BÀI 12. BẮC TRUNG BỘ

MỞ ĐẦU

Theo Nghị quyết số 81/2023/QH15 ngày 09 tháng 01 năm 2023 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kì 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nước ta được quy hoạch thành 6 vùng kinh tế là: Trung du miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long. Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung gồm 14 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Như vậy, Bắc Trung Bộ là một bộ phận lãnh thổ của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Vậy tự nhiên và phân bố dân cư ở Bắc Trung Bộ có những đặc điểm gì? Đặc điểm đó ảnh hưởng như thế nào đến phát triển và phân bố kinh tế của Bắc Trung Bộ?

Giải rút gọn:

- Đặc điểm phân bố dân cư:

+ Mật độ dân số: thấp hơn mức trung bình của cả nước.

+ Phân bố dân cư và dân tộc ở Bắc Trung Bộ có sự khác nhau theo không gian. Dân cư chủ yếu sống ở nông thôn

- Đặc điểm tự nhiên và sự phân bố và phát triển kinh tế Bắc trung bộ:

+ Lãnh thổ Bắc Trung Bộ kéo dài từ bắc xuống nam, phía tây là núi, đồi; tiếp đến là dải đồng bằng ven biển; phía đông là biển và thềm lục địa.

+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh, có sự phân hoá giữa khu vực phía đông với phía tây dãy Trường Sơn Bắc, phân hoá theo độ cao địa hình. 

+ Nguồn nước ở Bắc Trung Bộ phong phú

+ Rừng của Bắc Trung Bộ chiếm 21,1% diện tích rừng cả nước (năm 2021).

+ Khoáng sản đa dạng.

+ Biển, đảo: Vùng biển rộng, nguồn lợi thuỷ sản dồi dào, bờ biển dài với nhiều bãi biển đẹp cho phép phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biến: khai thác và nuôi trồng hải sản, giao thông vận tải, du lịch, khai thác khoáng sản.

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 12.1, hãy:

– Xác định vị trí địa lí của Bắc Trung Bộ.

– Xác định phạm vi lãnh thổ của Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

- Vị trí địa lí: khoảng 51,2 nghìn km²; giáp với Trung du và miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng, Duyên hải Nam Trung Bộ; giáp với nước láng giềng Lào.

- Phạm vi lãnh thổ: Bắc Trung Bộ gồm 6 tỉnh: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Lãnh thổ kéo dài từ bắc vào nam, hẹp ngang từ tây sang đông, phía đông là vùng biển rộng với nhiều đảo, quần đảo.

II. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 12.1, hãy:

- Trình bày đặc điểm phân hoá tự nhiên ở Bắc Trung Bộ.

- Giải thích ảnh hưởng của tự nhiên đến sự hình thành cơ cấu kinh tế của Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

- Đặc điểm tự nhiên và sự phân bố và phát triển kinh tế Bắc trung bộ:

+ Lãnh thổ Bắc Trung Bộ kéo dài từ bắc xuống nam, phía tây là núi, đồi; tiếp đến là dải đồng bằng ven biển; phía đông là biển và thềm lục địa.

+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh, có sự phân hoá giữa khu vực phía đông với phía tây dãy Trường Sơn Bắc, phân hoá theo độ cao địa hình. 

+ Nguồn nước ở Bắc Trung Bộ phong phú

+ Rừng của Bắc Trung Bộ chiếm 21,1% diện tích rừng cả nước (năm 2021).

+ Khoáng sản đa dạng

+ Biển, đảo: Vùng biển rộng, nguồn lợi thuỷ sản dồi dào, bờ biển dài với nhiều bãi biển đẹp cho phép phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biến: khai thác và nuôi trồng hải sản, giao thông vận tải, du lịch, khai thác khoáng sản.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy trình bày vấn đề phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu ở Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

- Giải pháp để phòng chống thiên tai: xác định và phân vùng rủi ro thiên tai, dự báo, cảnh báo sớm về thiên tai; tuyên truyền, tập huấn về phòng chống thiên tai, xây dựng và nâng cấp hệ thống thuỷ lợi,...

- Gải pháp để khắc phục hậu quả thiên tai : xử lí môi trường, hỗ trợ người dân ổn định đời sống và sản xuất sau thiên tai; tăng cường công tác tìm kiếm cứu nạn;....

- Bắc Trung Bộ là khu vực chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu với các biểu hiện như: nhiệt độ trung bình năm tăng, lượng mưa thay đổi thất thường, mực nước biển dâng, gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan,... Biến đổi khí hậu đang tác động tiêu cực đến các hoạt động kinh tế – xã hội nơi đây.

- Nhóm giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu:

+ Bảo vệ và phát triển rừng ở khu vực miền núi, phục hồi diện tích rừng ven biển,

trồng thêm nhiều cây xanh.

+ Chuyển đổi mùa vụ cơ cấu cây trồng, vật nuôi thích nghi với thay đổi khí hậu.

+ Xây dựng, nâng cấp các công trình thuỷ lợi, đê biển đảm bảo tiêu, trữ nước, hạn chế xâm nhập mặn, xói lở bờ biển....

- Nhóm giải pháp giảm nhẹ biến đổi khí hậu:

+ Tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức.

+ Sử dụng tài nguyên nước, năng lượng hợp lí,

+ Xác định và công bố các khu vực ảnh hưởng nghiêm trọng 

- Nhóm giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu:

+ Bảo vệ và phát triển rừng ở khu vực miền núi, phục hồi diện tích rừng ven biển, trồng thêm nhiều cây xanh.

+ Chuyển đổi mùa vụ và cơ cấu cây trồng, vật nuôi thích nghi với sự thay đổi của khí hậu.

+ Xây dựng, nâng cấp các công trình thuỷ lợi, đê biển đảm bảo tiêu, trữ nước, hạn chế xâm nhập mặn, xói lở bờ biển....

III. ĐẶC ĐIỂM DÂN CƯ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy: 

- Trình bày đặc điểm phân bố dân cư ở Bắc Trung Bộ. 

- Giải thích tại sao có sự phân bổ đỏ.

Giải rút gọn:

- Đặc điểm phân bố dân cư:

+ Mật độ dân số: thấp hơn mức trung bình của cả nước.

+ Phân bố dân cư và dân tộc ở Bắc Trung Bộ có sự khác nhau theo không gian

- Giải thích sự phân bố dân cư:

+ Đồng bằng ven biển địa hình bằng phẳng, thuận lợi cho canh tác và sinh sống.

+ Vùng núi và gò đồi phía Tây địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn, hạn chế phát triển kinh tế.

+ Đồng bằng ven biển: phát triển kinh tế sớm, có nhiều ngành công nghiệp, dịch vụ, thu hút dân cư đến sinh sống.

+ Vùng núi và gò đồi phía Tây: kinh tế phát triển chậm hơn, cơ hội việc làm ít, dân cư thưa thớt.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Hoàn thành bảng sau vào vở ghi để thể hiện ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên đến phát triển kinh tế Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

Câu 2: Thu thập tài liệu và giới thiệu về một di sản thế giới ở Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng nằm ở phía tây tỉnh Quảng Bình, thuộc các huyện Bố Trạch, Minh Hóa và Tuyên Hóa