BÀI 13: SÂU HẠI CÂY TRỒNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết đâu là côn trùng hại cây trồng? Vì sao?

Giải rút gọn:

Châu chấu ăn lá, gây tổn hại mép lá hay cắt rời phần lớn phiến lá. 

Sâu keo mùa thu gây hại cho cây ngô

Rệp ăn cây nhà bằng cách hút nhựa cây từ lá, chồi và hoa. 

2. MỘT SỐ LOẠI SÂU HẠI CÂY TRỒNG THƯỜNG GẶP

2.1. Sâu cuốn lá nhỏ hại lúa

Luyện tập:

1. Quan sát Hình 13.2 và nghiên cứu nội dung mục 2.1, mô tả đặc điểm hình thái và tập tính sinh học của sâu cuốn lá nhỏ hại lúa.

2. Vì sao khi thấy bướm xuất hiện đồng loạt, 5-7 ngày sau phun thuốc diệt sâu sẽ có hiệu quả cao?

Giải rút gọn:

1. Trứng: hình bầu dục, màu trắng, khi sắp nở có màu vàng nhạt, rải rác hai mặt lá.

Sâu non: mới nở màu trắng sữa, lớn màu xanh lá mạ, thân chia đốt rõ ràng, thời gian phát triển 15 – 28 ngày. 

Nhộng: màu nâu, sống từ 6 – 10 ngày, thường vũ hoá vào ban đêm.

Trưởng thành: cánh màu vàng rơm, giữa cánh cỏ 3 sọc màu nâu, 2 sọc bìa dài và sọc giữa ngắn, thời gian sống từ 5 – 10 ngày. 

2. Sâu còn non, dễ chết khi tiếp xúc với thuốc.

2.2. Sâu tơ hại rau họ cải

Luyện tập:

1. Quan sát Hình 13.3 và nghiên cứu mục 2.2, mô tả đặc điểm hình thái và tập tính sinh học của sâu tơ.

2. Để phòng trừ sâu tơ, người ta thường sử dụng những biện pháp nào? Vì sao?

Giải rút gọn:

1. Trứng: hình bầu dục vàng xanh nhạt, đẻ rải rác ở mặt dưới của lá trong vòng 3 – 4 ngày.

Sâu non: màu xanh nhạt, chia đốt rõ ràng. Giai đoạn sâu non khoảng 11 20 ngày. Nhộng: màu vàng nhạt, bao bọc bởi các sợi tơ. Giai đoạn những là 5 – 10 ngày.

Trưởng thành: màu nâu xám, trên cánh có dải màu trắng (con đực) và dải màu vàng (con cải), 2 – 3 ngày thì đẻ trứng. 

2. Biện pháp: Sử dụng thiên địch, bẫy pheromone diệt con trưởng thành, luân canh với cây không cùng kí chủ 

2.3. Ruồi đục quả

Luyện tập: Nghiên cứu mục 2.3 và quan sát Hình 13.4, hãy mô tả đặc điểm hình thái và tập tính sinh học của ruồi đục quả.

Giải rút gọn:

Trứng: màu vàng nhạt, thon 2 đầu, thường được đẻ bên trong quả, nở sau 2 – 3 ngày.

Sâu non (dòi): màu trắng ngà, phía đầu nhọn có giác hút dịch màu đen. Giai đoạn sâu non kéo dài 7 – 12 ngày.

Nhộng: nằm trong kén màu vàng cam, giai đoạn nhộng kéo dài 10 – 14 ngày

Trưởng thành: ngực nâu đen, bụng nâu vàng. Trên lưng có nhiều vết chấm vả vết dải màu vàng. 

Luyện tập: Phòng trừ ruồi đục quả như thế nào?

Giải rút gọn:

Dùng bẫy pheromone, bẫy dính vàng, dùng bả protein trộn với thuốc hoá học có hoạt chất Fipronil + Acetamiprid 

2.4. Sâu đục thân ngô

Luyện tập:

1. Nghiên cứu mục 2.4 và quan sát Hình 13.5, mô tả đặc điểm hình thái và tập tính sinh học của sâu đục thân ngõ.

2. Cần áp dụng biện pháp nào để phòng trừ sâu đục thân ngô?

Giải rút gọn:

1. Trứng: xếp thành ổ chồng lên nhau như vậy cả, hình bầu dục dẹt. Thời gian trứng từ 4 – 7 ngày.

Sâu non: mới nở có màu hồng, đầu đen, khi lớn sâu chuyển màu trắng sữa. Giai đoạn sâu non từ 18 – 41 ngày. 

Nhộng: màu nâu nhạt, dai khoảng 15 – 19 mm. Giai đoạn nhộng từ 5 – 12 ngày.

Trưởng thành: Con đực cánh trước màu vàng tươi đến vàng nhạt. Con cái lớn hơn, cánh trước có màu vàng nhạt hơn con đục. Thời gian sống khoảng 10 ngày. 

2. Biện pháp: Vệ sinh đồng ruộng, luân canh cây trồng, sử dụng giống tốt

2.5. Bọ hà hại khoai lang

Luyện tập:

1. Quan sát Hình 13.6 và nghiên cứu nội dung mục 2.5, mô tả đặc điểm hình thái và tập tính sinh học của bọ hà.

2. Cần sử dụng biện pháp phòng trừ nào đối với bọ hà?

Giải rút gọn:

1. Trứng: màu trắng sữa, bề mặt nhiều lỗ nhỏ. Sau 6 – 8 ngày thì trứng nở.

Sâu non: trắng sữa. Giai đoạn sâu non kéo dài 14–19 ngày.

Nhộng: màu trắng, kéo dài 7 – 8 ngày, nếu trời lạnh kéo dài tới 28 ngày.

Trưởng thành: đầu đen râu, ngực và chân màu cam hay đỏ nâu, phần bụng có màu xanh ánh kim. 5 - 7 ngày thì giao phối.

2. Biện pháp: Dùng bẫy pheromone và thiên địch (ong ki sinh, kiến lửa, ... ), vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ

Vận dụng: 

• Người dân ở địa phương em thường dùng biện pháp gì để phòng chống bọ hà hại khoai lang?
• Quan sát sâu hại cây trồng ở gia đình, vườn trường, hoặc địa phương và mô tả lại 3 loại sâu hại mà em quan sát được.

Giải rút gọn:

Biện pháp: Chọn giống có khả năng kháng bọ hà; Sử dụng nấm;  bẫy pheromones giới tính;  Tưới nước..

3 loại sâu hại: rầy nâu; bọ xít; sâu vẽ bùa.