BÀI 16: QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát Hình 16.1 và cho biết quy trình trồng trọt gồm các bước nào?

Giải rút gọn:

Bước 1: Làm đất, bón lót

Bước 2: Gieo hạt, trồng cây

Bước 3: Chăm sóc

Bước 4:Thu hoạch

1. LÀM ĐẤT, BÓN LÓT

1.1. Cày bừa đất

Luyện tập: Cày, bừa đất có tác dụng gì đối với cây trồng?

Giải rút gọn:

Dọn sạch cỏ dại và các vật thể cứng ở trong đất, tơi xốp đất, nhiều chất dinh dưỡng giúp cây phát triển tốt hơn.

Hình thành kiến thức: Chọn đất như thế nào để thích hợp với cây trồng nước, cây trồng cạn?

Giải rút gọn:

Cây trồng nước: đất phù sa, đất bùn, đất sét

Cây trồng cạn: đất cát, đất thịt, đất đen,…

1.2. Lên luống

Luyện tập:

1.  Trong các loại cây trồng sau đây, cây nào không cần lên luống để trồng: lúa, rau cần ta, cà chua, khoai lang, nhãn, hoa cúc?
2.  Em hãy quan sát hai kiểu luống A, B ở Hình 16.2 và cho biết kiểu luống nào thích hợp cho trồng cây mùa mưa? Vì sao?

Giải rút gọn:

1.  Nhãn
2.  Luống B: cao, hẹp và thoải tránh ngập úng khi trồng cây vào mùa mưa.

Vận dụng: Hãy mô tả phương pháp làm đất và lên luống để trồng cây khoai lang.

Giải rút gọn:

Chọn đất => Lên luống có chiều rộng 0,8 – 1mm, cao 25 – 30cm, rãnh thoát nước 30cm => rạch hàng, trồng khoai khi củ vừa nhú mầm.

1.3. Bón phân lót

Hình thành kiến thức:

1.  Loại phân bón nào thích hợp cho bón lót? Vì sao?
2.  Quan sát các phương pháp bón lót ở Hình 16.3 và cho biết mỗi phương pháp thích hợp với loại cây trồng nào? Hãy lấy ví dụ.

Giải rút gọn:

1. Phân có hàm lượng hữu cơ cao (cung cấp chất dinh dưỡng, đất tơi xốp), Phân hóa học có hàm lượng đạm thấp, lân cao (dễ hòa tan, tăng độ phì nhiêu, tăng hiệu quả sử dụng phân hóa học)

2.   Bón vãi: ngô, dưa chuột, dưa hấu , dưa lưới, chè

Bón theo hàng: cây ngô, cây mía, cây lúa, ..

Bón theo hốc: bưởi, táo, ổi, lê, cam

Bón theo hố: cây mộc, cây tường vi,..

Vận dụng: Hãy mô tả phương pháp bón lót cho cây lúa và cây bưởi.

Giải rút gọn:

Cây lúa: bón theo hàng còn cây bưởi: bón theo hốc

2. GIEO HẠT, TRỒNG CÂY

2.1. Gieo hạt

Hình thành kiến thức:

1.  Những loại cây trồng như thế nào nên trồng trực tiếp bằng hạt?
2.  Loại hạt nào thích hợp với phương pháp gieo vãi, gieo theo hàng, gieo theo hốc?

Giải rút gọn:

1. Những loại cây ăn quả, những loại cây ra hạt (hạt chắc..) 

2. Cây lương thực, cây thực phẩm ngắn ngày, cây ăn quả 

Luyện tập: Hãy phân tích ưu, nhược điểm của các phương pháp gieo hạt

Giải rút gọn:

2.2. Trồng cây

Hình thành kiến thức: Vì sao cây ăn quả thường được trồng bằng cây giống?

Giải rút gọn:

Cây ăn quả thường là loại cây thân gỗ lâu năm.

Luyện tập: Em hãy quan sát Hình 16.5 và mô tả phương pháp trồng cây cà chua, cây ổi, cây hành

Giải rút gọn:

A. Trồng cà chua: trồng cây vào hố

B. Trồng ổi: trồng cây con có bầu và hốc cây

C. Trồng hành: trồng cây con vào chính giữa hàng

3. CHĂM SÓC

3.1. Tưới nước

Luyện tập: Hãy quan sát Hình 16.6 và cho biết phương pháp tưới nước phun mưa và tưới nhỏ giọt thích hợp cho những loại cây trồng nào?

Giải rút gọn:

A: cây cảnh trồng trong nhà, cây trồng trong bồn, trồng trong hốc...

B: rau, cây trồng theo hàng..

3.2. Bón thúc

Hình thành kiến thức: Loại phân bón nào thích hợp bón thúc cho cây? Vì sao?

