Bài 14: BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát Hình 14.1 và cho biết hình ảnh nào là cây trồng bị bệnh hại? Vì sao?

Giải rút gọn:

Cây trồng bị bệnh hại: A,B,C,D,G => Nhờ trạng thái không bình thường của cây 

1. KHÁI NIỆM BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

1.2. Nguyên nhân gây bệnh

Hình thành kiến thức:

1. Vì sao bệnh hại lại làm giảm năng suất và phẩm chất cây trồng
2. Vì sao bệnh sinh lí là tiền đề cho bệnh do sinh vật phát triển và gây hại cho cây trồng?
3. Vì sao bệnh do sinh vật gây hại có tính lây lan mạnh?

Giải rút gọn:

1.  Ảnh hưởng xấu đến cây trồng, cây trồng bị chết.
2.  Yếu tố ngoại cảnh bất lợi của môi trường tạo điều kiện thuận lợi cho sinh vật có hại phát triển
3.  Nguồn bệnh tồn tại trên cây, đất và các kí chủ khác trên đồng ruộng

Luyện tập: Quan sát Hình 14.2; 14.3 và mô tả đặc điểm bất thường ở cây bị bệnh.

Giải rút gọn:

A: héo xanh 

B: bị bệnh mốc sương

C: Rễ bị tuyến trùng

D: thối thân xì mủ sầu riêng.

A2: bị héo 

B2: bị tuyết phủ

C2: bị thiếu lân

D2: thiếu canxi

1.3. Triệu chứng của cây bị bệnh

Luyện tập: Quan sát Hình 14.4 và chỉ ra những triệu chứng bệnh hại cây trồng điển hình.

Giải rút gọn:

Ví dụ: vết đốm, biến dạng cây, héo rũ, loét trên các bộ phận cây,…

2. MỘT SỐ BỆNH HẠI CÂY TRỒNG THƯỜNG GẶP

2.1. Bệnh đạo ôn hại lúa

Hình thành kiến thức:

1.  Vì sao bệnh đạo ôn hại lúa gây hại nặng khi trời âm u, thời tiết mát, độ ẩm cao?
2.  Vì sao không nên bón thừa đạm, nên tăng cường bón kali để phòng bệnh đạo ôn hại lúa?

Giải rút gọn:

1.  Điều kiện thuận lợi cho sinh vật có hại phát triển mạnh
2.  Rễ lớn hút nhiều nhưng đất nghèo kali sẽ làm cho nấm đạo ôn phát sinh, gây hại mạnh.

Luyện tập: Quan sát Hình 14.5 và mô tả các triệu chứng của bệnh đạo ôn hại lúa.

Giải rút gọn:

Lá ban đầu vết bệnh rất nhỏ, sau đó lớn dẫn và có hình thoi, ở giữa bị hoại tử và khô xám. Bệnh tấn công trên cổ bông, cổ giẻ lúa => bông, giẻ bị khô và gãy.

Vận dụng: Ở địa phương em, vào mùa nào lúa dễ mắc bệnh đạo ôn? Vì sao?

Giải rút gọn:

Giai đoạn lúa ôm đòng trổ (giữa tháng 4 đến đầu tháng 5) 

1. Bệnh xoăn vàng lá cà chua

Hình thành kiến thức:

1.  Tại sao bệnh xoăn vàng lá lại làm cây cà chua bị lùn?
2.  Làm thế nào phòng ngừa bệnh xoăn vàng lá cà chua?

Giải rút gọn:

1.  Do virus xoăn vàng lá gây ra. Virus tồn tại bên trong cây, lan truyền từ cây này sang cây khác 
2.  Biện pháp: Dùng giống kháng virus xoăn vàng lá, nhổ bỏ cây bệnh đem tiêu hủy; luân canh nghiêm ngặt;

Luyện tập: Quan sát Hình 14.6 và mô tả triệu chứng của bệnh xoăn vàng lá cà chua

Giải rút gọn:

Lá xoăn, bị đốm vàng; thân thấp lùn, phình to.

Vận dụng:

1.  Tìm hiểu và kể tên một số giống cà chua kháng bệnh xoăn vàng lá ở Việt Nam.
2.  Ở địa phương em, trồng cà chua ở thời vụ nào dễ bị nhiễm bệnh xoăn vàng lá?

Giải rút gọn:

1.  Giống cà chua MV1; giống cà chua lai HT7; giống cà chua C95
2.  Thời tiết nóng, ẩm
3.  Bệnh vàng lá gân xanh hại cam

Hình thành kiến thức:

1.  Vì sao ở vườn trồng dày, đất dễ ngập úng thường bị bệnh vàng lá gân xanh nặng hơn?
2.  Vì sao cắt tỉa cành cho cây cam giúp phòng ngừa được bệnh vàng lá gân xanh?

Giải rút gọn:

1.  Rầy chổng cánh phát triển mạnh làm cho bệnh lây lan rất nhanh.
2.  Cành thông thoáng, tránh giao tán cây 

Luyện tập:

Quan sát Hình 14.7 và mô tả triệu chứng của bệnh vàng lá gân xanh hại cam.

Giải rút gọn:

Phiến lá hẹp, màu vàng, gân lá màu xanh; lá mọc thẳng đứng, khoảng cách giữa các lá ngắn; quả nhỏ, dị hình; hạt lép, màu nâu.

Vận dụng: Ở địa phương em, cây cam có được trồng xen với các cây trồng khác không? Cách trồng đó có phòng ngừa được bệnh vàng lá gân xanh không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Trồng được và cách trồng đó xua đuổi rầy chổng cánh

2.4. Bệnh do tuyến trùng hại rễ cây hồ tiêu

Hình thành kiến thức: Vì sao rễ cây hồ tiêu bị bệnh tuyến trùng lại nổi các nốt u sần và làm cây bị héo?

Giải rút gọn:

Tuyến trùng chích hút, bơm độc tố vào rễ, làm rễ bị nghẽn mạch, phồng to, giảm khả năng hấp thu nước và dưỡng chất khiến cây sinh trưởng và phát triển kém.

Luyện tập: Quan sát Hình 14.8 và mô tả đặc điểm cấu tạo của tuyến trùng, triệu chứng của bệnh tuyến trùng hại cây hồ tiêu.

Giải rút gọn:

Tuyến trùng: thực quản, kim chích, cơ quan sinh dục.

Triệu chứng: Cây sinh trưởng kém; lá vàng từ dưới gốc lên trên làm cây bị héo.