BÀI 7 - TẾ BÀO NHÂN SƠ

MỞ ĐẦU

Câu 1: Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào. Có hai loại tế bào: tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực. Sinh vật nhân sơ có thể phân bố hầu như mọi nơi trên Trái Đất. Số lượng sinh vật nhân sơ có trên cơ thể người gấp hàng chục lần số lượng tế bào của cơ thể người. Tại sao các sinh vật nhân sơ lại có các đặc điểm thích nghi kì lạ đến vậy?

Đáp án chuẩn:

Sinh vật nhân sơ có đặc điểm thích nghi là được cấu tạo từ 1 tế bào nhân sơ, có kích thước nhỏ. Kích thước nhỏ mang lại ưu thế cho tế bào nhân sơ như tỉ lệ diện tích bề mặt trên thể tích lớn, dẫn đến tốc độ trao đổi chất nhanh. Nhờ vào điều này, sinh vật nhân sơ có khả năng chuyển hóa vật chất, năng lượng và sinh sản nhanh, và biến đổi vật chất di truyền nhanh. Điều này giúp chúng thích nghi được với hầu hết mọi môi trường trên Trái Đất.

I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA TẾ BÀO NHÂN SƠ

Câu 1: Nêu các đặc điểm chung của tế bào nhân sơ. Vì sao loại tế bào này được gọi là tế bào nhân sơ?

Đáp án chuẩn:

- Tế bào nhân sơ có kích thước dao động từ 1µm đến 5µm, bằng khoảng 1/10 so với tế bào nhân thực.

- Tỉ lệ S/V lớn dẫn đến tốc độ trao đổi chất với môi trường nhanh, giúp tế bào có khả năng thích nghi tốt.

- Chúng chưa có nhân hoàn chỉnh, màng nhân ngăn cách giữa chất nhân và tế bào chất, hệ thống nội màng, các bào quan có màng bao bọc và bộ khung xương tế bào. Cấu trúc của chúng đơn giản, có nhiều hình dạng khác nhau như hình cầu, hình qua và hình xoắn..

• Loại tế bào này được gọi là tế bào nhân sơ vì chúng có cấu tạo rất đơn giản, chưa có nhân hoàn chỉnh.

Câu 2: Loại vi khuẩn A có kích thước trung bình là 1µm, loại vi khuẩn B có kích thước trung bình là 5µm. Theo lý thuyết, loại nào sẽ có tốc độ sinh sản nhanh hơn? Giải thích.

Đáp án chuẩn:

Kích thước nhỏ của vi khuẩn A dẫn đến tỉ lệ bề mặt trái tim/volume cao hơn, giúp tăng tốc độ trao đổi chất với môi trường, chuyển hoá vật chất và năng lượng nhanh hơn, cũng như sinh sản nhanh hơn.

II. CẤU TẠO TẾ BÀO NHÂN SƠ

1. Lông, roi và màng ngoài

2. Thành tế ào và màng tế bào

Câu 1: Phân biệt lông và roi ở tế bào vi khuẩn.

Đáp án chuẩn:

Phân biệt lông và roi ở tế bào vi khuẩn:

 Câu 2: Nêu cấu tạo và chức năng của thành tế bào và màng tế bào ở tế bào nhân sơ.

Đáp án chuẩn:

Nêu cấu tạo và chức năng của thành tế bào và màng tế bào ở tế bào nhân sơ.

3. Tế bào chất

4. Vùng nhân

Câu 1: Tế bào chất và vùng nhân của tế bào nhân sơ có cấu trúc và chức năng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Cấu trúc và chức năng của tế bào chất và vùng nhân của tế bào nhân sơ.

 Câu 2: Tại sao lại gọi là vùng nhân mà không phải là nhân tế bào?

Đáp án chuẩn:

Vùng nhân là không có màng nhân, ADN tế bào nhân sơ không phân cách với tế bào chất, nên ADN co lại một chỗ.

Câu 3: Phân biệt DNA vùng nhân và plasmid.

Đáp án chuẩn:

Phân biệt DNA vùng nhân và plasmid:

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Hoàn thành bảng cấu trúc và chức năng các thành phần của tế bào nhân sơ theo mẫu sau:

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Đặc điểm cấu trúc nào của tế bào vi khuẩn được ứng dụng trong kĩ thuật di truyền để biến nạp gene mong muốn từ tế bào này sang tế bào khác?

Đáp án chuẩn:

Cấu trúc của tế bào vi khuẩn có plasmid được sử dụng trong kỹ thuật di truyền để chuyển gen mong muốn từ tế bào này sang tế bào khác. Plasmid là DNA nhỏ, dạng vòng, mạch kép. Các plasmid thường chứa nhiều gene kháng thuốc kháng sinh, và chúng có thể được truyền từ tế bào vi khuẩn này sang tế bào vi khuẩn khác bằng cơ chế tiếp hợp.

Câu 3: Dựa vào thành phần nào người ta có thể phân biệt được 2 nhóm vi khuẩn Gr-, Gr+? Điều này có ý nghĩa gì đối với y học?

Đáp án chuẩn:

Dựa vào cấu tạo thành tế bào:

- Vi khuẩn Gr+: thành tế bào dày, nhuộm màu tím khi dùng phương pháp nhuộm gram.

- Vi khuẩn Gr-: thành tế bào mỏng, nhuộm màu đỏ khi dùng phương pháp nhuộm gram.

Phương pháp nhuộm gram giúp phân biệt nhanh các loại vi khuẩn và quan trọng trong chẩn đoán bệnh nhiễm khuẩn.