Giải rút gọn:

Phân đạm, phân kali, phân hỗn hợp. Vì dưỡng chất trong cây con lấy từ hạt, củ, hay cành giâm, đã đù mức cân bằng cho cây sinh trưởng

3.4. Xới xáo, làm cỏ, vun gốc

Luyện tập:

1.  Nên bón thúc cho cây vào lúc nào?
2.  Xới xáo, làm cỏ và vun gốc có tác dụng gì?

Giải rút gọn:

1.  Giai đoạn cây còn nhỏ, cần phát triển thân lá mạnh, giai đoạn cây đẻ nhánh, đâm chồi, giai đoạn hình thành hoa và giai đoạn quả đang lớn.
2.  Bộ rễ phát triển tốt, cây đứng vững

Vận dụng: Vì sao phải hạn chế xới xáo khi trồng khoai tây, khoai lang?

Giải rút gọn:

Trồng ở dưới đất nên khi xới đất nhiều ảnh hưởng đến rễ, củ trong đất.

3.4. Làm giàn

Luyện tập: Em hãy quan sát 4 kiểu giàn ở Hình 16.7 và phân tích ưu, nhược điểm của mỗi kiểu giàn. Mỗi kiểu giàn thích hợp với những loại cây trồng nào? Cho ví dụ.

Giải rút gọn:

Kiểu chữ I:

- Ưu điểm: đơn giản, tiết kiệm vật liệu, mật độ trồng cao, chất lượng quả cao, cải tạo đất 

- Nhược điểm: di chuyển giữa các hàng bị hạn chế, nguy cơ sâu bệnh, 

- Cây trồng thích hợp: chanh dây, chanh deo,...

Kiểu chữ A:

- Ưu điểm: Đón nắng trực tiếp được cả hai bên, không tốn nhiều diện tích

- Nhược điểm: Lối đi thu hẹp, chật chội.

- Cây trồng thích hợp: cà chua,...

Kiểu chữ X:

- Ưu điểm: Tăng mật độ - năng suất, không cần nhiều nhân công 

- Nhược điểm: tốn rất nhiều công để buộc cố định ngọn, nhánh vào giàn 

- Cây trồng thích hợp: dưa, bí, cà chua,...

Kiểu mái bằng:

- Ưu điểm: Phù hợp đất bằng phẳng, vuông vắn, dễ thi công

- Nhược điểm: khó xen canh loại cây khác, khó chăm sóc, khó xử lý bệnh

- Cây trồng thích hợp: chanh dây, bầu, bí, mướp,…

Vận dụng: Mô tả phương pháp làm giàn cho cây cà chua và cây bầu.

Giải rút gọn:

Cây cà chua: Chuẩn bị 1 thanh ngang dài khoảng 3 mét từ tre, nứa, trúc; 10 thanh tre, trúc, nứa dài khoảng 2 mét => Cắm 2 cọc kiểu chữ A, buộc chặt

Cây bầu: Chuẩn bị 4 thanh gỗ làm 4 cọc trụ; 4 cây thanh ngang; 6 - 8 cây nứa, trúc, hoặc tre chẻ từng thanh => Cắm 4 cọc trụ song song thường độ cao 2 m - 2,5 m => Cố định 4 thành ngang bằng dây thép 

3.5. Cắt tỉa

Luyện tập:

1.  Vì sao cần cắt tỉa cho cây trồng?
2.  Em hãy gọi tên và mô tả các biện pháp cắt tỉa cho cây trồng trong Hình 16.8

Giải rút gọn:

1.  Để cây trồng sinh trưởng tốt hơn, có lợi cho người trồng.

2. Tỉa chồi: tỉa bỏ chồi vô hiệu ở nách lá 

Tỉa quả: tỉa bỏ quả mọc chen chúc trong chùm 

Tỉa lá: Tỉa lá bị sâu, úa vàng 

Tỉa cành: Tỉa bớt cành yếu 

Bấm ngọn: khống chế chiều cao của cây, kích thích phân cành 

Tỉa hoa: Tỉa những chùm hoa héo, mọc ở nơi không có chất dinh dưỡng 

3.6. Phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng

Hình thành kiến thức: Phòng, trừ tổng hợp sâu, bệnh hại cây trồng có tác dụng gì?

Giải rút gọn:

Diệt trừ sâu hại trong đất, cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt 

Luyện tập: Nêu các biện pháp trừ sâu bệnh hại cây trồng.

Giải rút gọn:

Biện pháp cơ giới, sử dụng thiên địch, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 

4. THU HOẠCH

Luyện tập:

1.  Nên thu hoạch vào lúc nào để có được sản phẩm đạt năng suất và chất lượng tốt nhất?
2.  Khi thu hoạch, làm thế nào để tránh gây thương tổn cho sản phẩm?

Giải rút gọn:

1. Thu hoạch đúng thời điểm và đúng cách tùy từng loại cây trồng.

2. Thu hoạch bằng phương pháp thủ công, sử dụng kéo cắt với từng loại sản phẩm. 

Vận dụng:

1.  Em hãy mô tả quy trình trồng trọt một loại cây phổ biến ở địa phương em.
2.  Hãy áp dụng quy trình trồng trọt để trồng và chăm sóc một số loại cây trồng phổ biến trong vườn nhà hoặc ở địa phương.

Giải rút gọn:

1. Ví dụ: cà chua: làm đất, bón lót (lên luống, bón phân lót) => gieo hạt, trồng cây => chăm sóc => phòng trừ sâu, bệnh hại => thu hoạch

2. Trồng cây cà chua theo quy trình nêu trên