BÀI 12 - TRUYỀN TIN TẾ BÀO

MỞ ĐẦU

Câu 1: Hình bên minh họa sự truyền các phân tử tín hiệu hóa học giữa hai tế bào thần kinh qua một khe hở được gọi là synapse (khớp thần kinh). Nếu sự giao tiếp này bị ngưng trệ trong tích tắc, tính mạng chúng ta sẽ bị đe dọa. Vậy quá trình các tế bào truyền tín hiệu và nhận tín hiệu diễn ra như thế nào?

Giải rút gọn:

Quá trình các tế bào truyền tín hiệu và nhận tín hiệu diễn ra như sau:

Tế bào tiếp nhận tín hiệu bằng các protein thụ thể trên màng tế bào hoặc thụ thể nằm trong tế bào chất. 

• Truyền tín hiệu trong tế bào là sự chuyển đổi tín hiệu giữa các phân tử trong con đường truyền tin của tế bào: Phân tử tín hiệu đến từ tế bào khác được thụ thể của tế bào tiếp nhận ® cấu hình thụ thể bị biến đổi ® thay đổi từ bất hoạt sang hoạt động ® hoạt hóa phân tử liền kề ® cho tới khi đến phân tử đích cuối cùng.

I. TRUYỀN TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO

Câu 1: Thế nào là truyền tin giữa các tế bào?

Giải rút gọn:

Truyền tin giữa các tế bào là sự phát tán và nhận các phân tử tín hiệu qua lại giữa các tế bào.

Câu 2: Thông tin mà các tế bào truyền cho nhau có thể là gì?

Giải rút gọn:

Thông tin mà các tế bào truyền cho nhau chủ yếu là các tín hiệu hóa học 

Câu 3: Các tế bào trong cơ thể đa bào có thể truyền tin cho nhau bằng những cách nào?

Giải rút gọn:

Tín hiệu truyền từ tế bào này tới tế bào khác qua bốn cách chủ yếu: truyền tin trực tiếp, tuyền tin cận tiết, truyền tin nội tiết và truyền tin qua synapse.

II. TRUYỀN TIN TRONG TẾ BÀO

Câu 1: Thụ thể là gì? Có những loại thụ thể nào? 

Giải rút gọn:

• Thụ thể là các protein trên màng tế bào hoặc trong tế bào chất có chức năng tiếp nhận tín hiệu.
• Thụ thể có thể là các protein kênh trên màng, các enzyme, các loại protein tham gia vào quá trình hoạt hóa gene hoặc nhiều loại protein kết cặp với enzyme.

Câu 2: Tín hiệu đến từ bên ngoài đến tế bào được chuyển đổi như thế nào bên trong tế bào?

Giải rút gọn:

Phân tử tín hiệu đến từ tế bào khác được thụ thể của tế bào tiếp nhận và cấu hình của nó bị biến đổi ® thay đổi từ bất hoạt sang hoạt động ® hoạt hóa phân tử liền kề và cứ như vậy cho tới khi phân tử đích cuối cùng.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Vì sao cùng một tín hiệu nhưng các tế bào khác nhau của cùng một cơ thể lại có thể tạo ra các đáp ứng khác nhau?

Giải rút gọn:

Do thụ thể tiếp nhận hormone ở các tế bào khác nhau nằm trong các con đường truyền tín hiệu khác nhau.

Câu 2: Khi thụ thể tiếp nhận tín hiệu nằm trong tế bào chất thì phân tử tín hiệu thường là loại gì để có thể đi được qua màng sinh chất? Cho ví dụ.

Giải rút gọn:

• Khi thụ thể tiếp nhận tín hiệu nằm trong tế bào chất thì phân tử tín hiệu thường là những chất có kích thước nhỏ hoặc có tính kị nước để có thể đi được qua màng sinh chất
• Ví dụ: các hormone (insulin, testosterol...)