BÀI 8. DỊCH VỤ

MỞ ĐẦU

Dịch vụ nước ta ngày càng phát triển đa dạng và là ngành kinh tế chủ đạo, động lực để thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Vậy các nhân tố quan trọng nào ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ? Mạng lưới giao thông vận tải, ngành bưu chính viễn thông phát triển ra sao? Xu hướng phát triển mới của thương mại và du lịch là gì?

Giải rút gọn:

a. Nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ:

Trình độ phát triển kinh tế, đặc điểm dân số, khoa học – công nghệ, chính sách, vốn đầu tư, thị trường, vị trí địa lí, tài nguyên thiên nhiên,...

b. Sự phát triển Mạng lưới giao thông vận tải, ngành bưu chính viễn thông

- Ngành bưu chính viễn thông nước ta phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống. 

+ Bưu chính: Mạng lưới bưu cục được xây dựng, phát triển và phân bố rộng rãi với nhiều dịch vụ mới

+ Viễn thông: Mạng lưới viễn thông phát triển nhanh, đa dạng, gồm mạng điện thoại, mạng phi thoại và mạng truyền dẫn. 

- Mạng truyền dẫn phát triển, nước ta hội nhập với thế giới qua hệ thống vệ tinh và cáp quang. 

c. Xu hướng phát triển mới của thương mại và du lịch:

- Đẩy mạnh phát triển du lịch bền vững trên nền tảng tăng trưởng xanh, đảm bảo hài hoà giữa phát triển du lịch với sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh quốc phòng; chú trọng phát triển du lịch văn hoá gắn với bảo tồn, phát huy giá trị di sản và bản sắc văn hoá dân tộc.

- Phát triển du lịch theo hướng ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh, sạch trong kinh doanh du lịch.

I. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ DỊCH VỤ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy:

- Phân tích vai trò của các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bổ các ngành dịch vụ ở nước ta.

- Lấy ví dụ cụ thể.

Giải rút gọn:

- Trình độ phát triển kinh tế: Kinh tế nước ta ngày càng phát triển, hoạt động sản xuất được đẩy mạnh, cơ cấu ngành kinh tế đa dạng, thúc đẩy dịch vụ phát triển.

- Đặc điểm dân số: Dân số đông, mức sống và sức mua của người dân ngày càng tăng, là điều kiện quan trọng thúc đẩy dịch vụ phát triển. 

- Khoa học – công nghệ:  Khoa học – công nghệ phát triển, đặc biệt là công nghệ thông tin, chuyển đổi số,... 

- Các chính sách phát triển dịch vụ như: phát triển các ngành dịch vụ ưu tiên, thu hút vốn đầu tư, khoa học – công nghệ cho phát triển dịch vụ... 

- Thị trường ngày càng mở rộng thúc đẩy hoạt động thương mại và các loại hình dịch vụ khác phát triển. 

- Vị trí địa lí có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển dịch vụ. 

- Ngoài ra, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, lịch sử, văn hoá là điều kiện để phát triển các ngành giao thông vận tải, du lịch, thương mại....

II. MỘT SỐ NGÀNH DỊCH VỤ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 8, hãy:

– Trình bày tình hình phát triển giao thông vận tải ở nước ta.

– Xác định các tuyến đường bộ chính, đường sắt, các cảng biển và cảng hàng không lớn.

Giải rút gọn:

- Tình hình phát triển giao thông vận tải: Ngành giao thông vận tải nước ta trong những năm qua phát triển với tốc độ nhanh. Khối lượng vận chuyển hàng hoá tăng. Mạng lưới giao thông vận tải được mở rộng

- Các tuyến đường bộ chính, đường sắt, các cảng biển và cảng hàng không lớn:

+ Đường bộ: Lãnh thổ nước ta kéo dài từ bắc xuống nam, hẹp từ đông sang tây, cấu trúc địa hình khá đa dạng: quốc lộ 1 ở phía đông, đường Hồ Chí Minh ở phía tây, các tuyến cao tốc Bắc - Nam,.... Các tuyến Đông – Tây kết nối các tỉnh Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung với nước láng giềng Lào là: quốc lộ 7, 8, 9,...

+ Đường sắt: đường sắt Bắc – Nam (Thống Nhất) là tuyến đường quan trọng nhất. 

+ Đường thuỷ nội địa chủ yếu vận chuyển hàng hoá, tập trung nhiều ở Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long.

+ Đường biển: Các cảng biển quan trọng là: Quảng Ninh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Bình Định, Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu,....

+ Đường hàng không: Mạng lưới đường bay nội địa và quốc tế được mở rộng gắn với các cảng hàng không. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy trình bày sự phát triển ngành bưu chính viễn thông ở mước ta.

Giải rút gọn:

- Ngành bưu chính viễn thông nước ta phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống. 

+ Bưu chính: Mạng lưới bưu cục được xây dựng, phát triển và phân bố rộng rãi với nhiều dịch vụ mới

+ Viễn thông: Mạng lưới viễn thông phát triển nhanh, đa dạng, gồm mạng điện thoại, mạng phi thoại và mạng truyền dẫn. 

- Mạng truyền dẫn phát triển, nước ta hội nhập với thế giới qua hệ thống vệ tinh và cáp quang. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy phân tích một số xu hướng phát triển mới trong ngành thương mại ở nước ta.

Giải rút gọn:

- Thương mại ở nước ta phát triển với nhiều xu hướng mới và mang lại hiệu quả cao.

- Các phương thức và hình thức tổ chức kinh doanh thương mại trong nước ngày càng đa dạng. 

- Thương mại trong nước chuyển dịch theo hướng số hoá, công nghệ hoá; tăng cường kết nối, tham gia vào chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu. 

- Cơ cấu hàng xuất, nhập khẩu chuyển dịch theo chiều sâu: tăng tỉ trọng các sản phẩm chế biến sâu, có hàm lượng khoa học và giá trị kinh tế cao; tỉ trọng nhập khẩu máy móc, thiết bị hiện đại, dây chuyền sản xuất tiên tiến từ các nước có nền công nghiệp phát triển ngày càng tăng. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy:

– Phân tích một số xu hướng phát triển mới trong ngành du lịch ở nước ta.

– Lấy ví dụ cụ thể.

Giải rút gọn:

- Đẩy mạnh phát triển du lịch bền vững trên nền tảng tăng trưởng xanh, đảm bảo hài hoà giữa phát triển du lịch với sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh quốc phòng; chú trọng phát triển du lịch văn hoá gắn với bảo tồn,

- Phát triển du lịch theo hướng ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh, sạch trong kinh doanh du lịch.

- Phát triển đa dạng thị trường khách du lịch quốc tế: Đông Bắc Á, Đông Nam Á, Bắc Mỹ, Tây Âu, Bắc Âu,...

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Dựa vào bảng 8.1, hãy nhận xét cơ cấu khối lượng vận chuyển hàng hoá phân theo loại hình vận tải ở nước ta giai đoạn 2010-2021.

Giải rút gọn:

Nhận xét:

- Tổng khối lượng vận chuyển hàng hóa theo các loại hình vận tải ở nước ta có xu hướng gia tăng.

- Đường bộ luôn chiếm vị trí cao nhất trong các loại hình vận tải với khối lượng vận chuyển hàng hóa lớn nhất.

- Đường thủy nội địa và đường biển có khối lượng vận chuyển hàng hóa khá cao và phát triển

- Đường hàng không và đường sắt có khối lượng vận chuyển nhỏ nhất và không đáng kể

Câu 2: Tìm hiểu và trình bày về một loại hình thương mại ở địa phương em (chợ hoặc siêu thị hoặc trung tâm thương mại) theo gợi ý sau:

– Tên loại hình, địa điểm.

– Một số mặt hàng chủ yếu.

– Vai trò của loại hình thương mại đó.

Giải rút gọn:

Chợ Bến Thành - Biểu tượng thương mại của TP. Hồ Chí Minh

- Tên: Chợ truyền thống

- Địa điểm: Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

- Mặt hàng chủ yếu:

+ Thực phẩm: Rau củ quả, trái cây, ,...

+ Hàng hóa gia dụng: Quần áo, giày dép,...