PHẦN MỞ ĐẦU

Câu 1: Vật sống hay không sống đều được cấu tạo từ các nguyên tố hóa học, có thể được tổ chức theo các cấp độ khác nhau và có chung nhiều đặc điểm. Tuy vậy, thế giới sống được tổ chức một cách đặc biệt tạo nên các sinh vật có những đặc điểm mà vật không sống không có được. Vậy thế giới sống được tổ chức như thế nào và có các đặc điểm chung gì?

Giải rút gọn:

Thế giới sống được tổ chức thành nhiều cấp bậc từ nhỏ đến lớn gồm các cấp tổ chức trung gian. Tất cả cấp độ tổ chức cơ bản của thế giới sống đều được cấu tạo từ một hoặc nhiều tế bào.
Đặc điểm chung của thế giới sống: được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc, các cấp độ tổ chức sống là những hệ mở và tự điều chỉnh, thế giới sống liên tục tiến hóa.

I. CÁC CẤP ĐỘ TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG

1. Khái niệm cấp độ tổ chức sống

Câu 1: Nêu khái niệm cấp độ tổ chức sống.

Giải rút gọn:

Cấp độ tổ chức sống là cấp độ tổ chức có biểu hiện đầy đủ chức năng của sự sống.

Câu 2: Quan sát hình 3.1, hãy cho biết những cấp độ tổ chức nào có đầy đủ các đặc điểm của sự sống.

Giải rút gọn:

Những cấp độ tổ chức có đầy đủ các đặc điểm của sự sống: tế bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã, hệ sinh thái.

2. Mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức của thế giới sống

Câu 1: Giải thích mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống.

Giải rút gọn:

Mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống được thể hiện thông qua mối quan hệ về cấu tạo và chức năng: Cấp độ tổ chức thấp làm nền tảng để cấu tạo nên cấp độ tổ chức cao hơn. Giữa các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ về chức năng: Các cấp độ tổ chức hoạt động luôn thống nhất với nhau để duy trì các hoạt động sống.

II. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA THẾ GIỚI SỐNG

Câu 1: Nêu đặc điểm chung của các cấp độ tổ chức sống. Tại sao nói các cấp độ tổ chức sống là những hệ mở, tự điều chỉnh?

Giải rút gọn:

Đặc điểm chung: được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc, các cấp độ tổ chức sống là những hệ mở và tự điều chỉnh, thế giới sống liên tục tiến hóa.
Các cấp độ tổ chức sống là những hệ mở, tự điều chỉnh vì không ngừng trao đổi vật chất và năng lượng với môi trường. Các hệ thống sống có khả năng tự điều chỉnh, duy trì ổn định, không phụ thuộc vào sự thay đổi của môi trường.

Câu 2: Phân tích đặc điểm cho thấy cơ thể người là một hệ mở, tự điều chỉnh.

Giải rút gọn:

Đặc điểm cho thấy cơ thể người là một hệ mở: Cơ thể người luôn trao đổi vật chất và năng lượng với môi trường và có khả năng cảm ứng để trả lời các kích thích từ môi trường giúp cơ thể người có thể tồn tại và phát triển.
Đặc điểm cho thấy cơ thể người là một hệ tự điều chỉnh: Cơ thể người có các cơ chế duy trì thân nhiệt và có các cơ chế ổn định môi trường trong để duy trì các chỉ số tương đối ổn định.

Câu 3: Thế giới sống liên tục tiến hoá dựa trên cơ sở nào?

Giải rút gọn:

Tiến hóa xảy dựa trên cơ sở: Quá trình truyền đạt thông tin di truyền (DNA) từ thế hệ tế bào này sang thế hệ tế bào khác một cách tương đối chính xác nhưng cũng luôn phát sinh những đột biến. Điều kiện môi trường sống luôn thay đổi khiến tiến hóa lựa chọn những thể đột biến có kiểu hình thích nghi nhất với môi trường.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Phân biệt các cấp độ tổ chức sống.

Giải rút gọn:

Các cấp tổ chức sống	Đặc điểm
Tế bào	Đơn vị tổ chức nhỏ nhất có đầy đủ các đặc điểm của sự sống. Được tổ chức từ các bào quan.
Cơ thể	Có các cấp bậc cấu trúc trung gian.
Quần thể	Tập hợp các cá thể (cơ thể sinh vật) cùng loài sống trong một khu vực địa lí nhất định và vào thời điểm nhất định.
Quần xã	Tập hợp các quần thể của nhiều loài khác nhau cùng tồn tại trong một khu vực địa lí ở cùng một thời điểm.
Hệ sinh thái	Do quần xã tương tác với nhau và với môi trường tạo nên.

Câu 2: Một con robot cũng có khả năng di chuyển, tương tác với môi trường xung quanh, thậm chí trả lời các câu hỏi và đưa ra lời khuyên hữu ích cho các bác sĩ trong việc điều trị bệnh. Con robot có đặc điểm nào giống và khác với vật sống?

Giải rút gọn:

	Robot	Vật sống
Giống nhau	Có khả năng di chuyển Có thể phản ứng lại với các kích thích bên ngoài. Có khả năng chuyển hoá các dạng năng lượng.
Khác nhau	Không có khả năng sinh sản, lớn lên, phát triển theo thời gian Các phản ứng của rôbốt là các chương trình, thuật toán được con người cài đặt sẵn.	Có khả năng lớn lên. sinh sản tạo ra các thế hệ sau. Phản ứng bẩm sinh hoặc học được trong quá trình sinh trưởng và phát triển

Câu 3: Tại sao nói "Nếu Mặt Trời không còn tồn tại thì Trái Đất sẽ bị huỷ diệt"?

Giải rút gọn:

Vì năng lượng Mặt Trời được các sinh vật quang hợp hấp thụ để tổng hợp nên chất hữu cơ ® chuỗi và lưới thức ăn, năng lượng tích lũy trong chất hữu cơ được chuyển cho toàn bộ các sinh vật khác trong thế giới sống. Nếu Mặt Trời không còn ® tất cả các sinh vật đều không có năng lượng để duy trì sự sống. Ngoài ra, nếu không có sức nóng từ Mặt Trời thì Trái Đất sẽ trở nên lạnh hơn vượt qua ngưỡng chịu đựng và tự điều chỉnh của sinh vật.