BÀI 1 - GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT MÔN SINH HỌC

MỞ ĐẦU

Câu 1: Không chỉ đồ ăn thức uống, quần áo và nhiều vật dụng chúng ta sử dụng hằng ngày là sản phẩm trực tiếp có liên quan đến sinh học, mà ngay cả một trí nhớ tuyệt vời, một giọng ca để đời hay một khả năng hội họa xuất chúng bạn có được cũng do tổ hợp gen đặc biệt của bạn tương tác với một môi trường học tập phù hợp. Vậy sinh học nghiên cứu những gì và có vai trò như thế nào với đời sống xã hội?

Giải rút gọn:

• Đối tượng nghiên cứu: sự sống ở tất cả các cấp độ. Các lĩnh vực nghiên cứu sinh học chia thành 2 loại chính:
• Nghiên cứu cơ bản: Tìm hiểu cấu trúc các cấp độ tổ chức sống, phân loại, cách thức vận hành và tiến hóa của thế giới sống.
• Nghiên cứu ứng dụng: Khám phá thế giới sống tìm cách đưa những phát kiến mới về sinh học ứng dụng vào thực tiễn đời sống.
• Vai trò: Nghiên cứu sinh học đem lại nhiều ứng dụng trong mọi mặt của đời sống xã hội con người 

II. CÁC NGÀNH NGHỀ LIÊN QUAN ĐẾN SINH HỌC

Câu 1: Hãy nêu các lĩnh vực nghiên cứu sinh học được tìm hiểu trong cấp Trung học phổ thông.

Giải rút gọn:

Ở góc độ môn học trong Chương trình Giáo dục phổ thông:

• Lớp 10 tìm hiểu về sinh học tế bào và thế giới vi sinh vật.
• Lớp 11 nghiên cứu sinh học cơ thể.
• Lớp 12 nghiên cứu di truyền học, tiến hoá và sinh thái học.

Câu 2: Hãy nêu một số thành tựu ứng dụng sinh học trong đời sống.

Giải rút gọn:

• Giải trình tự gene người và nhiều loại sinh vật khác nhau ® sản xuất ra được nhiều loại thuốc hướng đích để chữa các bệnh hiểm nghèo.
• Giải trình tự DNA giúp xác định thân nhân hay xác định quan hệ huyết thống.
• Tạo ra những giống vật nuôi, cây trồng có năng suất, chất lượng cao.

Câu 3: Lĩnh vực và ngành nghề nào của sinh học mà em muốn theo đuổi? Theo em, triển vọng tương lai của ngành nghề đó như thế nào?

Giải rút gọn:

Em muốn theo đuổi ngành y - dược học. Theo em, triển vọng tương lai ngành nghề này sẽ:

• Đây là ngành đem những ứng dụng công nghệ sinh học vào trong lĩnh vực sức khỏe
• Trong thời đại hội nhập và phát triển, tại Việt Nam với các vấn đề nâng cao chất lượng cuộc sống thì sức khỏe con người chính là ưu tiên hàng đầu. 
• Nhiều người lo lắng về vấn đề thực phẩm chức năng an tòan, mỹ phẩm an toàn để bảo vệ sức khỏe lẫn sắc đẹp.

Thực tế cuộc sống đang đặt ra rất nhiều vấn đề cần áp dụng công nghệ sinh học. Do đó, tiềm năng phát triển của ngành y -  dược học là rất lớn.

III. SINH HỌC VỚI SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ XÃ HỘI

Câu 1: Thế nào là phát triển bền vững?

Giải rút gọn:

Phát triển bền vững được hiểu là sự phát triển đáp ứng được nhu cầu của xã hội hiện tại, nhưng không làm tổn hại đến khả năng tiếp cận với nhu cầu phát triển của các thế hệ tương lai.

Câu 2: Liệt kê một số hoạt động hằng ngày của chúng ta có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững.

Giải rút gọn:

Một số hoạt động hằng ngày: Phá rừng, thải các chất khí vào bầu khí quyển,…

Câu 3: Xét ở góc độ nhà sinh học, em hãy giải thích xem sinh học đóng vai trò như thế nào trong sự phát triển bền vững môi trường sống và những vấn đề toàn cầu.

Giải rút gọn:

Sinh học đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững môi trường sống và những vấn đề toàn cầu. Nghiên cứu sinh học góp phần cung cấp cơ sở khoa học giúp cho chính phủ có những chiến lược phát triển kinh tế phù hợp với sự phát triển bền vững. 

• Việc trang bị kiến thức tối thiểu về sinh học giúp xây dựng xã hội phát triển bền vững cho các thế hệ mai sau.

Câu 4: Hãy giải thích mối quan hệ của sinh học với kinh tế, công nghệ và vấn đề đạo đức xã hội.

Giải rút gọn:

Mối quan hệ của sinh học với kinh tế, công nghệ và vấn đề đạo đức xã hội:

• Mọi tiến bộ của sinh học áp dụng vào đời sống không được vi phạm những chuẩn mực đạo đức xã hội.
• Những ứng dụng của sinh học đã đem lại giá trị kinh tế vô cùng to lớn cho con người. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích cũng có nhiều vấn đề phát sinh khi áp dụng vào thực tiễn.
• Nghiên cứu sinh học cơ bản còn giúp phát triển các công nghệ phỏng sinh học áp dụng trong cải tiến, tối ưu hoá các công cụ máy móc.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Nếu trở thành một nhà sinh học, em chọn đối tượng và mục tiêu nghiên cứu là gì?

Giải rút gọn:

Nếu là 1 nhà sinh học em sẽ:

• Đối tượng nghiên cứu: kháng thể đơn dòng
• Mục tiêu nghiên cứu: Phân tích miễn dịch, định vị các khối u, phát hiện một số protein có liên quan đến sự hình thành khối u, xác định sự có mặt của các loại vi khuẩn khác nhau,... giúp cho các bác sĩ xác định bệnh một cách nhanh chóng và chính xác.

Câu 2: Hãy cho biết một vài vật dụng mà em dùng hằng ngày là sản phẩm có liên quan trực tiếp đến các ứng dụng sinh học.

Giải rút gọn:

Vật dụng em dùng hằng ngày: bàn ghế gỗ, giường gỗ, màng bọc thực phẩm sinh học,…

Câu 3: Em cùng gia đình nên sử dụng những loại vật dụng gì để có thể góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường? Tại sao chúng ta cần phân loại rác thải và hạn chế sử dụng sản phẩm làm phát sinh rác thải nhựa?

Giải rút gọn:

• Em và gia đình nên sử dụng các loại vật liệu có thể phân hủy tự nhiên hoặc có thể tái chế sử dụng lại để góp phần bảo vệ môi trường.
• Chúng ta cần phân loại rác thải và hạn chế sử dụng sản phẩm làm phát sinh rác thải nhựa vì các vật liệu nhựa khó phân hủy hay tái chế. Chúng có thể tồn tại rất lâu trong môi trường gây ra các ảnh hưởng tiêu cực, lâu dài tới các loài sinh vật sống và con người. 

Câu 4: Nêu một ví dụ về nghiên cứu sinh học có thể gây nên mối lo ngại của xã hội về đạo đức sinh học.

Giải rút gọn:

Ví dụ: Việc áp dụng các kỹ thuật chỉnh sửa dòng chủng hệ trong y khoa rất có thể sẽ dẫn đến một biến chuyển sâu sắc cho lợi ích con người, với những hệ quả cụ thể trên phương diện tuổi thọ, bản sắc và năng suất của từng cá thể.