MỞ ĐẦU

Việt Nam là một trong những quốc gia có hệ thống sông ngòi dày đặc, nhiều hồ, đầm và lượng nước ngầm phong phú. Sông ngòi nước ta có những đặc điểm gì? Hồ, đầm và nước ngầm ở nước ra đóng vai trò như thế nào đối với sản xuất và sinh hoạt?

Trả lời:

Đặc điểm của sông ngòi:

•  Mạng lưới dày đặc, phân bố rộng khắp.

•  Lưu lượng nước lớn, giàu phù sa; chảy theo hai mùa rõ rệt.

•  Chảy theo 2 hướng chính: hướng tây bắc - đông nam và hướng vòng cung.

Hồ đầm và nước ngầm: có vai trò quan trọng trong đời sống sản xuất và sinh hoạt.

1. ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI

Dựa vào hình 8.1 và thông tin trong bài, em hãy:

CH: Xác định trên bản đồ lưu vực của các hệ thống sông lớn.

Trả lời:

Học sinh xác định dựa trên màu sắc, kí hiệu trong bảng chú giải.

CH: Phân tích đặc điểm mạng lưới sông ngòi nước ta.

Trả lời:

• Mạng lưới dày đặc, phân bố rộng khắp.
• Chứa nhiều nước, lượng phù sa khá lớn.
• Ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa => Chảy theo hai mùa rõ rệt.
• Chảy theo 2 hướng chính: hướng tây bắc - đông nam và hướng vòng cung.

2. MỘT SỐ HỆ THỐNG SÔNG LỚN Ở NƯỚC TA

Dựa vào hình 8.1, bảng số liệu và thông tin trong bài, em hãy:

CH: Xác định trên bản đồ một số hệ thống sông lớn.

Trả lời:

Hệ thống sông Hồng

 Hệ thống sông Đồng Nai

 Hệ thống sông Cửu Long.

CH: Phân tích đặc điểm mạng lưới và chế độ nước sông của một số hệ thống sông lớn ở nước ta.

Trả lời:

Hệ thống sông Cửu Long:

• Chiều dài dòng chính: 4300km.
• Có nhiều phụ lưu.
• Chế độ nước đơn giản, điều hòa.
• Mùa lũ kéo dài 5 tháng => Chiếm hơn 75% tổng lượng nước cả năm.

3. VAI TRÒ CỦA HỒ, ĐẦM VÀ NƯỚC NGẦM

a) Vai trò của hồ, đầm

CH: Dựa vào thông tin trong bài em hãy phân tích vai trò của hồ, đầm đối với sản xuất và sinh hoạt.

Trả lời:

Đối với sản xuất:

Nông nghiệp: 

• Là nguồn cung cấp nước cho trồng trọt và chăn nuôi. 

• Là mặt nước tự nhiên nuôi trồng, đánh bắt thuỷ sản nước ngọt, nước lợ và nước mặn.

Công nghiệp: Hồ cung cấp nước cho các ngành công nghiệp. Các hồ thuỷ điện là nơi trữ nước cho nhà máy thuỷ điện.

Dịch vụ: Có giá trị trong giao thông vận tải, phát triển du lịch.

 Đối với sinh hoạt:

Nguồn dự trữ nước ngọt lớn => Phục vụ nhu cầu sinh hoạt.

Điều hòa khí hậu.

Môi trường sống của nhiều sinh vật dưới nước => Bảo vệ đa dạng sinh học.

b) Vai trò của nước ngầm

CH: Dựa vào hình 8.3 và thông tin trong bài, em hãy phân tích vai trò của nước ngầm đối với sản xuất và sinh hoạt.

Trả lời:

Đối với sản xuất:

• Cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.

• Các nguồn nước nóng, nước khoáng => Thuận lợi cho du lịch nghỉ dưỡng, chữa bệnh,...

Đối với sinh hoạt:

• Cung cấp, phục vụ nước cho sinh hoạt.

LUYỆN TẬP

CH: Lập sơ đồ thể hiện đặc điểm mạng lưới sông ngòi Việt Nam.

Trả lời:

CH: Tìm ví dụ cụ thể về vai trò của hồ, đầm và nước ngầm đối với sản xuất và sinh hoạt ở nước ta.

Trả lời:

Hồ Ba Bể

• Nhiều hòn đảo nhỏ xinh đẹp như Đảo Bà góa, đảo Phong Lan, đảo An Mạ, ao Tiên…=> Thu hút nhiều khách du lịch thăm quan, trải nghiệm.
• Cấu tạo địa chất và thủy đặc biệt => Hồ không bị mất nước, điều tiết hơn 40 triệu m3 nước cho sông Năng và sông Gâm.
• Nơi có trữ lượng thực vật lớn nhất cả nước, có những loài đặc biệt quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam như cá chép kính, cá dầm xanh, cá chiên,…

=> Môi trường sống của sinh vật dưới nước, nơi bảo tồn động vật quý hiếm.

 VẬN DỤNG

CH: Viết báo cáo ngắn mô tả đặc điểm của sông hoặc hồ, hoặc đầm ở nước ta mà em biết.

Trả lời:

Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, nhiều nước nhưng ít sông lớn. Theo số liệu thống kê, Việt Nam có khoảng hơn 2300 con sông dài trên 10km. Trong đó, có tới 93% là những con sông ngắn và nhỏ. Do khí hậu nước ta có 2 mùa chủ yếu là mùa khô và mùa mưa được phân hóa rõ rệt. Sông ngòi của nước ta có nhiều phù sa. Do chảy trên miền địa hình dốc cùng với sức xâm thực rất mạnh nên có hàm lượng phù sa vô cùng lớn. Địa hình Việt Nam có ảnh hưởng rất lớn tới hướng chảy của các dòng sông. Với địa hình đồi núi chủ yếu theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, nên các con sông cũng có hướng Tây Bắc - Đông Nam. Còn những con sông chảy hướng vòng cung thường xuất hiện chủ yếu ở các vùng Đông Bắc, sông chảy theo hướng Tây sang Đông có sông Thu Bồn. Sông ngòi đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của một quốc gia nói chung và của Việt Nam nói riêng. Đó cũng là nơi có hệ sinh thái động thực vật vô cùng phong phú. Tuy nhiên, sông ngòi của Việt Nam hiện nay đang bị suy thoái về cả quy mô diện tích và chất lượng nguồn nước do ô nhiễm môi trường, xâm lấn lòng sông, khai thác tài nguyên cát sỏi, biến đổi khí hậu... Vì vậy cần đưa ra được những biện pháp bảo vệ kịp thời, để không làm mất đi những đặc điểm vốn có của sông ngòi Việt Nam.