PHẦN MỞ ĐẦU

Câu 1: Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào. Có hai loại tế bào: tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực. Sinh vật nhân sơ có thể phân bố hầu như mọi nơi trên Trái Đất. Số lượng sinh vật nhân sơ có trên cơ thể người gấp hàng chục lần số lượng tế bào của cơ thể người. Tại sao các sinh vật nhân sơ lại có các đặc điểm thích nghi kì lạ đến vậy?

Giải rút gọn:

Giải thích: Sinh vật nhân sơ thường được cấu tạo từ 1 tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ. Kích thước nhỏ đem lại ưu thế: Tỉ lệ S/V lớn ® trao đổi chất nhanh ® chuyển hóa vật chất, năng lượng và sinh sản nhanh, biến đổi vật chất di truyền nhanh ® sinh vật nhân sơ thích nghi được hầu hết mọi nơi trên Trái Đất.

I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA TẾ BÀO NHÂN SƠ

Câu 1: Nêu các đặc điểm chung của tế bào nhân sơ. Vì sao loại tế bào này được gọi là tế bào nhân sơ?

Giải rút gọn:

Kích thước rất nhỏ.
Tỉ lệ S/V lớn ® trao đổi chất nhanh ® chuyển hoá vật chất, năng lượng và sinh sản nhanh ® thích nghi rất tốt.
Chưa có nhân hoàn chỉnh, chưa có màng nhân, hệ thống nội màng, các bào quan có màng bao bọc và bộ khung xương tế bào.
Cấu trúc đơn giản, có nhiều hình dạng khác nhau.
Gọi là tế bào nhân sơ vì chúng có cấu tạo rất đơn giản, chưa có nhân hoàn chỉnh.

Câu 2: Loại vi khuẩn A có kích thước trung bình là 1µm, loại vi khuẩn B có kích thước trung bình là 5µm. Theo lý thuyết, loại nào sẽ có tốc độ sinh sản nhanh hơn? Giải thích.

Giải rút gọn:

Kích thước nhỏ thì tỉ lệ S/V càng lớn ® tốc độ trao đổi chất nhanh ® chuyển hoá vật chất, năng lượng và sinh sản nhanh ® vi khuẩn A sẽ có tốc độ sinh sản nhanh hơn.

II. CẤU TẠO TẾ BÀO NHÂN SƠ

2. Thành tế bào và màng tế bào

Câu 1: Phân biệt lông và roi ở tế bào vi khuẩn.

Giải rút gọn:

Phân biệt lông và roi ở tế bào vi khuẩn:

Các đặc điểm phân biệt	Roi	Lông
Cấu tạo	Cấu tạo từ bó sợi protein	Cấu tạo từ bó sợi protein
Kích thước	Dài	Ngắn hơn roi
Số lượng	Một hoặc một vài roi	Nhiều
Chức năng	Là cơ quan vận động của tế bào	Giúp các tế bào vi khuẩn bám dính, tiếp hợp với nhau hoặc bám vào bề mặt tế bào của sinh vật khác.

Câu 2: Nêu cấu tạo và chức năng của thành tế bào và màng tế bào ở tế bào nhân sơ.

Giải rút gọn:

	Thành tế bào	Màng tế bào
Cấu tạo	Cấu tạo bởi peptidoglycan	Cấu tạo bởi lớp kép phospholipid và protein
Chức năng	ổn định hình dạng và bảo vệ tế bào	Trao đổi chất có chọn lọc, là nơi diễn ra các quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng

4. Vùng nhân

Câu 1: Tế bào chất và vùng nhân của tế bào nhân sơ có cấu trúc và chức năng như thế nào?

Giải rút gọn:

	Tế bào chất	Vùng nhân
Cấu tạo	Thành phần chính là bào tương. Thành phần của bào tương chủ yếu là nước, các hợp chất hữu cơ và vô cơ khác nhau. Có các hạt dự trữ và nhiều ribosome.	Không có màng bao bọc, hầu hết chỉ chứa một phân tử DNA dạng vòng, mạch kép.
Chức năng	Là nơi diễn ra các phản ứng hoá sinh	Chứa phân tử DNA mang thông tin di truyền

Câu 2: Tại sao lại gọi là vùng nhân mà không phải là nhân tế bào?

Giải rút gọn:

Vì tế bào nhân sơ chưa có màng nhân nên nhân không phân cách với tê bào chất, do đó ADN co cụm lại một chỗ.

Câu 3: Phân biệt DNA vùng nhân và plasmid.

Giải rút gọn:

DNA vùng nhân	Plasmid
Dạng vòng, mạch kép Mang thông tin di truyền	Nhỏ, dạng vòng, mạch kép. Thường chứa nhiều gene kháng thuốc kháng sinh. Các plasmind mang gene kháng thuốc kháng sinh có thể được truyền từ tế bào này sang tế bào khác bằng con đường tiếp hợp.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Hoàn thành bảng cấu trúc và chức năng các thành phần của tế bào nhân sơ theo mẫu sau:

Thành phần	Cấu trúc	Chức năng
Thành tế bào	?	?
...	?	?

Giải rút gọn:

Thành phần	Cấu trúc	Chức năng
Lông	Dạng sợi dài, nhô ra khỏi màng và thành tế bào	Giúp các tế bào vi khuẩn bám dính, tiếp hợp với nhau hoặc bám vào bề mặt tế bào của sinh vật khác.
Roi	Cấu tạo từ bó sợi protein	Là cơ quan vận động của tế bào.
Màng ngoài	Chủ yếu là lipopolysaccharide	Bảo vệ vi khuẩn khỏi sự tấn công của các tế bào bạch cầu.
Thành tế bào	Cấu tạo bởi peptidoglycan	Ổn định hình dạng và bảo vệ tế bào
Màng tế bào	Cấu tạo bởi lớp kép phospholipid và protein	Trao đổi chất có chọn lọc, là nơi diễn ra các quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng
Tế bào chất	Thành phần chính là bào tương. Thành phần của bào tương chủ yếu là nước, các hợp chất hữu cơ và vô cơ khác nhau. Có các hạt dự trữ và nhiều ribosome.	Là nơi diễn ra các phản ứng hoá sinh
Vùng nhân	Không có màng bao bọc và hầu hết chỉ chứa một phân tử DNA dạng vòng, mạch kép.	Chứa phân tử DNA mang thông tin di truyền

Câu 2: Đặc điểm cấu trúc nào của tế bào vi khuẩn được ứng dụng trong kĩ thuật di truyền để biến nạp gene mong muốn từ tế bào này sang tế bào khác?

Giải rút gọn:

Đặc điểm: có các plasmid là DNA nhỏ, dạng vòng, mạch kép. Trên các plasmid thường chứa nhiều gene kháng thuốc kháng sinh, có thể truyền từ tế bào vi khuẩn này sang tế bào vi khuẩn khác qua tiếp hợp.

Câu 3: Dựa vào thành phần nào người ta có thể phân biệt được 2 nhóm vi khuẩn Gr-, Gr+? Điều này có ý nghĩa gì đối với y học?

Giải rút gọn:

Dựa vào cấu tạo của thành tế bào: