BÀI 3: MỐI QUAN HỆ GIỮA CÂY TRỒNG VÀ CÁC YẾU TỐ CHÍNH TRONG TRỒNG TRỌT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy chỉ ra những yếu tố chính trong trồng trọt có ảnh hưởng đến cây trồng được minh họa trong Hình 3.1.

Giải rút gọn:

Yếu tố: nhiệt độ, ánh sáng, nước, độ ẩm, đất trồng, dinh dưỡng, giống cây trồng, kĩ thuật canh tác.

1. NHIỆT ĐỘ

Hình thành kiến thức:

1. Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình quang hợp và hô hấp của cây trồng?
2. Em hãy quan sát Hình 3.2 và cho biết phạm vi nhiệt độ thích hợp cho sinh trưởng của cây khoai tây.

Giải rút gọn:

Ảnh hưởng: Nhiệt độ cao làm giảm hiệu suất quang hợp, tăng hiệu suất hô hấp, thúc đẩy sự già hóa, ức chế sự xuân hóa. Nhiệt độ thấp ngược lại. 

Phạm vi nhiệt độ thích hợp: 20 - 32^oC

Luyện tập:

1. Em hãy phân tích tác động của nhiệt độ đối với cây trồng
2. Em hãy quan sát Hình 3.3 và cho biết nhiệt độ ảnh hưởng như nào đến sự ra hoa của cây phong lữ thảo.

Giải rút gọn:

Tác động: Nhiệt độ cao làm hạt mất sức sống; rễ, thân lá sinh trưởng kém; ra hoa, đậu quả và kết hạt kém; rút ngắn thời gian sinh trưởng. Nhiệt độ thấp làm hạt khó nảy mầm, cây còi chậm phát triển; ra hoa, đậu quả và kết hạt kém. 

Ảnh hưởng: 

- Nhiệt độ 17^oC: số ngày kéo dài 73 ngày 

- Nhiệt độ 20^oC: số ngày kéo dài 59 ngày

- Nhiệt độ 23^oC: số ngày kéo dài 50 ngày

- Nhiệt độ 26^oC: số ngày kéo dài 42 ngày

2. ÁNH SÁNG

Hình thành kiến thức: Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng?

Giải rút gọn:

Ảnh hưởng: hiệu quả quang hợp; hình thái; khả năng sinh trưởng của thân, lá; khả năng phân cành; khả năng phân hóa mầm hoa; giới tính của cây trồng.

Luyện tập: Dựa vào các Hình 3.4 đến 3.6, em hãy phân tích mối quan hệ giữa ánh sáng với cây trồng.

Giải rút gọn:

Cường độ chiếu sáng ảnh hưởng đến cây xà lách 21 ngày tuổi.

Chất lượng ánh sáng ảnh hưởng đến sự nảy mầm, sinh trưởng của cây con thiết đinh.

Phản ứng của cây hoa cúc và hoa lily với thời gian chiếu sáng

Vận dụng: Trong trồng trọt, người ta thường thắp đèn cho cây thanh long, cây hoa cúc nhằm mục đích gì? Vì sao?

Giải rút gọn:

Mục đích: làm tăng giá trị của chậu hoa, giúp cây thanh long tăng năng suất , cây sinh trưởng tốt, thu hoạch sớm.

3. NƯỚC

Hình thành kiến thức: Em hãy cho biết việc thiếu hoặc thừa nước ảnh hưởng đến cây trồng như thế nào?

Giải rút gọn:

Dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, diễn ra lâu ngày cây có thể bị chết.

4. ĐẤT

Luyện tập: Dựa vào hình 3.7, em hãy chỉ rõ mối quan hệ giữa đất và cây trồng.

Giải rút gọn:

Đất dự trữ và cung cấp nước, dinh dưỡng cho cây trồng, trao đổi khí giữa rễ cây và môi trường; giữ cho cây đứng vững.

5. DINH DƯỠNG

Hình thành kiến thức: Trong 14 nguyên tố dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng, nguyên tố nào là đa lượng, trung lượng và vi lượng?

Giải rút gọn:

Nguyên tố đa lượng:  N, P, K

Nguyên tố trung lượng: S, Ca, Mg, Si

Nguyên tố vi lượng: MN, Cu, B, Zn, Fe, Mo, Cl

Luyện tập: Em hãy mô tả triệu chứng thiếu dinh dưỡng trên lá ngô trong Hình 3.8

Giải rút gọn:

Thiếu N: bị vàng đi ở chóp, dọc theo gân lá chính

Thiếu P: Lá cây có màu tím, đỏ tím, xuất hiện đầu tiên trên mép lá già.

Thiếu K: màu xanh của lá giảm, lá vàng tái, sọc màu đỏ thường xuất hiện phần thân dưới và trên bẹ lá ngô

Thiếu Mg: lá màu xanh tái với vết màu nâu rỉ sắt ở lá gân gốc

Vận dụng: Em hãy tìm hiểu yêu cầu về nhiệt độ, ánh sáng, nước (độ ẩm), đất và dinh dưỡng của một số loại cây trồng phổ biến ở địa phương.

Giải rút gọn:

Cây lúa thích nghi với nhiều loại nhiệt độ, tối ưu là 21-24 độ C, ánh sáng phù hợp, độ ẩm đất ổn định, đất phù sa giàu dinh dưỡng và cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây.

6. GIỐNG CÂY TRỒNG

Luyện tập: Quan sát Hình 3.9 và chỉ ra sự khác biệt về hình thái quả của các giống dưa thơm

Giải rút gọn:

Giống Santa Claus: vỏ dày, màu xanh đậm, sọc xanh lá và thịt bên trong từ xanh nhạt đến trắng 

Giống Galia: vỏ vàng, ruột xanh nhạt

Giống Charentais: vỏ chia khe, xám xanh, ruột cam.

Giống Persian: quả tròn, vỏ vân lưới , ruột cam.

Giống Sugar kiss: vỏ vàng nhạt, vân lưới, ruột cam, đặc ruột, khoang hạt nhỏ.

Giống Tuscan: trái tròn, ruột cam, đặc ruột, khoang hạt nhỏ, vân lưới đẹp.

7. KĨ THUẬT CANH TÁC

Hình thành kiến thức: Để cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, cần áp dụng những biện pháp kĩ thuật canh tác nào? Vì sao?

Giải rút gọn:

Kỹ thuật làm đất: điều kiện môi trường sinh sống thuận lợi cho nhiều loại sinh vật, nâng cao tính đa dạng sinh học.

Luân canh cây trồng: nâng cao năng suất cây trồng, tạo môi trường bất lợi cho sâu 

Bố trí thời vụ gieo trồng hợp lí => nâng cao năng suất cây trồng