGK trang 9. 

Hoạt động 1: Tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm đất

a. Mục tiêu: HS nêu được một số nguyên nhân gây ô nhiễm đất. 

b. Cách tiến hành: 

- GV chia lớp thành các nhóm 4 HS, phát phiếu học tập. GV giao nhiệm vụ cho các nhóm: Quan sát hình 1 và cho biết các nguyên nhân gây ô nhiễm đất. 

- GV quan sát, hướng dẫn, góp ý với từng nhóm để hoàn thiện nội dung báo cáo. 

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả làm việc nhóm. 

- GV yêu cầu HS trao đổi, thảo luận: 

+ Trong các nguyên nhân đã kể, nguyên nhân nào do con người gây ra?

+ Nêu thêm một số nguyên nhân gây ô nhiễm đất khác mà em biết. 

- GV cho HS xem video về ô nhiễm môi trường đất, hình ảnh đất bị ô nhiễm do xâm nhập mặn và nhiễm phèn:  

Xâm nhập mặn

Nhiễm phèn

- GV chốt kiến thức: Ô nhiễm đất có thể do con người hoặc do các hiện tượng tự nhiên gây ra. Đất bị ô nhiễm chứa các chất thải nguy hại gây ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống sinh vật và sức khỏe con người. 

Hoạt động 2: Tìm hiểu một số tác hại của ô nhiễm đất đối với thực vật, động vật và con người

a. Mục tiêu: HS nêu được một số tác hại của ô nhiễm đất đối với thực vật, động vật và con người. 

b. Cách tiến hành: 

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân: Quan sát hình 2 và từ thực tế, cho biết tác hại của ô nhiễm đất đối với thực vật, động vật và sức khỏe con người. 

- GV mời 2 – 3 HS chia sẻ cá nhân trước lớp về những tác hại của ô nhiễm đất, các HS khác bổ sung ý kiến. 

- GV chốt lại kết quả đúng, yêu cầu HS ghi lại vào phiếu học tập nhóm ở HĐ1. 

- GV kết luận: Ô nhiễm đất gây tác hại đến thực vật, động vật và sức khỏe của con người.  

Hoạt động 3: Tìm hiểu một số biện pháp phòng chống ô nhiễm đất

a. Mục tiêu: HS nêu được một số biện pháp phòng chống ô nhiễm đất. 

b. Cách tiến hành: 

- GV tổ chức HS làm việc nhóm 4, yêu cầu các nhóm thực hiện nhiệm vụ:

Quan sát hình 3, nêu các biện pháp phòng chống ô nhiễm đất.

- GV tổ chức cho đại diện các nhóm chia sẻ kết quả trước lớp. 

- GV yêu cầu các nhóm kể thêm một số biện pháp phòng chống ô nhiễm đất. 

- GV nhận xét, nhấn mạnh lại những biện pháp phòng chống ô nhiễm đất. 

- GV chốt kiến thức: Chúng ta cần những biện pháp cụ thể và hiệu quả để phòng chống ô nhiễm đất.  

C. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1. Vận dụng 1 – SGK trang 11

a. Mục tiêu: HS nêu được một số những việc làm đã và đang gây ô nhiễm môi trường đất ở gia đình và địa phương. 

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm 4: Ở gia đình và địa phương em có những việc làm nào đã và đang gây ô nhiễm đất? 

- GV mời đại diện 2 nhóm lên trình bày; các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung. GV nhận xét. 

- GV chốt kiến thức: Chúng ta cần tránh các việc làm gây ô nhiễm đất ở gia đình và địa phương. 

- GV cho HS xem thêm video về bãi rác cháy âm ỉ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và mời 1 – 2 HS chia sẻ cảm nhận của mình sau khi xem video (GV đặt câu hỏi gợi ý: Bãi rác cháy âm ỉ đã ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của người dân sống xung quanh?). 

2. Vận dụng 2 – SGK trang 11

a. Mục tiêu: HS nêu được ý nghĩa của phân loại rác thải sinh hoạt. 

b. Cách tiến hành:

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm: Vì sao phải phân loại rác thải sinh hoạt? 

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trình bày kết quả thảo luận nhóm.

- GV nhận xét, chốt kiến thức: Chúng ta phân loại và xử lí rác thải cho hợp lí để bảo vệ môi trường. 

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học theo nội dung Em đã học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ                                                     

- Ôn tập kiến thức đã học.

- Về nhà tìm hiểu nguyên nhân, tác hại và biện pháp phòng chống xói mòn đất.  

- HS lắng nghe GV hướng dẫn cách chơi và quan sát bảng ô chữ: 

4 từ có nghĩa trong bảng: ô nhiễm, xói mòn, bảo vệ, đất. 

- HS lắng nghe. 

- HS lắng nghe, ghi tên bài mới. 

- HS đọc khung thông tin.

- HS lắng nghe, quan sát hình 1. 

- Các nhóm thảo luận, ghi kết quả vào phiếu học tập. 

- Đại diện nhóm báo kết quả thảo luận:

Hình 1a: Đưa quá nhiều lượng rác thải sinh hoạt ra môi trường.

Hình 1b: Hiện tượng núi lửa phun trào dung nham làm đất bị khô cứng, khó trồng trọt.

Hình 1c: Nước chưa qua xử lí thải trực tiếp ra môi trường đất.

Hình 1d: Sử dụng dư thừa thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật. 

- HS trả lời: 

+ Nguyên nhân do con người gây ra:

Không xử lí rác thải và nước thải trước khi thải ra môi trường.

Sử dụng du thừa thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật.

+ Một số nguyên nhân khác: Xâm nhập mặn, nhiễm phèn, sử dụng phân hóa học trong thời gian dài, chất thải công nghiệp chưa được xử lí,... 

- HS xem video. 

- HS lắng nghe và ghi nhớ kiến thức. 

- HS quan sát hình 2, nêu tác hại mà ô nhiễm đất gây ra đối với thực vật, động vật và với con người.

- HS trình bày: 

 Đất bị ô nhiễm ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm, gây tác hại đối với thực vật (cây trồng chậm lớn, chất lượng sản phẩm giảm); động vật (mắc các bệnh ngoài da, rời nơi ở hiện tại đến nơi khác để sinh sống làm gián đoạn chuỗi thức ăn); con người (có thể mắc các bệnh như ung thư, bệnh mãn tính, nhiễm độc gan và một số bệnh khác,...). 

- HS ghi tác hại ô nhiễm đất vào phiếu học tập. 

- HS lắng nghe, ghi nhớ kiến thức. 

- Các nhóm thảo luận, thực hiện nhiệm vụ. 

- Đại diện nhóm trình bày: 

Hình 3a: Tái chế phế liệu để làm giảm chất thải ra môi trường.

Hình 3b: Hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật.

Hình 3c: Xử lí chất thải công nghiệp trước khi đưa ra môi trường.

Hình 3d: Ngăn chặn sự xâm nhập mặn ở các vùng đất ven biển. 

- HS trình bày:

Một số biện pháp khác: Sử dụng sản phẩm sinh học như túi nilon, màng bọc thực phẩm có thể phân hủy; rửa đất ở những vùng ô nhiễm mặn,...  

- HS lắng nghe. 

- HS lắng nghe và ghi nhớ kiến thức.

- HS thảo luận nhóm thực hiện nhiệm vụ.

- Đại diện nhóm trình bày những việc làm ở gia đình mình và địa phương mình sinh sống đang làm ô nhiễm môi trường đất: Địa phương có khu công nghiệp thải chất rắn hoặc nước thải chưa qua xử lí ra môi trường,... 

- HS lắng nghe. 

- HS xem video, chia sẻ cảm nhận. 

- HS thảo luận nhóm.

- Đại diện nhóm trình bày: Vì phân loại rác thải sinh hoạt để có thể dễ dàng vận chuyển, tái chế; góp phần giảm lượng rác thải ra môi trường, nâng cao ý thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường. 

- HS lắng nghe, ghi nhớ.

- HS lắng nghe, ghi nhớ. 

- HS lắng nghe, rút kinh nghiệm.

- HS lắng nghe và thực hiện. 

- HS lắng nghe và chuẩn bị cho tiết học sau. 

TIẾT 2

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS tham gia trò chơi kết nối vào bài học

b. Cách tiến hành: